Bởi hiện nay nhiều tiệm thuốc dễ dàng bán thuốc kháng sinh cho người bệnh mà không cần toa thuốc của bác sĩ. Điều này khiến cho thuốc không những không trị được bệnh, mà còn làm cơ thể sản sinh ra các vi khuẩn kháng thuốc gây nguy hiểm cho người bệnh.

Có 5 nhóm bệnh chính gồm bệnh lý nhiễm trùng, bệnh lý chuyển hóa, bệnh lý ngộ độc, bẩm sinh và bệnh lý miễn dịch. Trong 5 bệnh lý trên chỉ có một phần trong bệnh lý nhiễm trùng là có chỉ định sử dụng thuốc kháng sinh. Đa phần các bệnh lý nhiễm trùng do vi khuẩn thì mới nên sử dụng kháng sinh.

Người dùng kháng sinh bao giờ cũng có hai mặt của nó, mặt tích cực là điều trị bệnh, diệt vi khuẩn gây bệnh, không cho vi khuẩn sinh sôi nảy nở tiết ra các độc chất gây hại cho cơ thể. Tuy nhiên, còn có tác dụng phụ, phản ứng phụ và dị ứng. Điều này gây nguy hiểm cho người bệnh, tùy từng cơ địa của mỗi người mà thuốc có tác dụng phụ như gây suy gan, suy thận, các rối loạn khác trong cơ thể từ đó làm nguy hiểm đến tính mạng người sử dụng thuốc. Tóm lại việc sử dụng kháng sinh là con dao hai lưỡi.

Hầu hết các trường hợp sốt do siêu vi, viêm họng, nhiễm khuẩn hô hấp trên, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, tiêu chảy… thì không nên dùng kháng sinh.

Tuy nhiên, nhiều người thường lạm dụng thuốc kháng sinh để trị bất cứ bệnh gì với mong muốn nhanh chóng khỏi bệnh. Điều này gây ra mối nguy hiểm khôn lường bởi thuốc kháng sinh ngoài tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh thì còn tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi. Vì vậy, nếu sử dụng kháng sinh quá nhiều thì cơ thể sẽ dễ bị các bệnh nhiễm khuẩn hơn.

Kháng sinh sử dụng bừa bãi thường gây tác dụng phụ như: tiêu chảy, ói, dị ứng, sốc phản vệ thậm chí tử vong. Nguy hiểm hơn, lạm dụng kháng sinh dễ dẫn đến đề kháng kháng sinh (hay còn gọi là lờn kháng sinh), về sau khi cần sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi trùng gây bệnh thì sẽ không còn tác dụng nữa, người bệnh dễ có nguy cơ bệnh nặng hơn và có thể gây tử vong.

Khi người bệnh sử dụng thuốc kháng sinh, ít nhiều trên cơ thể sẽ có các vi khuẩn tiết ra các chất đề kháng lại kháng sinh mà người bệnh dùng. Vấn đề đề kháng với kháng sinh của vi khuẩn là quá trình có tích lũy, do đó, nếu sử dụng kháng sinh nhiều loại hoặc nhiều lần thì mức độ đề kháng với kháng sinh sẽ tăng lên, nếu càng nhiều loại thì cơ thể sẽ đề kháng càng nhiều kháng sinh. Cho nên, khi trẻ cần kháng sinh để diệt vi khuẩn hoặc quá trình điều trị bệnh sẽ khó khăn hơn ở các lần sau.

Khi trẻ bị bệnh, các bậc phụ huynh không nên tự ý lấy thuốc bừa bãi mà nên đưa trẻ tới các cơ sở y tế để có quá trình chẩn đoán, phân loại và điều trị bệnh phù hợp với từng loại thuốc. Tránh việc sử dụng kháng sinh tràn lan khi chúng ta chưa hiểu rõ về nguồn gốc gây bệnh khiến trẻ dễ đề kháng kháng sinh.

Trẻ em là đối tượng dễ mắc bệnh và thường được các bậc phụ huynh tự ý mua thuốc về uống, điều này gây nhiều nguy hiểm cho trẻ. Bởi nguyên tắc chung khi sử dụng kháng sinh cho trẻ là sử dụng phù hợp theo bệnh lý, theo lứa tuổi, cân nặng và cơ địa. Đối với những trẻ điều trị nhiễm trùng dai dẳng hoặc nhiễm trùng nhiều lần mà cần sử dụng kháng sinh nhiều thì nên sử dụng kháng sinh đồ cho trẻ để lựa chọn kháng sinh hợp lý nhất, tránh việc không đáp ứng hoặc đề kháng kháng sinh.

Để hạn chế việc lạm dụng kháng sinh, Bộ Y tế đã đưa ra nhiều biện pháp tích cực. Điển hình như việc yêu cầu các đơn vị phải điều trị chuẩn theo đúng phác đồ, mở các lớp tập huấn về vấn đề sử dụng kháng sinh trong bệnh viện, giúp các bác sĩ sử dụng kháng sinh theo phác đồ của bệnh. Đồng thời liên tục kiểm tra các đơn vị dược để giám sát, hướng dẫn việc sử dụng kháng sinh hợp lý, đạt hiệu quả tốt nhất.

Hiện nay, ở nước ta, tình trạng tự ý mua và sử dụng kháng sinh không có đơn thuốc vẫn còn phổ biến. Nhiều kháng sinh thuộc loại rất mới, chỉ dùng hạn chế trong bệnh viện nhưng lại bị dùng bừa bãi. Nhiều bệnh nhân có thói quen uống thuốc theo kinh nghiệm của người khác khi thấy triệu chứng bệnh tương tự nhau, điều này khiến cho bệnh có thể bị biến chứng, nặng thêm và làm vi khuẩn gây bệnh sinh sôi nảy nở dẫn đến tình trạng kháng thuốc thêm trầm trọng. Do đó, để đảm bảo sức khỏe của bản thân cũng như gia đình, chúng ta chỉ nên dùng thuốc kháng sinh khi đã được khám và có chỉ định của bác sĩ, khi sử dụng thuốc kháng sinh phải hết sức thận trọng, không tự ý dùng, phải thăm khám lâm sàng và tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ.