Một bữa ăn đơn giản nhưng đủ chất - Ảnh: DUYÊN PHAN

Có cuốn cho rằng ăn chay trường tốt cho sức khỏe, cuốn lại cho rằng sẽ bị thiếu chất, có sách viết nên cho trẻ uống sữa, sách lại viết không nên cho trẻ em uống sữa...

Ăn uống như thế nào mới ổn cho cơ thể? PV Tuổi Trẻ đã trao đổi với ThS.BS Trần Ngọc Lưu Phương, giảng viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (TP.HCM), xung quanh vấn đề này.

* Hiện nay nhiều người ngoài cộng đồng đang thực hiện việc ăn chay trường vì họ tin rằng chỉ ăn chay trường mới giúp họ khỏe mạnh, thậm chí chữa khỏi một số bệnh họ đang mắc? Điều này có cơ sở không, thưa bác sĩ?

- Nếu một người vì theo một đạo giáo nào đó mà ăn chay trường thì tôi không có ý kiến về việc này, nhưng những người bình thường ăn chay trường với mong muốn có sức khỏe tốt thì tôi không ủng hộ xu hướng này. Về mặt khoa học, cho đến nay chưa có cơ sở để khẳng định ăn chay trường sẽ tốt cho sức khỏe.

Ăn chay trường sẽ bị thiếu chất dinh dưỡng, thiếu những axit amin cần thiết (chỉ có từ đạm động vật) và dễ bị thiếu chất sắt, đặc biệt những người ăn chay mà bị giun sán thì càng dễ bị thiếu chất sắt. 

Những người ăn chay trường có xu hướng ăn nhiều trái cây, ăn nhiều chất bột nên dễ dư chất đường và dễ thiếu vitamin tan A, D, E trong dầu. Vitamin D từ thực vật khó hấp thu hơn vitamin D từ động vật nên ăn chay dễ bị thiếu vitamin D hơn ăn mặn. 

Ngoài ra, hiện nay các món ăn chay thường được chế biến sẵn, không phải những món chay tự nhiên, thuần khiết như xưa nên không thể biết những người chế biến pha trộn gì trong đó, dầu mỡ nhiều, không đảm bảo về mặt sức khỏe...

Tuy nhiên, ăn chay cũng có một số điểm lợi. Đó là những người ăn chay sẽ ăn chất xơ và rau xanh nhiều hơn. Ăn nhiều chất xơ sẽ có lợi cho sức khỏe, ăn nhiều rau sẽ có nhiều vitamin cần thiết. Không ăn thịt sẽ không tiêu thụ thịt đỏ, trong khi thịt đỏ dễ gây ung thư đường tiêu hóa, nhất là ung thư ruột. 

Đặc biệt, trong các món nướng, đạm động vật được nướng ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra chất nitrosamin, chất này làm tăng nguy cơ ung thư. Những món chay thường tiêu hóa dễ hơn, nên những người hay bị rối loạn tiêu hóa ăn chay sẽ cảm thấy dễ tiêu hơn.

Do đó, chỉ nên coi ăn chay là một gu ẩm thực và nên ăn chay theo kiểu chế biến tự nhiên, chứ không nên ăn chay mà chế biến dưới những món mặn. Một tháng có thể ăn từ 1-6 bữa ăn chay. Nếu những người vì đạo giáo phải ăn chay trường nên bổ sung những loại thuốc có chứa vitamin, thuốc bổ...

* Hiện nay, không chỉ áp dụng ăn chay trường cho chính mình mà một số bà mẹ có xu hướng cho trẻ ăn chay trường luôn. Điều này có ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ?

- Áp dụng chế độ ăn chay cho trẻ em là không phù hợp. Trẻ em ăn chay càng dễ bị suy dinh dưỡng. Đầu tiên, trẻ sẽ thiếu một số axit amin cần thiết mà nếu thiếu những chất này sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. 

Trẻ ăn chay sẽ dễ bị thiếu máu, suy dinh dưỡng, còi cọc và đặc biệt sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Tạo hóa đã sinh ra con người là loài ăn tạp, ăn đủ thứ nên trong cơ thể có những men, hấp thu chuyển hóa được tất cả những thức ăn đó thành những chất cần thiết cho cơ thể.

* Có những quan điểm trái ngược nhau về uống sữa bò. Không ít người cho rằng sữa bò chỉ nên dành cho bê uống, chứ loài người không nên uống vì sữa bò sẽ làm hệ tiêu hóa phát triển không tốt, làm não bộ phát triển giống con bò, thậm chí gây dậy thì sớm?

- Dậy thì sớm không liên quan đến sữa bò. Hiện nay, trẻ dậy thì sớm do nhiều nguyên nhân như có thể do những độc chất bị thôi nhiễm nhựa từ đồ chơi của trẻ, thức ăn có chứa những hóa chất cấm... 

Ngoài ra, dậy thì sớm cũng là do môi trường xã hội, hình ảnh trên phim ảnh tác động, kích thích đến mỗi cá thể cũng gây dậy thì sớm. Uống sữa bò chỉ gây ra dậy thì sớm do trong quá trình nuôi bò, bò bị nhiễm những loại thức ăn bị nhiễm độc tiết qua sữa hoặc trẻ uống phải những loại sữa không đạt chuẩn...

Tạo hóa sinh ra con người hết bú sữa mẹ có thể ăn được. Như vậy, về lý thuyết, con người không cần phải uống sữa nếu như được ăn uống đủ chất. Tuy nhiên, trong chế độ ăn thường không được đầy đủ nên dễ bị thiếu vitamin D và canxi. 

Trẻ em được uống sữa sẽ được cung cấp vitamin D và canxi đầy đủ, chưa kể trong sữa có một số chất như chất béo... Vì vậy, trẻ em được uống sữa sẽ cải thiện chiều cao phần nào đó, có thể ngừa được tình trạng thấp còi.

* Nhiều người cho rằng uống trà xanh tốt nhưng trong một cuốn sách mới đây, tác giả của cuốn sách này lại cho rằng uống trà xanh không tốt?

- Trong trà xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa. Theo nghiên cứu, khi uống trà xanh sẽ có một số hiệu quả như làm các mạch máu nhỏ ít bị tắc nghẽn, giảm được phần nào mỡ máu... Uống trà xanh cũng làm giảm một số bệnh thoái hóa trong hệ thần kinh trung ương, giúp tỉnh táo.

Tuy nhiên, điều mà người ta hi vọng nhiều nhất là uống trà xanh có thể phòng ngừa được ung thư thì hiện vẫn chưa có chứng cứ rõ ràng. 

Từ những điều trên, người ta thấy chỉ nên uống dưới 8 tách trà nhỏ mỗi ngày, còn nếu uống nhiều hơn 8 tách sẽ dễ bị xuất huyết (dễ bị chảy máu), tăng huyết áp, tim đập nhanh, loạn nhịp tim, mất ngủ, bồn chồn, lo lắng, có người bị run tay... 

Uống quá nhiều trà xanh còn có thể gây độc cho gan, có thể bị thiếu máu do không hấp thu được chất sắt, phụ nữ có thai uống nhiều trà xanh dễ bị sinh non.

Suýt chết vì ăn chay không đúng cách

TTO - Bệnh nhân ăn chay nhập viện trong tình trạng giảm ý thức, ngừng tuần hoàn... Tại các bệnh viện đã có những người bệnh nguy kịch vì... ăn chay.