Một vụ bắt thuốc lá lậu - ảnh tư liệu

* Tăng thuế thuốc lá là sẽ tạo cú hích tăng buôn lậu?

Theo đó, Hiệp hội này khẳng định từ khi Luật phòng chống tác hại thuốc lá có hiệu lực trong đó có quy định về in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh 50% đã tác động đến tâm lý người tiêu dùng và đã gián tiếp tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu gia tăng 30-40%.

Theo thống kê, 9 tháng đầu năm 2014, tiêu thụ thuốc điếu toàn ngành giảm 20%, trong đó nhiều đơn vị giảm trên 30.

Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) thuốc lá vào thời điểm này sẽ là một cú “hích” kép tạo điều kiện cho buôn lậu gia tăng hơn nữa (do lợi nhuận buôn lậu tăng lên và thuốc lá lậu không phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh).

Viễn cảnh này, Hiệp hội thuốc lá khẳng định sẽ làm sản lượng tiêu thụ thuốc lá của ngành tiếp tục giảm 20-30% nữa, khiến đời sống, việc làm của 1,8 triệu lao động trong ngành trở nên rất khó khăn.

Văn bản của Hiệp hội Thuốc lá do ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch hiệp hội và cũng là Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Thuốc lá VN nêu số thuốc lá nhập lậu năm 2013 là 21,9 tỷ điếu, chiếm 20,7% thị phần; 9 tháng đầu năm 2014, theo số liệu khảo sát của công ty khảo sát nổi tiếng là AC NIELSEN, thuốc lá lậu đã tăng lên 30-40%.

Chưa hết, nếu như trước đây thuốc lá lậu xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ, hiện nay đã xuất hiện thêm và lan tràn ở hầu hết các tỉnh miền Trung, miền Bắc và trên phạm vi toàn quốc. Trước thuốc lá lậu chủ yếu là JET và HERO (giá khoảng 14.000đ) thì mới đây xuất hiện nhiều loại thuốc lá lậu giá rẻ, chất lượng kém như: League, Luxury, Cambo, Ram, Rainson (giá chỉ từ 2.700 đồng - 4.000 đồng/bao)...

Với một số ý kiến nêu thuế TTĐB ở VN thấp so với thế giới, Hiệp hội Thuốc lá khẳng định đúng là so với các nước phát triển thì thuế TTĐB của Việt Nam thấp nhưng các nước có chung đường biên giới với Việt Nam (Lào, Campuchia, Trung Quốc) thì họ lại có mức thuế TTĐB thấp hơn Việt Nam nhiều.

Hiện tại thuốc lá ở Việt Nam chịu thuế TTĐB 65%, thuế VAT 10%, thuế nhập khẩu 135%; tỷ lệ thuế trên giá bản lẻ là 44,9%.

Trong khi đó Campuchia chỉ đánh thuế  TTĐB 10%, thuế nhập khẩu 7%... Lào thuế TTĐB hỗn hợp khoảng 35%, thuế nhập khẩu 40%, VAT 10%...

Trung Quốc thuế TTĐB khoảng 40%, thuế nhập khẩu 25%...

Nêu kinh nghiệm ở các nước, Hiệp hội thuốc lá khẳng định có mối quan hệ chặt chẽ, tỷ lệ thuận giữa việc tăng thuế TTĐB với gia tăng buôn lậu.

Cụ thể “tại Úc, thuốc lá lậu tăng 25% sau khi Chính phủ tăng thuế  tháng 4-2010. Tại Hy Lạp, doanh số thuốc lá lậu tăng gấp 3 lần, lên 4,6 tỷ USD sau khi tăng thuế” - văn bản gửi Ủy ban kinh tế Quốc hội nêu.

Tăng thuế TTĐB thuốc lá, thu ngân sách sẽ giảm chứ không tăng

Ngoài ra, Hiệp hội thuốc lá cũng cho rằng nếu Quốc hội quyết tăng thuế TTĐB thuốc lá, thì thu ngân sách sẽ giảm chứ không tăng.

Lý do, sản xuất trong nước sẽ giảm. Ví dụ năm 2013, thuốc lá nhập lậu mới là 21,9 tỷ điếu, chiếm 20,7% thị phần,  thì chỉ với việc bắt buộc  in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh, thuốc lậu đã tăng 30-40%, làm giảm sản lượng tiêu thụ của ngành 20%. Thực tế, nộp ngân sách 9 tháng đầu năm 2014 của ngành thuốc lá đã giảm 20%, tương đương với 3.000 tỷ!

Trong điều kiện Việt Nam, tăng thuế TTĐB sẽ  tăng lợi nhuận cho buôn lậu và làm buôn lậu thuốc lá gia tăng nhanh, sản lượng thuốc sản xuất trong nước giảm mạnh. Hệ quả là thu NSNN sẽ giảm.

Tính toán cụ thể, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam nêu nếu tăng thuế TTĐB từ 65% lên 70% vào năm 2016, trong khi chưa giải được bài toán buôn lậu, sản lượng tiêu thụ thuốc lá trong nước sẽ giảm 10-20%/năm, tương đương 2.000-4000 tỷ đồng - cao hơn mức tăng thu ngân sách nhờ tăng thuế  là 1.300 tỷ đồng.

Trong cuộc tọa đàm trực tuyến về thuốc lá lậu tại Cổng thông tin điện tử Chính phủ ngày 31-10 vừa qua, ông Vũ Văn Cường cũng khẳng định tăng thuế TTĐB thuốc lá cũng không bảo vệ được sức khỏe cộng đồng bởi tiêu dùng thuốc lá không giảm, nhiều người chuyển sang sử dụng thuốc lá nhập lậu.

Trong khi thuốc lá lậu có một số độc tố cấm sử dụng, và hàm lượng Tar, Nicotine vượt mức cho phép nhiều. 

Vì vậy “mong đại biểu quốc hội đánh giá toàn diện hơn về những tác động của việc tăng thuế TTĐB thuốc lá” - Hiệp hội Thuốc lá đề nghị.