Trong số các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia thì Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được kỳ vọng sẽ mở thêm trang mới cho ngành dệt may Việt Nam với 3 thị trường hàng đầu gồm Canada, Mexico và Australia.

Riêng Australia - một nền kinh tế phát triển thuộc nhóm G20, với dân số 25 triệu người; nhu cầu người tiêu dùng tiếp tục tăng cùng với sự gia tăng dân số cơ học do hiện tượng nhập cư; với thu nhập bình quân đầu người đã đạt khoảng 55.000 USD/năm - được đánh giá là thị trường có sức mua lớn.

Theo khảo sát của Nhà tổ chức Triển lãm và Hội thảo quốc tế IEC (thuộc Tập đoàn Tư vấn SEAM), Việt Nam là một trong những điểm đến sản xuất nhận được sự quan tâm hàng đầu của thị trường Australia cả về xếp hạng giá trị lẫn xếp hạng nhà cung ứng.

Ngoài ra, các nhà nhập khẩu Australia cũng đang muốn đa dạng hóa đầu vào, giảm bớt sự phụ thuộc vào hàng hóa từ Trung Quốc. Do đó, Việt Nam đã trở thành lựa chọn khả thi nhờ vị trí địa lý có thể mang đến lợi thế về thời gian vận chuyển thương mại.

Thế nhưng năm 2017 vừa qua, trong khi Australia nhập khẩu đến 9,32 tỷ USD các sản phẩm dệt may từ khắp thế giới thì tổng giá trị hàng dệt may Việt Nam thâm nhập thị trường này chỉ mới chạm mốc 173 triệu USD.

Với các doanh nghiệp nói chung, cơ hội đầu tiên từ CPTPP là kỳ vọng sẽ được giảm mạnh thuế nhập khẩu. Nhưng có dễ dàng cho đại đa số doanh nghiệp dệt may Việt Nam tận dụng cơ hội này hay không vì liên quan đến nhiều "công đoạn": Quy tắc xuất xứ, tức đảm bảo nguyên liệu đầu vào "từ sợi trở đi" phải có xuất xứ từ các nước thành viên trong khối; các cam kết về lao động, môi trường, trách nhiệm xã hội.

Nếu không đáp ứng được những tiêu chuẩn này, khi đối tác sang kiểm tra nhà máy thì chúng ta cũng không tận dụng được ưu đãi. Điều này càng trở thành khó khăn lớn với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Hơn ai hết, những người đứng đầu Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) hiểu rất rõ những thách thức về áp lực cạnh tranh mà doanh nghiệp thành viên đang đối mặt khi muốn xuất hàng đi Australia (vốn liếng ít ỏi, trình độ quản lý còn yếu…) trước làn sóng doanh nghiệp nước ngoài đang ào ạt tiến vào Việt Nam để đón đầu CPTPP…

"Hầu hết doanh nghiệp dệt may Việt Nam mới chỉ kết nối được với những người làm thương mại trung gian chứ chưa thể trực tiếp gặp các nhà phân phối nên hàm lượng giá trị gia tăng của sản phẩm còn rất thấp", Phó Tổng Thư ký VITAS Nguyễn Thị Tuyết Mai trăn trở.

TS. Trần Văn Quyến, chuyên gia tư vấn từ Woolmark (tổ chức chuyên hỗ trợ thúc đẩy phát triển thị trường len lông cừu), còn cho hay người mua từ Australia đặt đơn hàng nhỏ thì doanh nghiệp lớn của ta lại không "mặn mà" nhưng điều trớ trêu là nếu họ mang đơn hàng nhỏ sang doanh nghiệp nhỏ thì nhóm này lại không thể đáp ứng được các chứng chỉ tin cậy, cả về chất lượng lẫn trách nhiệm xã hội. "Nhiều doanh nghiệp nhỏ Việt Nam thậm chí còn không có cả website", ông Quyến nói thêm và mong rằng nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa phải "khẩn trương nâng cấp chính mình".

Ngoài ra, tại Australia có rất nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp thành lập mới, nhất là trong lĩnh vực chuyên về thiết kế sản phẩm. Đây là cơ hội rất phù hợp cho nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam trong việc bắt tay với họ để hoàn chỉnh chuỗi cung ứng. Nhưng "cái khó ở chỗ doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam lại mới chỉ rành gia công mà chưa thạo làm hàng FOB - tức tự tìm kiếm nguyên phụ liệu về sản xuất và bán hàng", vì thế phải chú ý hơn khía cạnh này, ông Quyến gợi ý.

Mặc dù thời kỳ doanh nghiệp "chỉ ngồi một chỗ chờ khách tới mua hàng" đã qua, nhưng ông Rajesh Bahl đến từ Hãng tư vấn SEAM cho rằng đang có một hiện tượng thú vị khi "các doanh nghiệp Ấn Độ chính là người đang chào hàng dệt may Việt Nam tại Australia". Điều này cho thấy doanh nghiệp phải liên kết chặt chẽ ở khâu quảng bá và xúc tiến thương mại mỗi khi "đem chuông đi đánh xứ người".