Phóng to

Để nâng cao chuyên môn, nhân viên BV Cấp cứu Trưng Vương phải thường xuyên thao tác cấp cứu bệnh nhân trên mô hình. Ảnh: TR.NG.

Mỗi khi có sự cố về sức khỏe, người dân đều cần đến sự hỗ trợ của lực lượng y tế. Số lượng bệnh viện (BV) trên địa bàn TP.HCM cũng được xem là “dày đặc” nhất trong các tỉnh thành. Vậy mà nhiều khi người dân có nhu cầu gọi cấp cứu thì… bị từ chối!

Bệnh viện từ chối… cấp cứu!

Theo Quy chế cấp cứu của Quy chế BV do Bộ Y tế ban hành, mỗi BV công và ngoài công lập, TTYT quận huyện, phòng khám đa khoa đều có phòng, khoa cấp cứu và sẵn sàng cấp cứu kịp thời người bệnh ngoài BV.

Thực hiện chỉ đạo này, các BV đề xuất và được trang bị cho đơn vị mình một lượng xe cấp cứu. Tuy nhiên, chỉ riêng về số lượng đã khá khiêm tốn. Toàn địa bàn TP.HCM với trên 8 triệu dân chỉ có 159 xe. Trong đó, mỗi BV tuyến trung ương - ngành: 1-4 xe, BV ngoài công lập: 1-2 xe, TTYT quận huyện: 1-3 xe, BV Cấp cứu Trưng Vương - đơn vị cấp cứu chủ lực của TP.HCM được trang bị nhiều nhất cũng chỉ có 15 xe.

Không chỉ thiếu xe, ngay cả những trang, thiết bị trên xe cũng chỉ dừng ở mức tối thiểu: băng ca, bình oxy, máy hút, máy phun khí dung, máy phá rung tim, vali có bộ dụng cụ khám-cấp cứu nội-ngoại-sản-nhi, vali thuốc cấp cứu.

Riêng xe cấp cứu của BV Cấp cứu Trưng Vương được trang bị có khá hơn (thêm máy giúp thở, máy shock điện, máy đo khí máu-đường huyết, bơm tiêm tự động, vali hồi sức cấp cứu, vali thuốc-dịch truyền). Thế nhưng, trong tổng số 15 xe của BV Trưng Vương, cũng chỉ có 5 xe được trang bị đạt chuẩn theo yêu cầu công tác cấp cứu.

TP.HCM hiện có 10 BV công lập trực thuộc trung ương - ngành, 28 BV công lập thuộc Sở Y tế TP.HCM, 21 BV tư nhân, 24 trung tâm y tế (TTYT) quận huyện và 317 trạm y tế phường xã.

Không chỉ thiếu xe, thiếu trang thiết bị trên xe, việc điều hành xe cấp cứu hiện nay phần lớn là sử dụng cho việc chuyển viện hàng ngày của từng BV. Từ chỗ xe cấp cứu đặt dưới sự quản lý, điều động trực tiếp của từng đơn vị cơ sở y tế độc lập, dẫn đến việc phục vụ sơ cấp cứu, vận chuyển bệnh nhân cấp cứu chỉ đáp ứng nhu cầu riêng của từng cơ sở y tế.

Điều nghịch lý là không ít trường hợp người dân khi có yêu cầu cần cấp cứu, gọi điện thoại đến BV thì nhận được… lời từ chối và yêu cầu “hãy gọi 115”. Ngay cả khi có trường hợp số đông người cần được cấp cứu cùng lúc, BV Cấp cứu Trưng Vương điện thoại yêu cầu đến hỗ trợ chi viện, nhưng nhiều BV cũng không điều xe đến đáp ứng đầy đủ.

Trên 80% bệnh nhân tự vào cấp cứu!

Cách đây hơn 2 tháng, để “giải cứu” một nạn nhân trong cơ sở giải phẫu thẩm mỹ hành nghề vượt chức năng, một Phó chánh thanh tra Sở Y tế đã gọi trực tiếp điện thoại 115 yêu cầu đến hỗ trợ chuyển bệnh nhân vào BV. Nhưng hàng chục người có mặt tại hiện trường (trong đó có hơn 10 phóng viên báo chí) rất bức xúc khi nghe cuộc đàm thoại kéo dài hơn 15 phút giữa vị phó chánh thanh tra và người trực tổng đài.

Thời gian đàm thoại mất nhiều hơn cả thời gian chuyển nạn nhân đến BV, chưa kể chừng ấy thời gian ngồi chờ xe cấp cứu đến. Nội dung tập trung chủ yếu vào việc giải thích vì sao gọi, đặc biệt là vấn đề “ai sẽ thanh toán chi phí!”. Mọi người đều lắc đầu, không biết trong trường hợp người dân cần cấp cứu liệu có tránh khỏi… bị làm giá?!

Đấy cũng là một trong nhiều nguyên nhân mà năm 2004, tổng số cuộc gọi yêu cầu hỗ trợ cấp cứu vào tổng đài 115 là 6.232, nhưng sang năm 2005, số cuộc gọi giảm dần chỉ còn 5.743 và trong 11 tháng năm 2006 chỉ có 4.867 người gọi. Số cuộc gọi giảm cũng đồng nghĩa với số bệnh nhân được can thiệp giảm từ 5.233 (năm 2005) còn 4.434 trong 11 tháng 2006. Trong đó số ca được xử trí tại chỗ và chuyển về BV Cấp cứu Trưng Vương đều giảm.

Phóng to

Trong tình huống nguy kịch, việc cấp cứu nhanh là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính mạng của bệnh nhân. Ảnh: TR.NG.

Điều đáng lưu ý là trung bình mỗi năm có 150-210 bệnh nhân tử vong trước khi xe cấp cứu đến. Phó giám đốc BV Cấp cứu Trưng Vương Lê Thị Cúc thừa nhận: “Số trường hợp bệnh nhân và nạn nhân được xe cấp cứu đến xử trí và chuyển viện chưa được 20%, còn lại trên 80% bệnh nhân không thể chờ được xe cấp cứu tới hoặc tự di chuyển đến BV”.

Lý giải về trường hợp BV từ chối cấp cứu bệnh nhân, BS Lê Thị Cúc cho rằng khi người dân gọi 115, lẽ ra cuộc gọi đến BV Cấp cứu Trưng Vương nhưng lại rớt vào một TTYT quận huyện ở gần đó. Lúc ấy, có thể xe cấp cứu đã bận chuyển bệnh hoặc nhân viên trực nghĩ rằng mình… không có chức năng nên yêu cầu bệnh nhân tiếp tục gọi lại 115.

Điều này vừa gây mất thời gian, vừa làm phiền lòng người gọi và đặc biệt là mất “thời gian vàng” can thiệp khẩn cấp vết thương hay bệnh lý đang nguy kịch. Rất nhiều bệnh nhân dùng điện thoại di động gọi 115 cũng không kết nối được. BV đã nhiều lần gởi văn bản lên Bộ Bưu chính-Viễn thông, Bưu điện TP.HCM xem lại mạng, hướng cuộc gọi 115 tập trung về Trưng Vương, nhưng đến nay vẫn chưa khắc phục.

Khi BV từ chối điều xe đến cấp cứu người dân, hay nhân viên y tế có thái độ không hòa nhã, muốn thỏa thuận giá cả trước khi cấp cứu hoặc phục vụ chưa tốt, người dân có thể phản ánh qua đường dây nóng Sở Y tế TP.HCM theo điện thoại số: 9330807 (trong giờ hành chánh) - 9309431 (ngoài giờ hành chánh, ngày lễ); BV Cấp cứu Trưng Vương: 0913884347 (BS Trần Hồng - Giám đốc BV), 8637317.

Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, TS-BS Lê Trường Giang, cũng thừa nhận đến nay vẫn chưa có một cơ chế thống nhất để điều động xe cấp cứu mỗi khi người dân gọi. Sở Y tế đã chỉ đạo các BV phải ưu tiên cấp cứu bệnh nhân, bất kể họ có tiền hay không, bởi mỗi năm thành phố vẫn có nguồn kinh phí chi bù lỗ trong trường hợp bệnh nhân nghèo hoặc không có thân nhân đi kèm.

Về BV Cấp cứu Trưng Vương, Phó Giám đốc Lê Trường Giang đã có ý kiến nên để đơn vị này chỉ tập trung vào thực hiện công tác cấp cứu nhằm có tính chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. UBND TP.HCM đã phê duyệt và sẽ đưa vào ứng dụng hệ thống thông tin địa lý để quản lý và điều hành toàn bộ hệ thống cấp cứu trên địa bàn TP.HCM.

Khu điều hành trung tâm sẽ biết được xe cấp cứu đang ở tuyến đường nào, có rảnh hay không và điều trực tiếp xe gần nhất đến chỗ người cần cấp cứu. Lúc ấy, bất kỳ xe cấp cứu của đơn vị nào đến chỗ bệnh nhân chậm hoặc từ chối cấp cứu sẽ bị truy cứu trách nhiệm.