Hồ điều tiết ở dự án tái định cư 28ha xã Nhơn Đức, H.Nhà Bè (TP.HCM) không có cống nối với các kênh, rạch xung quanh - Ảnh: D.N.Hà

Nhiều năm trước, UBND TP.HCM đã yêu cầu các dự án nhà ở có san lấp kênh, rạch... phải trả lại bằng hồ điều tiết bằng 1,2 lần diện tích mặt nước đã lấp.

Hồ điều tiết này thay thế phần nào diện tích chứa nước bị mất do san lấp, góp phần giảm ngập, nhưng tìm mỏi mắt mới thấy một hồ điều tiết với diện tích rất khiêm tốn.

Lấp hàng chục hecta rạch

Tại khu đô thị Nam TP, quy hoạch 1/500 của các dự án được duyệt có gần chục hecta hồ điều tiết, nhưng phần lớn còn đang nằm trên giấy!

Theo Ban quản lý khu Nam, các chủ đầu tư tự liên hệ với Sở Giao thông vận tải TP để thỏa thuận về việc san lấp rạch. Đơn vị này chỉ dựa vào những văn bản thỏa thuận của hai bên để xem xét duyệt quy hoạch 1/500 cho các dự án. Hồ điều tiết lớn nhất được duyệt trong khu Nam đến nay rộng 7ha trong khu chức năng số 9 do các chủ đầu tư dự án thành phần góp vốn làm.

Hiện tại, phần lớn diện tích đất hơn 128ha của khu này vẫn chưa được bồi thường, nhà của người dân còn rải rác xen lẫn với ao nuôi cá, trồng rau. Khu vực xung quanh nhà dân ở san sát.

Quy hoạch 1/500 của dự án khu 6A do Công ty cổ phần đầu tư Vạn Thịnh Phát làm chủ đầu tư có 2ha hồ điều tiết trong công viên tập trung. Một dự án khác rộng hơn 62ha của Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Bình Chánh tại khu 11A cũng có 8.700m2 hồ điều tiết.

Nhưng đến nay, hai dự án này cũng như dự án ở khu số 9, phần lớn diện tích dự án chưa được bồi thường nên chủ đầu tư chưa triển khai hồ điều tiết nào.

Theo Ban quản lý khu Nam, hầu hết dự án này đều do chủ đầu tư tự bồi thường, nhưng do người dân đưa ra giá bồi thường cao nên các chủ đầu tư chưa thương lượng được.

Tại khu Nam TP còn có dự án Đại học Cảnh sát nhân dân cũng có thỏa thuận lấp rạch với Sở Giao thông vận tải TP. Toàn bộ khuôn viên dự án này có hơn 1,1ha rạch nhưng quy hoạch không có hồ điều tiết. Cơ quan chức năng chỉ yêu cầu chủ đầu tư làm cống thoát nước đủ lớn để thay thế việc tiêu thoát nước tự nhiên khi san lấp rạch.

Dọc theo đường Lê Văn Lương, xã Phước Kiển, H.Nhà Bè có gần chục dự án nhà ở đã và đang hình thành hoặc đang san lấp. Theo đó cũng có hàng ngàn mét vuông rạch tại đây bị san lấp. Tuy nhiên, theo số liệu từ UBND H.Nhà Bè, chưa có dự án nào của xã này có hồ điều tiết để trả lại diện tích chứa nước tự nhiên sau khi san lấp rạch!

Theo UBND H.Nhà Bè, đến giữa năm 2014 huyện có tổng cộng 36 dự án nhà ở, khu dân cư có san lấp kênh, rạch lẽ ra phải bù hồ điều tiết, hệ thống thoát nước. Trong đó có 12 dự án đã đưa vào sử dụng, 12 dự án đang làm và 12 dự án đã duyệt 1/500 (tháng 5-2014).

Với chừng đó dự án, các chủ đầu tư đã và đang chuẩn bị lấp hơn 52,5ha rạch. Nhưng ngoài diện tích rạch được giữ lại, không có dự án nào làm thêm hồ điều tiết! Với 12 dự án đã đưa vào sử dụng, các chủ đầu tư đã lấp hơn 7ha rạch. UBND H.Nhà Bè nhận định hiện tại chưa có tình trạng ngập, ứ đọng nước trong dự án và khu vực liền kề các dự án này.

Tuy nhiên, người dân ở đây cho biết do nhiều nhánh rạch thoát nước đã bị các dự án san lấp nên việc tiêu thoát nước của những khu dân cư cũ chậm hơn trước đây, nhất là khi mưa lớn.

Tại dự án khu dân cư Phi Long, xã Phong Phú, H.Bình Chánh, chủ đầu tư được giao hơn 1ha đất rạch trong khuôn viên dự án để san lấp, đủ mặt bằng phân lô, bán nền và xây dựng hạ tầng. Việc san lấp dự án bắt đầu từ năm 2004, đến nay đã lấp được khoảng 3/4 diện tích đất, chủ đầu tư đã phân lô và làm hạ tầng.

Theo chủ đầu tư, trong dự án có diện tích hồ điều tiết nhưng nằm ở vị trí... chưa bồi thường đất xong nên chưa thể làm hồ như quy hoạch.

Hồ điều tiết hay hồ cảnh quan?

Trong năm dự án được duyệt quy hoạch 1/500 từ năm 2007 đến nay tại khu Nam TP, mới chỉ có dự án ở khu 13E có xây dựng một hồ điều tiết 9.100m². Chủ đầu tư dự án dành hẳn một ô đất rộng trong khu vực phân lô bán nền của dự án này để làm hồ điều tiết, có cống nước thông với kênh lớn bên ngoài và hệ thống thu gom nước mưa trong khu dân cư.

Theo ghi nhận và các tài liệu liên quan, hiện ở H.Nhà Bè chỉ có một dự án đã làm hồ điều tiết. Đó là dự án khu tái định cư 28ha tại xã Nhơn Đức do Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích H.Nhà Bè làm chủ đầu tư. Hồ điều tiết nằm trên khuôn viên đất công viên hơn 10.000m², hình dáng uốn lượn và sâu khoảng 1m.

Tuy nhiên, đại diện chủ đầu tư thừa nhận: hồ này có công dụng cảnh quan hơn là hồ điều tiết. Và trong bản vẽ thiết kế cũng gọi tên là hồ cảnh quan. Xung quanh hồ không có cống nối với các kênh, rạch xung quanh và không có hệ thống gom nước mưa từ những khu nhà ở. Hồ này đang bỏ khô trơ đáy, phơi nắng giữa khu đất công viên cỏ mọc um tùm.

Một cán bộ chuyên môn của UBND H.Nhà Bè cho biết thực tế chưa có cơ quan chức năng hay văn bản nào quy định tiêu chuẩn cụ thể của hồ điều tiết nên huyện cũng không có cơ sở để kiểm tra hay hướng dẫn các chủ đầu tư.

Hiểu theo thông thường thì biết hồ điều tiết phải có chức năng trữ nước khi thủy triều lên hay mưa nhiều, xả từ từ ra hệ thống thoát nước tự nhiên khi hết mưa hoặc thủy triều rút.

Cũng theo cán bộ này, H.Nhà Bè có rất nhiều kênh, rạch chằng chịt nên hầu như dự án nào cũng có lấp rạch. Nếu mỗi dự án làm một hồ nhỏ thì những hồ này có chức năng cảnh quan hơn là điều tiết vì hiệu quả không lớn. Còn như lập một dự án hồ điều tiết lớn cho cả một khu vực thì chưa có cơ chế về việc đóng góp tài chính hoặc nguồn vốn để xây dựng.