Một tác phẩm xuất sắc tại triển lãm mỹ thuật ứng dụng toàn quốc, nhưng bản thân họa sĩ Trần Khánh Chương, là chủ tịch hội đồng nghệ thuật cuộc thi này, cũng thừa nhận rằng những tác phẩm tham dự cuộc thi không nhiều và cũng chưa có nhiều tác phẩm thật sự nổi bật - Ảnh: Vũ Viết Tuân

Tuy nhiên, ngay sau khi BCH mới chuẩn bị ra mắt đại hội thì họa sĩ Thành Chương cùng nhà điêu khắc Đào Châu Hải bất ngờ xin rút khỏi BCH khóa mới.

Tìm hiểu thêm về quyết định gây bất ngờ này, ngay sau đại hội, Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với họa sĩ Thành Chương.

Chủ tịch quá lớn tuổi

* Trong nhiệm kỳ trước (khóa 7, 2009-2014), ông là ủy viên BCH Hội Mỹ thuật VN, trưởng ban kiểm tra và là chủ tịch hội đồng nghệ thuật (chuyên ngành đồ họa). Vậy lý do gì khiến ông xin rút khỏi BCH mới (khóa 8, 2014-2019) ngay trong đại hội?

- Trước khi tới đại hội, các nghệ sĩ đều đồng lòng, với niềm tin đổi mới để đưa được con tàu mỹ thuật ra khơi xa. Nhưng tôi đã thất vọng khi đại hội không đổi mới được bằng một cách cụ thể là không được ít nhất một nửa họa sĩ trẻ vào trong BCH mới. Các họa sĩ trẻ bây giờ tài năng lắm. Họ có tư tưởng và cung cách làm việc tiến bộ hơn những người già rất nhiều.

Bấy lâu nay, Hội Mỹ thuật hoạt động theo cách ưu tiên hoạt động phong trào, làm phong trào mỹ thuật sâu rộng. Một tư duy như thế thì làm sao đáp ứng được kỳ vọng của Đảng và dân là nâng cao chất lượng và hiệu quả mỹ thuật VN. Chính vì mục đích, tiêu chí ấy buộc đại hội này phải thay được ít nhất một nửa anh em nghệ sĩ trẻ vào BCH và thay được người cầm lái con tàu mỹ thuật VN.

Tôi cũng nêu ý kiến luôn rằng người đang cầm lái con tàu Hội Mỹ thuật VN chỉ có tư duy về làm nghệ thuật phong trào chứ không có tư duy làm mỹ thuật chuyên nghiệp, đỉnh cao. Vì thế phải “thay máu” BCH, thay “thuyền trưởng” mới, chứ nếu vẫn như cũ thì cần phải tổ chức đại hội để làm gì?

Trong quyết định “Về tiêu chuẩn, cơ chế lựa chọn, bố trí cán bộ lãnh đạo, quản lý lĩnh vực văn hóa, văn học, nghệ thuật” ban hành ngày 5-2-2010, có một điểm quan trọng mà đại hội mỹ thuật khóa 8 đã vi phạm, đó là: những người đứng đầu các hội văn học nghệ thuật (tức chủ tịch hội) không được quá 65 tuổi, trường hợp thật đặc biệt thì mới đến tuổi 70 (điểm 4, điều 6). Trong khi đó, chủ tịch Hội Mỹ thuật VN hiện tại đã ngoài 70 tuổi.

Họa sĩ Thành Chương - Ảnh: Nguyễn Khánh

Mạnh phong trào, yếu đỉnh cao

* Trở lại câu chuyện nghề nghiệp, như vậy BCH Hội Mỹ thuật VN trong nhiều năm nay vẫn chưa giải quyết được bài toán giữa phát triển mỹ thuật phong trào và mỹ thuật đỉnh cao, thưa ông?

- Hoạt động nghệ thuật thì cuối cùng phải để mọi người nhìn lại một giai đoạn nhất định nào đó, chúng ta sẽ thấy có tác phẩm gì, tác giả nào tiêu biểu mà công chúng còn nhớ đến. Chứ có ai nhớ đến những phong trào được tổ chức đều đặn hằng năm?

Còn điều này nữa, mọi người luôn đưa ra quan điểm rằng dù gì cũng cần giữ sự ổn định trong hội. Tôi thì nghĩ khác, sự ổn định là rất tốt, nhưng ổn định nhiều khi lại là một mỹ từ để che bọc sự thật ở bên trong là sự trì trệ, lạc hậu, bảo thủ. Ổn định như thế thì ổn định để làm gì?

Tất nhiên không bỏ mỹ thuật phong trào được, nhưng không thể chỉ có phong trào mà không có nghệ thuật chuyên nghiệp, đỉnh cao. Ngược lại, nếu chỉ có nghệ thuật đỉnh cao mà không có phong trào thì cũng không được. Hội Mỹ thuật VN luôn phải quan tâm cả hai lĩnh vực đó. Để làm được điều này cần phải có một mô hình hoạt động mới chứ không thể như cũ được. 

* Theo ông, trong những năm qua, hoạt động của BCH Hội Mỹ thuật VN đã và chưa làm được những điều gì để tác động tích cực đến đời sống mỹ thuật VN?

- Điều mà BCH hội đã làm được mà không ai có thể phủ nhận là phát triển mỹ thuật phong trào, từ lúc còn lẻ tẻ đến bây giờ đã gây dựng được phong trào từ Nam đến Bắc. Hội tổ chức nhiều triển lãm mỹ thuật khu vực rất sôi động trong tinh thần vui tươi, phấn khởi, hồ hởi, tự hào.

Từ đó cũng ra hoa, kết trái được một số thành tựu, nhưng thành tựu đó không tồn tại mãi ở phong trào được. Nó phải có mảnh đất khác để phát triển. Vậy thì chúng ta phải có môi trường khác để những hoa trái chúng ta thu lượm được từ phong trào ấy phát triển lên.

Còn điều mà BCH Hội Mỹ thuật chưa làm được là mỹ thuật chuyên nghiệp, đỉnh cao.

* Xin rút khỏi BCH sao ông không xin rút ngay từ khi có danh sách ứng cử viên BCH khóa mới, mà phải đợi đến khi BCH khóa mới chuẩn bị ra mắt?

- Bởi vì khi có danh sách ứng cử viên BCH, chúng tôi vẫn kiên trì, hi vọng, chờ đợi ở phút cuối cùng một sự thay đổi. Và đến phút cuối không có sự thay đổi nào cả nên tôi mới xin rút.