Một người dân bên đống cá biển chết dạt vào bờ miền Trung - Tư liệu Tuổi Trẻ

Ông ông Vũ Văn Tám - Thứ trưởng bộ Nông Nghiệp và phát triển nông thôn - chủ trì cuộc họp, có sự tham gia của thứ Trưởng bộ Tài nguyên môi trường Võ Tuấn Nhân. 

Theo ông Tám, cuộc họp được tổ chức sau chỉ đạo của Thủ tướng về khắc phục hậu quả, ghi nhận thiệt hại của ngư dân do  hàng loạt  từ Hà Tĩnh vào đến tỉnh Thừa Thiên Huế. Có bốn tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, TT Huế tham gia.

Như Tuổi Trẻ thông tin, trong quá trình đoàn công tác Bộ NN&PTNT tiếp xúc với các hộ dân bị thiệt hại do cá nuôi lồng bè bị chết trắng hôm 21-4, người dân phản ảnh có một đường ống xả thải ngầm từ dự án Formosa ra đáy biển Vũng Áng. Cho đến 13h55 ngày 23-4, nguyên nhân về việc cá chết chưa được xác định. Người dân thì nghi ngờ do chất thải công nghiệp.

Ngày 22-4, sau khi hoàn tất việc khảo sát, lấy mẫu nước, đoàn kiểm tra của Bộ Tài nguyên - môi trường do tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Văn Tài dẫn đầu đã đến kiểm tra trực tiếp tại Công ty Điện lực dầu khí Hà Tĩnh (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh) và tại Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh).

Cá chết trên 250km bờ biển

13g45: Vụ trưởng cục nuôi trồng thủy sản - Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Như Văn Cẩn báo cáo về tình hình cá chết bất thường trong thời gian qua.

Theo ông Cẩn, cá chết xuất hiện lần đầu tiên đầu tiên ở xã Kỳ Lợi, rồi đến Kỳ Hà, Ky Ninh thuộc thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Đến ngày 10-4, thì một số ao nuôi tôm ở xã Kỳ Phương, thị xã Kỳ Anh xuất hiện tôm chết đồng loạt do bơm nước biển

Từ ngày 14 đến 16-4 lần lượt xuất hiện cá biển chết tấp vào bờ các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế

Trước tình trạng đó ngày 19-4 Cục thủy sản đã cử các đoàn làm việc các tỉnh. 

Cơ quan chức năng đã thu giữ 42 mẫu cá. Các mẫu đã gửi đi kiểm tra. Đồng thời, Tổng cục hướng dẫn, khuyến cáo người dân không dùng cá chết làm đồ ăn cho người, cho vật nuôi.

Theo ông Cẩn, tình trạng cá chết bất thường ảnh hưởng đến đời sống người dân, đặc biệt các ngư dân và những hộ dân kinh doanh thủy hải sản.

Do độc tố trong nước biển

Theo lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, có thể khẳng định cá chết là do độc tố, nhưng để xác định độc tố là gì thì Hà Tĩnh không có đủ điều kiện để giám định, cần phải các bộ ngành liên quan vào cuộc. Hiện tại người dân gặp rất nhiều khó khăn sau khi cá nuôi, cá tự nhiên chết đồng loạt.

Trước đó, đại diện các Bộ, ngành đã cử các đoàn kiểm tra vào địa phương nhưng cho đến nay nguyên nhân cá chết vẫn chưa được tìm ra hoặc chưa được công bố.

Tại cuộc họp, đại diện tỉnh Quảng Bình cũng cho rằng tuy chưa thống kê cụ thể mức độ thiệt hại nhưng sự việc ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế - xã hội của tỉnh. Hiện tại hầu như các chợ việc kinh doanh về thủy hải sản bị ngưng trệ. Một số tàu biển đánh bắt xa bờ sau khi về phải vào Đà Nẵng bán.

Ngành du lịch Quảng Bình cũng ảnh hưởng rất lớn, các nhà hàng kinh doanh hải sản thưa vắng khách.

Quảng Bình đã báo cáo lên các bộ: nguyên nhân cá chết là do độc tố trong nước biển.

Đại biểu Quảng Trị cũng cho biết: tình hình cá chết ở Quảng Trị cũng có những điểm chung như các tỉnh khác.

Kiểm tra các cơ sở sản xuất nghi xả thải

Tại cuộc họp, đại diện tỉnh TT- Huế cũng đặt câu hỏi: tại sao cá chết nhiều hơn ở Hà Tĩnh mà không nhiều ở tỉnh khác?

Theo giải thích của Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản, qua thu thập dòng chảy thì có một dòng nước chảy từ Hà Tĩnh đến TT-Huế.

Khi dòng chảy này đến Lăng Cô thì chảy ngược lại ra ngược lại hướng ra Vịnh Bắc Bộ. Do đó khi chất độc phát ra từ một điểm nào đó trên dòng chảy này thì... rất phức tạp.

Đại diện các tỉnh đều kiến nghị: các bộ ban ngành phải đưa ra thời gian khuyến cáo cho người dân khi nào thì có thể đánh bắt, nuôi trồng thủy sản, không thể chờ đợi mà không có câu trả lời như thế này.

Loại bỏ nguyên nhân do môi trường nước

Về nguyên nhân, Ông Vũ Văn Tám - thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết bộ này và các cơ quan đã có kết luận bước đầu, có thể loại bỏ nguyên nhân do dịch bệnh và nguyên nhân do môi trường nước. 

Các chỉ số về môi trường nước trong nuôi trồng thủy sản là không có gì bất thường, trừ một số mẫu ở các hộ nuôi ở Thừa Thiên Huế có một số điểm bất thường đang chờ xét nghiệm.

Về nghi vấn có khả năng có độc tố trong nguồn nước, các Bộ Nông nghiệp đã lấy mẫu và sẽ cùng với các bộ ngành khác tìm nguyên nhân, xác định chính xác độc tố là gì. “Bộ cam kết sẽ làm hết sức”, ông Tám nói.

Bên cạnh đó, đại diện Bộ Nông nghiệp cũng mong muốn Bộ TNMT sớm cung cấp các chỉ số quan trắc.

Về vấn đề khôi phục sản xuất, Bộ đã có hướng dẫn giao cho các ngành chức năng ở địa phương hướng dẫn cho người dân phân biệt giữa cá chết do nhiễm độc với cá tự nhiên. Hướng dẫn ngư dân tiêu thụ sản phẩm.

Trả lời báo chí bên lề cuộc họp, ông Tám nói, hiện vẫn có những nơi còn cá chết rải rác, có những nơi không còn, các địa phương phải bám sát tình hình để hướng dẫn cho ngư dân.

Những vùng biển không có ảnh hưởng thì ngư dân vẫn đi bình thường. Hiện cá đang sống trong lồng bè thì vẫn sử dụng bình thường được. “Cá bị nhiễm độc tố thường gây chết rất nhanh, nên những con còn sống thì vẫn sử dụng được”, ông Tám nói.

Việc chậm có kết quả xét nghiệm mẫu, ông Tám nói hai vấn đề thuộc chức năng của Bộ Nông nghiệp là xác định các yếu tố liên quan đến dịch bệnh và môi trường nước thì đã kết luận.

Riêng nguyên nhân về độc tố phải có sự phân tích và phải có sự phối hợp của bộ Tài Nguyên môi trường và Khoa học công nghệ.

Hỏi việc phân tích độc tố trong một thời gian khá lâu như vậy mà chưa có kết quả, ông Tám nói: “Riêng với Bộ Nông nghiệp thì tôi nghĩ không chậm”.

Hệ thống kênh mương xử lý nước thải của Formosa - Ảnh: Văn Định