Phóng to

Bêtông hư hỏng trên đường Hồ Chí Minh được đào lên chờ đổ tấm mới - Ảnh: Tấn Vũ

Nhiều mảng bêtông gần như nát vụn, hàng trăm tấm bêtông phải thay thế, hàng ngàn tấm khác đang nứt nẻ ở nhiều cấp độ khác nhau là hình ảnh ở hàng trăm kilômet đường này.

Bêtông nát vụn

Đi chậm bằng xe máy dễ dàng nhận ra dấu hiệu hư hỏng của con đường bằng với tấm bêtông nứt chân chim lồ lộ hiện ra. Dễ thấy nhất bắt đầu từ đoạn qua thôn Cà Dy (huyện Nam Giang, Quảng Nam), ở đây con đường bêtông bắt đầu nứt toạc và mấp mô như gợn sóng.

Xe khách, xe tải, ôtô con và cả xe máy... nếu sơ ý phóng nhanh qua đoạn này rất dễ mất lái do bánh xe trượt trên những “sống trâu” nhô lên giữa đường.

Cách Cà Dy hơn 10km về hướng nam, cầu Đắk Mun (thuộc huyện Phước Sơn, Quảng Nam) cũng lâm vào cảnh tương tự.

Toàn bộ mảng bêtông bên trái thành cầu xuống cấp, nứt nẻ, lồi lõm. Nhưng nguy hại nhất vẫn là đoạn đường lên cầu Đắc Xà Ê qua Phước Sơn hướng về đèo Lò Xo.

Đoạn đường ở đây vừa cong tay áo vừa đi trên cầu rất nguy hiểm nhưng toàn bộ bêtông đã bể vụn, chỗ bong tróc, chỗ lồi lõm, nhiều chỗ bêtông gãy đôi hình thành nên những mũi nhọn rất nguy hiểm.

Tương tự tại suối Đắc Gà (xã Phước Mỹ, huyện Phước Sơn), một hố to bên trái đường dài gần 20m vừa được xe múc, xe đào ủi hẳn bêtông ra ngoài và căng dây cảnh báo các phương tiện qua lại. Nhiều chuyến xe khách, xe tải phải “nín thở” qua các cung đường hư hỏng này.

Mức độ hư hỏng tăng dần khi đi từ Phước Sơn về phía đèo Lò Xo qua Kon Tum. Trung bình 1km có vài điểm hỏng hóc, lồi lõm, chênh vênh.

Nhiều đoạn đường vừa chắp vá xong, những mảng bêtông khác màu loang lổ dưới nền đường. Máy đào, máy xúc, máy trộn bêtông nằm la liệt và trải dài khắp cung đường này.

Những căn chòi bằng bạt được dựng lên hẳn trong rừng sát đường Hồ Chí Minh để sửa chữa. Toàn bộ cung đường từ Phước Sơn qua đèo Lò Xo không dưới 200 vị trí hư hỏng, đang sửa chữa như vậy.

Ông Nguyễn Văn Tiến, tài xế xe khách chạy tuyến Gia Lai - Đà Nẵng, than phiền gần đây cung đường này “đổ bệnh” quá nhiều khiến cánh tài xế không dám chạy đêm.

Nhiều tài xế than trời khi xe bị cắt vỏ, thủng ruột khi đi qua tuyến đường này. Đường thảm nhựa khi hỏng thì không sao, nhưng với bêtông việc nứt, bể để lại những mũi nhọn rất nguy hiểm.

“Tháng trước xe 45 chỗ của tôi suýt rơi xuống vực vì vỏ xe trước bị bêtông cắt ngang, rất may là xe chạy chậm và vỏ xe bị xì chứ chưa nổ. Cách đây ba tuần, một xe container chở gỗ lọt một bánh xuống tấm bêtông khiến kẹt xe nhiều giờ liền giữa rừng trên đèo” - ông Tiến kể lại.

Xe quá tải và dùng công nghệ cũ

Tham gia quản lý tuyến đường Hồ Chí Minh qua đoạn này gồm hai đơn vị: Công ty cổ phần Xây dựng và quản lý đường bộ Quảng Nam - Đà Nẵng quản lý 172km đoạn từ A Tép (giáp Thừa Thiên - Huế) đến Đắc Zôn (giáp Kon Tum) và Công ty cổ phần Xây dựng và quản lý đường bộ Kon Tum quản lý phần còn lại.

Ông Thái Hồng Sơn, trưởng phòng quản lý kỹ thuật - giao thông Công ty cổ phần Xây dựng và quản lý đường bộ Quảng Nam - Đà Nẵng, cho biết đường hư hỏng do nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do nền đường yếu và xe quá tải.

Ông Sơn cho rằng đường Hồ Chí Minh đưa vào sử dụng gần 10 năm nay, nhưng mức độ hỏng hóc gần đây xuất hiện nhanh hơn.

Lý do là xe chở gỗ từ cửa khẩu Bờ Y (Kon Tum) về Đà Nẵng quá nhiều, xe bồn chở vật liệu xây dựng của các nhà máy thủy điện xuất hiện dày đặc khiến đường nhanh xuống cấp.

Việc đường bị nứt, vỡ, ông Sơn khẳng định do nền đường yếu. Ngoài ra mưa bão, sụt trượt cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng hư hỏng.

Theo ông Sơn, trước đây nền đường Hồ Chí Minh không có ximăng dưới lớp lót, chỉ có cấp phối đá dăm bình thường và đổ bêtông lên trên.

“Do kỹ thuật thời điểm đó như vậy. Bây giờ để xử lý chúng tôi phải gia cố ximăng dưới lớp đá dăm này... Đường Hồ Chí Minh thiết kế với mỗi cầu xe chịu lực 10-12 tấn, trong khi đó nhiều xe tải chở 40-50 tấn nên không có cầu đường nào chịu được” - ông Sơn giải thích.

Việc duy tu, sửa chữa tuyến đường không thể dùng kinh phí hằng năm được, vì với kinh phí chỉ hơn 10 tỉ đồng/năm chỉ đủ sơn, vá ổ gà, đảm bảo giao thông, sửa chữa nhỏ là chủ yếu.

Phóng to

Bêtông hư hỏng chất đống sau khi được xe múc đào lên từ một đoạn đường Hồ Chí Minh - Ảnh: TẤN VŨ

Vĩnh cửu vẫn nứt

Theo số liệu từ Công ty cổ phần Xây dựng và quản lý đường bộ Quảng Nam - Đà Nẵng, lưu lượng xe qua đường Hồ Chí Minh đoạn công ty này quản lý trung bình chưa đến 700 phương tiện/ngày đêm.

Trong khi đó ở quốc lộ 1, lượng xe gấp 10 lần như vậy. Thế nhưng mức độ hư hỏng thì nhanh hơn quốc lộ 1 nhiều như hiện tại mặt đường Hồ Chí Minh vẫn còn các gợn sóng để tăng ma sát, chống trượt nhưng tấm bêtông đã bị nứt, bong tróc. Trong khi đó, bêtông trên đoạn đường này được thiết kế vĩnh cửu.

Lý giải về điều này, ông Nguyễn Xuân Chín, phó giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng và quản lý đường bộ Quảng Nam - Đà Nẵng, cho rằng đường kết cấu bêtông là kết cấu cứng nhưng không có gì gọi là vĩnh cửu.

Vĩnh cửu chỉ so với một số vật liệu khác và trong điều kiện lý tưởng. “Mặt cứng tạo xung kích lớn gây không an toàn cho phương tiện đi lại. Độ ma sát lớn làm hao tổn vỏ xe nên ít đưa vào. Nhưng đường sạt lở liên tục nên buộc đưa bêtông vào. Hỏng thì có nhiều nguyên nhân, trong đó có thể do thời tiết” - ông Chín nói.

Nguyên nhân hư hỏng thứ hai, theo ông Chín, là do tính toán nền, địa chất đường Hồ Chí Minh không phù hợp. “Lẽ ra nền đường như thế phải gia cố nhưng ta gia cố bằng ximăng, người Mỹ thì dùng silicat. Mặt bêtông ximăng thì nền không thể là bêtông ximăng được mà phải tạo ra một nền êm ái bên dưới. Nếu nền nhựa thì phải gia cố ximăng tạo độ cứng. Thiết kế khi đó chưa đi đôi với tải trọng” - ông Chín giải thích.

“Đường Hồ Chí Minh lúc đó vừa thiết kế vừa thi công, tiền ít, không có chuyên gia nước ngoài tham gia thiết kế mà chỉ là công ty tư vấn trong nước. Lúc đó chỉ tính đường cấp 4, miền núi, theo tiêu chuẩn VN thì đường cong, tải trọng như vậy là đủ. Nhưng sau này mình nhập xe chở gỗ cả trăm tấn thì không đường nào chịu nổi. Còn lý do các đầu cầu hư là do người thi công ẩu, hư do con người. Công nghệ khi mình lu nền đất không đủ chuẩn mà vẫn thi công” - ông Chín cho biết thêm.