"Nhựa chồng nhựa" trong các thực phẩm được bán ra, mua về - Ảnh: Quang Định

Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi hộ gia đình Việt Nam thường sử dụng 5-7 bao nilông/ngày bao gồm cả túi to, túi nhỏ và những túi siêu nhỏ... Như vậy hàng triệu bao nilông được sử dụng và thải ra môi trường hằng ngày.

Các chuyên gia y tế cho biết có rất nhiều tác hại khi dùng bao nilông, hộp nhựa đựng thực phẩm ăn ngay lẫn chế biến.

Khiếp đảm thói quen dùng bao nilông

Sáng 27-10, chợ Tân Sơn Nhất, Q.Gò Vấp, TP.HCM tấp nập kẻ bán người mua. Người mua hàng dù đi bằng phương tiện gì cũng không ai mang theo túi đựng. Tất cả quầy hàng từ hàng thịt, cá, rau, trái cây, chanh, tỏi, hành, đồ ăn sáng... đều sẵn bao nilông để đựng hàng cho khách.

Chị N.T.H., 42 tuổi, ngụ Q.Gò Vấp, xách đầy các bao nilông trên tay. Chị mua thịt, cá, một số loại rau, một số loại trái cây, mua cả lá xông về nấu nước tắm... hàng nào cũng lấy bao nilông đựng đồ cho chị. Đếm sơ sơ một buổi đi chợ của chị có chừng 8-9 cái bao nilông. Chị H. bảo nhà chị gần chợ nên sáng nào cũng đi chợ mua đồ về nấu trong ngày.

Khi chúng tôi hỏi, về nhà chị sẽ làm gì với số bao nilông này thì chị trả lời trong lúc chế biến đồ ăn thì những bao này sẽ làm bao đựng rác. Và tất cả đều được quăng vào thùng rác chung cư. Nhìn quanh, rất nhiều người đi chợ cũng xách trên tay nhiều bao nilông như chị H..

Chị P.K.D. - chủ một sạp hàng - cho biết khi khách mua vài quả hay 1kg chanh thì chị cũng phải lấy bao nilông đựng cho khách. Trung bình một ngày chị sử dụng 1kg bao nilông - giá 38.000 đồng. "Trước đây tôi từng hỏi khách có thể cho chanh vào túi của khách mua từ trước đó hay không nhưng rất hiếm người đồng ý, giống như quyền lợi của họ là phải có bao nilông vậy. Thấy đa số khách hàng thích cho chanh vào bao nilông riêng nên bây giờ tôi dùng bao nilông đựng luôn cho khách, không hỏi nữa" - chị D. nói.

Ghi nhận tại nhiều cửa hàng tiện lợi, ai ai vào mua hàng cũng xách ra khoảng 2-3 bao nilông. Bao đựng thịt, đựng rau, bao đựng đồ ăn sẵn như bánh mì, sữa chua...

Vô tư dùng, quên nguy hại

Mới đây, các nhà khoa học Áo phát hiện có rất nhiều vi hạt nhựa trong chất thải của người. Những người trong nhóm được các nhà khoa học nghiên cứu đều có tiếp xúc trực tiếp với nhựa. Ví dụ như sử dụng màng nilông bọc thực phẩm hay uống từ chai nhựa...

Nhiều cửa hàng tiện lợi, quán ăn không chỉ dùng bao bì nhựa, hộp nhựa đựng thực phẩm nguội mà còn dùng đựng đồ nóng, đang đun sôi. Có cửa hàng tiện lợi còn đưa các loại hộp nhựa kèm màng nilông bọc thực phẩm cho vào lò vi sóng hâm nóng thực phẩm. Các nhà khoa học đã chứng minh các loại bao nilông, đồ nhựa dùng một lần, nếu sử dụng trong môi trường nhiệt độ cao sẽ gây hại cho sức khỏe.

PGS.TS Nguyễn Hữu Đức cho biết các loại bao bì nhựa dẻo chủ yếu là các hóa chất cao phân tử như PVC (polyvinyl clorur), PE (polyethylen)... Để đúc khuôn tạo dáng cho các bao bì này người ta phải thêm chất hóa dẻo (plasticizer) là các hóa chất có cấu trúc tương tự tạo thành nhóm gọi là các "dẫn chất phtalat". Các dẫn chất phtalat này tuyệt đối không được dùng trong thực phẩm và dược phẩm.

Nếu bao bì đó đựng thực phẩm và trong quá trình sử dụng chế biến đun nóng ở nhiệt cao, các dẫn chất phtalat bị nhiễm vào thực phẩm, theo đường tiêu hóa vào cơ thể con người sẽ gây hại.

PGS.TS Trần Hồng Côn (khoa hóa học ĐH Quốc gia Hà Nội) cho hay khi túi nilông, ly nhựa, hộp xốp trải qua thời gian ngắn trong "hành trình dài" phân hủy thì chúng sẽ chuyển thành những vi hạt nhựa với kích thước siêu nhỏ, thường xuất hiện ở nguồn nước, thậm chí lơ lửng trong không khí... khiến động vật, con người "ăn phải".

"Tác hại của các dẫn chất phtalat vào trong cơ thể gây hại nhiều mặt nhưng cái hại lớn nhất là làm xáo trộn nội tiết hay phá vỡ nội tiết (endocrine disruptors). Đặc biệt, bé gái bị nhiễm phtalat sẽ dậy thì sớm trước tuổi. Đối với trẻ nhỏ dùng bình sữa, bát nhựa, đồ chơi bằng nhựa dẻo có chứa hàm lượng cao các phtalat cũng có nguy cơ rất cao bị nhiễm chất này" - PGS Hữu Đức cảnh báo.