Các nhà hoạt động Philippines mừng rơi nước mắt sau phán quyết lịch sử của PCA ngày 12-7 - Ảnh: Reuters

Phát biểu mở đầu cuộc hội thảo, thượng nghị sĩ Dan Sullivan thuộc Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ đã hoan nghênh phán quyết của PCA, đồng thời nhận định đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với tất cả các bên tranh chấp ở Biển Đông.

Ông Sullivan hối thúc Trung Quốc thể hiện là một bên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế và tuân thủ phán quyết của tòa.

Theo ông, Mỹ cũng cần tiếp tục khẳng định vai trò trong việc duy trì hòa bình và ổn định tại Biển Đông, coi đây là lợi ích quốc gia cốt lõi của nước này.

Ông Greg Poling, giám đốc chương trình Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á thuộc CSIS, đánh giá phán quyết của PCA là một sự khích lệ đối với nỗ lực giải quyết các tranh chấp hàng hải bằng biện pháp hòa bình và thông qua các cơ chế trọng tài quốc tế.

Hầu hết các học giả quốc tế ca ngợi phán quyết của PCA, trong khi một số học giả Trung Quốc dù có những phát biểu mềm mỏng hơn song vẫn cảnh báo rằng phán quyết có nguy cơ làm leo thang căng thẳng ở Biển Đông.

Bên cạnh đó, các chuyên gia một lần nữa cho rằng các hoạt động quân sự hóa thời gian qua đang làm thay đổi nguyên trạng và hủy hoại môi trường tại Biển Đông.

Ông John McManus, giáo sư sinh học biển và nghề cá tại Đại học Miami, hối thúc thành lập công viên hải dương ở Biển Đông để bảo vệ hệ sinh thái của vùng biển này.

Đại diện của Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Vũ Tùng - quyền giám đốc Học viện Ngoại giao, đánh giá tình hình Biển Đông trong năm 2016 vẫn đáng lo ngại.

Theo ông, các bên liên quan cần phải căn cứ vào phán quyết của PCA để xây dựng chính sách tại Biển Đông trong thời gian tới.