chấm cá rô kho

là một loài rong cỏ thủy sinh hoang dại không chỉ mọc ở ruộng nước, còn hiện diện ở các kinh mương vùng đất phèn được thiên nhiên hào phóng ban tặng.

Loài rong cỏ này có thể gọi là món ăn hiếm trên mâm cơm của người thành thị, mặc dù người đô thành thèm lắm nồi cá kho, dĩa mắm kho dân dã miệt vườn với loại rau hái từ bờ ruộng, ao đìa như hẹ nước.

Cọng lá hẹ dài và ẻo lả giống cọng dây nhợ, xập xệ và nghèo khó giống bản chất người dân quê. Bà con thường quấn những lá hẹ nước quanh đầu đũa để chấm nước cá kho, mắm kho, nên dí dõm gọi cây hẹ nước là "nuộc lạc tình quê".

Dù đất có cằn cỗi, dù nước có dâng cao cũng không ngăn được sức sống mãnh liệt của cây hẹ nước trong vùng đất phèn mùa nước nổi.

Nhưng khi phù sa lấp đầy thì hẹ nước cũng mất theo, vì thế loài này có vòng đời rất ngắn, và nếu ta muốn kéo dài cuộc sống của cây hẹ nước này bằng cách trồng thì cũng không thể được, vì chúng chỉ mọc tự nhiên, tự mọc.

Năm nay, mùa lũ mà nước không về, nhưng hẹ nước vẫn vươn lên, nơi nào nước sâu chảy mạnh thì hẹ nước mọc dài có màu xanh đậm và cọng lá to bản, xốp hơn, giòn và thơm hơn hẹ mọc ở đáy mương.

Trong những ngày hè cơ thể viêm nhiệt, nóng bức, món ăn hẹ nước vừa dân dã lại rất thích hợp, tôi thường ra ruộng nhổ hẹ nước về làm rau ăn vào vừa mát gan vừa giải nhiệt mê luôn.

Tôi rất mê món ăn hẹ nước vì lá rất mềm, xốp và dòn có hương thơm rất đặc trưng, vị ngọt thanh thấm sâu vào vòm họng, phần thích nhất là gần gốc có màu trắng lại càng ngon. Đặc biệt, món ngon này còn là vị thuốc.

Theo đông y, cây hẹ nước còn gọi là trạch tả có vị ngọt, tính hàn, có công dụng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi niệu dùng chữa các bệnh phù thủng do thận, ho do viêm họng, giúp mát gan, lợi tiểu.

Hẹ nước nhổ về, cắt bỏ phần gốc rễ đem rửa sạch, luộc qua rồi xào hoặc nấu canh, hay được dùng ăn sống như một loại rau, chấm mắm kho, thịt kho và nhất là chấm nước cá rô kho thì ngon bá cháy.

Hẹ nước cùng mắm sặc

Mắm sặc kho cũng là món ăn dân dã với đậm đà hương vị. Cho mắm vào nồi nhỏ, đổ nước ngập tràn phần mắm đem nấu sôi cho đến khi thấy thịt mắm rục ra là được.

Mùi thơm nằng nặng của mắm, cay cay, nồng nồng của tỏi ớt khiến ta không thể lấy tay cuộn những cọng hẹ chấm vào tô mắm kho rồi lùa chén cơm cùng mùi thơm của gạo bốc lên làm ta phấn chấn, nhất là khi ăn với cơm nguội.

Hẹ nước cùng cá rô kho

Cá rô là loài cá thiên nhiên sinh ra từ đất, sống ở các loại hình mặt nước, ruộng lúa, ao, mương, rãnh, sông rạch… thịt béo, thơm, dai, ngon có giá trị thương phẩm cao, lại "sánh duyên" cùng hẹ nước tạo nên món ăn đậm phong cách dân dã, mang nét đặc thù của vùng đất miền Tây.

Tôi làm sao quên được vị ngon của hẹ nước chấm nước cá rô kho, vị ngọt đặc trưng của nó lẫn vị mặn ngọt của nước cá, vị thơm nồng của tiêu, thịt cá vừa dày vừa béo, món ăn từ từ thấm dần vòm họng rồi vào thực quản.

Ngày nay, có những cánh đồng hẹ trong mùa nước nổi mất dần để nhường chỗ cho bà con gieo trồng loài sen nguồn thu được tăng cao.

Nhưng dù sao, ngọn rau hoang dại với đĩa cá rô kho nước, dĩa mắm sặc trên mâm cơm mộc mạc, đơn giản nhưng luôn đậm đà hương vị của người vùng đất chua phèn không thể thiếu trong mùa nước nổi.

Những người xa quê, khi thưởng thức những món ăn cao lương mỹ vị không biết có nhớ những món ăn nghèo khó quê nhà, cho dù đó là rau hẹ nước, mắm sặc, cá rô. Mấy thứ đó đã làm nên một thứ tình quê hương đậm đà.

TTO - Tuy là mắm nhưng ở đây dùng lượng mắm rất ít, chủ yếu là sử dụng hương vị. Nhờ vậy mà người cữ mặn vẫn có thể thưởng thức được cái món mắm đùm này.