Từ trái qua: Bà Kim Langley - mẹ của nạn nhân Richard Scott Bailey thiệt mạng trong một chiếc Chevy Cobalt năm 2007, bà Laura Christian - mẹ của nạn nhân Amber Marie Rose, ông Randal Rademake - cha của nạn nhân Amy Rademaker thiệt mạng trong chiếc Cobalt gặp nạn và túi khí không hoạt động, bà Shannon Wooten - mẹ của nạn nhân Joshua mất trong chiếc Cobalt năm 2009 - Ảnh: AP

Đầu tháng 10-2014, hãng đã chuyển đến các gia đình nạn nhân Amy Rademaker và Natasha Weigel một khoản tiền không được tiết lộ.

Cả 2 cô gái đều là hành khách trên một chiếc Chevy Cobalt 2005 đột ngột tắt máy, mất lái và đâm sầm vào một trụ điện thoại, trong điều kiện túi khí bảo vệ không được kích hoạt dẫn tai nạn thảm khốc và tử vong.

Người lái khi đó là Megan Ungar-Kerns sống sót nhưng bị tổn thương não nghiêm trọng.

Tại thời điểm xảy ra tai nạn, Rademaker chỉ mới 15 tuổi, Weigel 18 tuổi và Ungar-Kerns 17 tuổi. Họ còn cả cuộc đời ở phía trước: du lịch, trải nghiệm, kiếm tiền, kết hôn, sinh con... và nói một cách “sòng phẳng” thì họ chính là nguồn doanh thu tiềm năng lớn của GM. 

Tai nạn chết người là lý do đau lòng nhất giải thích vì sao chi phí cuộc khủng hoảng thu hồi của GM có thể đội lên mức không ai dám dự đoán. Nó là bi kịch không thể phủ nhận.

Nạn nhân càng trẻ, mức đền bù càng cao. Ông Kenneth Feinberg - chuyên gia giải quyết bên thứ 3 được GM thuê về để xử lý các trường hợp nạn nhân - đang sử dụng công thức đền bù cho nạn nhân thiệt mạng: 1 triệu USD + mức mất mát thu nhập trọn đời  + 300.000 USD cho mỗi người phối ngẫu và người phụ thuộc.

Ví dụ trường hợp một người cha 30 tuổi thiệt mạng vì chiếc Chevy bị lỗi vào năm 2012, tại thời điểm đó thu nhập trung bình ở Mỹ vào khoảng 44.322 USD/năm.

Giả sử ông sẽ nghỉ hưu ở tuổi 70, lương tăng trung bình 3%/năm và thu nhập tương lai khấu trừ theo tỉ lệ lạm phát 2%, thì giá trị thu nhập trong quãng đời còn lại của ông là khoảng 2,16 triệu USD. Nếu nạn nhân thiệt mạng ở tuổi 50, thì thu nhập giảm hơn một nửa còn 974.066 USD.

Cái gọi là mất mát thu nhập suốt đời (lifetime earnings lost) là một điểm quan trọng trong chương trình đền bù của GM, quyết định mức tiền giải quyết thiệt hại cho gia đình nạn nhân.

Nhưng góc cạnh nhân khẩu học dường như bị lãng quên: hầu hết những xe lỗi đều là những chiếc sản xuất dành cho người trẻ có thu nhập ổn định. Điểm lại đợt thu hồi hàng loạt vừa qua, có phần lớn là Chevrolet, Saturn, Pontiac và một số dòng xe sang như Buick, thậm chí là Caddilac.

Trong tổng số xe thu hồi tháng 6-2014, 60% là xe mới giá dưới 25.000 USD, và một số dòng như Saturn Ion và Chevy Cobalt giá dưới 15.000 USD.

Công ty luật Hilliard Muñoz Gonzales ở Texas - đang đại diện cho gần 1.400 người đã (và có thể sẽ) nộp đơn khiếu nại - thừa nhận rằng nạn nhân đa phần còn rất trẻ.

"Một cô gái gần tốt nghiệp trường luật, một nạn nhân mong ước trở thành hiệu trưởng. Chúng ta sẽ chỉ có thể nghe kể về mơ ước mãi không thành sự thật của họ", trợ lý luật sư Lauren Gomez tại HMG chia sẻ.

Khi Feinberg đưa ra những yếu tố để xác định mức đền bù 1 triệu USD và 300.000 USD cho mỗi người phối ngẫu và người phụ thuộc, rất khó để hình dung ra khoản tiền lên đến 3-4 triệu USD. GM đã dành ra 400 triệu USD để đền bù nhưng đến nay nó có vẻ chẳng thấm vào đâu.

Trong khi đó, con số nạn nhân vẫn tiếp tục tăng, hiện đang là 445 đơn khiếu nại. Ông Feinberg cho biết số lượng đơn khiếu nại thực tế đã cao hơn mức dự đoán ban đầu, vì trước đây GM chưa tính đến các nạn nhân ngồi trong xe mà chỉ xét đến tài xế.

Hôm 11-9, Giám đốc điều hành GM Mary Barra nói rằng công ty đã "giải quyết đáng kể" cho các đợt thu hồi của mình.

Nhưng GM mới chỉ thu hồi 542.000 chiếc hôm 4-10, bao gồm dòng SUV gặp lỗi bu lông hệ thống treo bị lỏng và liên quan qua đến 3 vụ tai nạn. Từ năm 2004 đến nay, GM đã phải triệu hồi gần 30 triệu xe ở Bắc Mỹ.