Ngày 27-5, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Đề nghị lấy mức tuổi thọ trung bình làm căn cứ

Đáng chú ý, dự luật quy định người dân được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi từ đủ 75 tuổi trở lên, không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng.

Bên cạnh đó, có đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Người dân từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Dự thảo luật nêu Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ theo đề nghị của Chính phủ...

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) cho rằng dự luật quy định độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội đủ 75 tuổi trở lên, nhưng độ tuổi này cao so với độ tuổi trung bình của nước ta hiện nay.

Ông dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê, trong năm 2023, độ tuổi trung bình của dân số Việt Nam là 73,7 tuổi, năm 2022 là 73,6 tuổi.

Do đó, ông cho hay nên tính toán hạ độ tuổi này xuống cho phù hợp với thực trạng độ tuổi trung bình của dân số Việt Nam hiện nay, để chính sách này thực sự mang lại ý nghĩa trong thực tiễn.

Về điều kiện để được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, ông đề nghị sửa đổi theo hướng bổ sung thêm các điều kiện như không có các khoản thu nhập ổn định khác.

Bởi thực tế hiện nay có những người đã thỏa mãn được 2 điều kiện của dự thảo nhưng lại có thu nhập rất cao từ các nguồn khác.

Ví dụ như nguồn hỗ trợ của con hoặc là các nguồn thu nhập hợp pháp khác nhưng vẫn thuộc đối tượng được hưởng trợ cấp xã hội.

Từ đó, ông kiến nghị sửa theo hướng hạ điều kiện về độ tuổi bằng hoặc thấp hơn độ tuổi trung bình của Việt Nam hiện nay. Đồng thời, bổ sung thêm điều kiện không có nguồn thu nhập ổn định khác để phù hợp với tình hình thực tế.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Trà Vinh) nêu rõ có thể thấy quy định về trợ cấp hưu trí xã hội tại dự luật là bước tiến trong bảo vệ, hỗ trợ cho người cao tuổi không có lương hưu.

Tuy nhiên, cũng cần xét đến mức hưởng có lợi nhất cho chủ thể để đủ điều kiện áp dụng và cân đối chi phí từ ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, theo ông Bình, thông tin về tuổi thọ bình quân của người Việt Nam hiện nay cũng cần xét đến.

"Do đó, đánh giá thẩm định giới cần tính đến cả bình quân bình đẳng giới với nam giới, tránh tình trạng chính sách hỗ trợ không bao phủ hết đối tượng do chưa đủ điều kiện hưởng đã hết thời hạn hưởng...

Tôi đề nghị có nên chăng lấy mức tuổi thọ trung bình của người Việt Nam làm căn cứ", ông Bình nêu.

Theo số liệu thống kê, tính đến cuối năm 2022, Việt Nam có khoảng 14,4 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (từ 55 tuổi trở lên với nữ, từ 60 tuổi trở lên với nam).

Còn khoảng 9,3 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (chiếm 65%) chưa thuộc diện bao phủ của hệ thống bảo hiểm xã hội.

Lo ngại khi không còn quy định mức lương hưu hằng tháng thấp nhất

Dự luật đề xuất việc giảm điều kiện số năm đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm.

Đại biểu Vương Thị Hương (Hà Giang) nhận định chính sách này cụ thể hóa nghị quyết 28.

Đại biểu cho rằng hướng quy định này phù hợp khi thị trường lao động còn ở giai đoạn đầu phát triển, tạo cơ hội cho những người tham gia bảo hiểm xã hội muộn hoặc quá trình tham gia không liên tục có thời gian đóng bảo hiểm xã hội.

Tuy nhiên, do cách tính mức lương hưu hằng tháng dựa trên thời gian đóng và mức tiền lương thu nhập làm căn cứ đóng nên việc giảm thời gian sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp người lao động nghỉ hưu với mức lương hưu rất thấp, lao động nam chỉ hưởng mức 33,75%.

Dự luật cũng không còn quy định về mức lương hưu hằng tháng thấp nhất.

"Đây là điều nhiều người lao động đang rất băn khoăn và lo ngại, có thể dẫn đến xu hướng nghèo hóa của một bộ phận người dân trong tương lai.

Do vậy, đề nghị cần xem xét, thiết kế cách tính lương hưu có tính chia sẻ để hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp để đảm bảo cuộc sống", bà Hương kiến nghị.

Vẫn tranh luận rút bảo hiểm xã hội một lần, đề xuất lùi thời gian thông qua luật

Đại biểu cho rằng các phương án rút bảo hiểm xã hội một lần đưa ra chưa tối ưu, phải đánh giá kỹ tác động. Thời gian thông qua Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) nên lùi sang kỳ sau.