Người dân đập bình ăcquy lấy chì tại một làng nghề ở Hưng Yên - Ảnh: L.Anh

Cục này cho rằng tỉ lệ mắc ung thư của 10 làng “nghi là làng ung thư” tương đương tỉ lệ mắc ung thư chung của toàn quốc, tức là không có 10 “làng ung thư” này.

Có hay không 10 “làng ung thư”?

10 làng được đưa vào danh sách “nghi ung thư” gồm:

- Làng Đông Lỗ, Ứng Hòa (Hà Nội) tỉ lệ mắc ung thư thu thập năm 2014 là 164/100.000 dân;

- Làng Lũng Vy, xã Đông Phương Yên, huyện Chương Mỹ (Hà Nội) tỉ lệ mắc thu thập năm 2010-2014 là 100/100.000 dân;

- Làng Mẫn Xá, Văn Môn, Yên Phong (Bắc Ninh) không có báo cáo về tỉ lệ ung thư;

- Làng Yên Lão, xã Hoàng Tây, Kim Bảng (Hà Nam) tỉ lệ mắc ung thư năm 2002-2014 là 127,2/100.000 dân;

- Làng Thổ Vy, xã Tế Thắng, Nông Cống (Thanh Hóa) tỉ lệ mắc ung thư thu thập năm 2009-2014 là 169/100.000 dân;

- Làng Cờ Đỏ, xã Diễn Hải, huyện Diễn Châu (Nghệ An) tỉ lệ mắc thu thập năm 2008-2014 là 129,7/100.000 dân;

- Xã An Lộc, Lộc Hà (Hà Tĩnh) tỉ lệ ghi nhận năm 2009-2016 là 142,9/100.000 dân;

- Làng Phước Thiện, xã Bình Hải, huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) không có báo cáo về tỉ lệ mắc;

- Làng Xuân Vinh, xã Hoài Mỹ, huyện Hoài Nhơn (Bình Định) số liệu từ năm 2010-2016 có tỉ lệ mắc 73/100.000 dân;

- Xã Mê Pu, huyện Đức Linh (Bình Thuận) là 73/100.000 dân.

Theo thông báo của ông Dương Chí Nam - phó cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế gửi các sở y tế Hà Nội, Hà Nam, Bắc Ninh, Nghệ An, Hà Tĩnh, Bình Thuận, Bình Định, Quảng Ngãi, Thanh Hóa - nơi có các làng “nghi ung thư” kể trên, tỉ lệ mắc ung thư của các làng được điều tra dao động 73-169/100.000 dân, tương đương số mắc ung thư chung trên toàn quốc khoảng 135/100.000 với nữ, 181/100.000 đối với nam và thấp hơn so với tỉ lệ ung thư chung của thế giới là 182/100.000 dân.

Các loại ung thư chủ yếu gặp phải là ung thư gan, phổi, dạ dày, vòm, lưỡi, tử cung, máu, xương...

Phơi chì tái chế từ các bình ăcquy cũ tại một làng nghề ở Hưng Yên. Đã có hàng trăm trẻ em ở làng nghề này bị nhiễm chì, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe - Ảnh: L.Anh

Có do nguồn nước?

Về khả năng nguồn nước của các làng “nghi ung thư” kể trên ô nhiễm quá nặng dẫn đến tỉ lệ ung thư cao, Cục Quản lý môi trường y tế cho biết Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường đã cùng Viện Pasteur Nha Trang đi lấy mẫu nước tại các gia đình có người bệnh ung thư để kiểm tra.

Có 24-25 chỉ số được đánh giá bao gồm asen, cyanua, crom tổng số, cadimi, niken, phenol và các dẫn xuất, kết quả theo báo cáo của hai viện cho thấy hàm lượng chất hữu cơ, hóa chất bảo vệ thực vật, kim loại nặng trong ngưỡng cho phép.

“22/63 mẫu có các chỉ tiêu như độ đục, mangan, clorua, sắt, e.coli, coliform cao hơn ngưỡng, nhưng đây không phải là nguyên nhân gây ung thư. Tỉ lệ mắc ung thư ở 10 làng này chưa có dấu hiệu cao bất thường” - báo cáo của Cục Quản lý môi trường y tế cho biết.

Vì sao tỉ lệ ung thư cao?

Theo ông Nguyễn Bá Đức - nguyên giám đốc Bệnh viện K, nguyên nhân số 1 dẫn đến tỉ lệ ung thư gia tăng gần đây là do tuổi thọ trung bình gia tăng, thời gian phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ càng lâu thì nguy cơ mắc ung thư càng lớn.

Các lý do khác là môi trường bên ngoài như thuốc lá chiếm trên 30% nguy cơ, dinh dưỡng không hợp lý và thực phẩm không an toàn chiếm 35-40% yếu tố nguy cơ, 5-10% còn lại do nhiễm trùng như virút HPV gây ung thư cổ tử cung...

Một chuyên gia của Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư cũng cho rằng muốn xác định nguy cơ ung thư cần những nghiên cứu, đánh giá nhiều yếu tố trong thời gian dài. Cụ thể như khảo sát về 10 làng “nghi ung thư” trước đây mới đánh giá về nguồn nước là chưa đầy đủ.

“Chỉ riêng một nghiên cứu được đánh giá cao là nguy cơ ung thư do hút thuốc lá cả chủ động và thụ động được nghiên cứu trong 30 năm” - chuyên gia này cho biết.

Trao đổi với Tuổi Trẻ chiều 22-12, một quan chức của Cục Quản lý môi trường y tế cho rằng việc Bộ Y tế bác bỏ, không có 10 làng “nghi ung thư” dựa trên quan điểm khoa học, không phải “hai bộ chỏi nhau”.

Nhiều ý kiến cho rằng Bộ Y tế nên có kế hoạch dài hơi trong việc xác minh về chất lượng môi trường, nguy cơ mắc các bệnh lý mãn tính tại các làng nghề, các khu vực môi trường ô nhiễm nặng vì đây cũng là vấn đề rất cấp thiết.