Thiệt không ngờ có ngày lại phải đọc thêm một "hung tin" về Đà Lạt: Một doanh nghiệp vừa có văn bản trình UBND tỉnh Lâm Đồng xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại sân golf tại Đà Lạt, khoảng hơn 16,5ha của sân golf Đồi Cù, để triển khai làm dự án khu vui chơi giải trí nghỉ dưỡng phức hợp, 2 khu hầm để xe với quy mô 7 tầng.

Hơn 30 năm trước, người Đà Lạt đã phải đối diện với "hung tin" thứ nhất: lối lên xuống đồi Cù bị rào bít! Mặc dù lúc đó đồi Cù đang là một mảnh đồi "mở", từ mặt tiền Viện đại học Đà Lạt đổ xuống hồ Xuân Hương, người dân thoải mái lên xuống đồi Cù.

Thiệt là khó hiểu khi mà đồi Cù là công thổ, là một tài sản chung của thành phố và người dân Đà Lạt, là một trong vài thắng cảnh tiêu biểu của Đà Lạt, ngay sát trung tâm Đà Lạt, chỉ cần đi bộ chục phút là tới... và lên đó cư dân, du khách trải rộng tầm mắt, đôi chân, sảng khoái tinh thần. 

Đùng một cái, cả một mảng đồi "mở" đó biến thành của tư nhân, dựng tường bít kín mít, miễn ra vô, chớ đừng nói là thưởng lãm.

Khó có thể ngờ được rằng nhà đầu tư có thể "bỏ túi" ngọn đồi diện tích tới 71,5ha ngay trong một thành phố du lịch, khoảng hơn 1km đường xe hơi từ khu Hòa Bình, mấy cái khách sạn di sản thời Pháp sang trọng bậc nhất... cùng cả mảnh đồi bên bờ hồ Xuân Hương!

30 năm sau, sân golf lỗ vì diện tích (số lỗ) quá khiêm tốn, bất quá làm một sân tập golf là cùng, và như nhà đầu tư nói, "giá thuê đất tăng 1.207% !". Giờ thì họ đề xuất chuyển đổi mục đích sử dụng đất, biến thành một phức hợp bãi giữ xe 7 tầng và trung tâm thương mại.

Sau nhiều năm "làm ăn", nay nhà đầu tư xoay bài chuyển đổi mục đích sử dụng đất cả một ngọn đồi đã trên 100 tuổi. Nó được khánh thành vào năm 1922 như là sân golf đầu tiên của Việt Nam; tới năm 1930, được cải tạo thành sân 9 hố theo tiêu chuẩn châu Âu; tới năm 1942, được kiến trúc sư người Pháp Jacques Lagisquet khoanh vùng trọng điểm cho đồ án quy hoạch thành phố Đà Lạt.

Cả lịch sử trăm năm đó, đồi Cù được quan niệm/thai nghén, hiểu, sống như là một "công viên" trong nội thành của Đà Lạt, một quãng trời đất mênh mông. 

Từ khi được "khai sanh" cho tới trước khi được doanh nghiệp chạy vào đầu tư vào tháng 8-1990, cả khu đồi chưa bao giờ bị rào kín mít, che khuất tầm nhìn xuyên qua đồi Cù. Đứng trên đồi có thể phóng tầm nhìn đi khắp bốn phương. Cái mất lớn nhất của quyết định năm 1990 là điều này!

Rất mong lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng lắng nghe, nghiên cứu kỹ trước khi đưa ra quyết định để cái "công viên", cái thắng cảnh cuối cùng trong nội thành Đà Lạt không bị tước đoạt, hy vọng thế.

Ở Hà Nội đang tranh cãi cái màu vôi/ sơn nguyên thủy của cái biệt thự thời Tây nay phục hồi. Cũng nên tranh luận phục hồi công năng ban đầu của đồi Cù Đà Lạt, dù chỉ là một chút.

* Kiến trúc sư TRẦN CÔNG HÒA (Hội Kiến trúc sư tỉnh Lâm Đồng):

Cần dừng lại việc tác động đến trung tâm Đà Lạt

Sân golf Đồi Cù là điểm nhấn quan trọng của quy hoạch Đà Lạt nằm trong khu vực "bất kiến tạo".

Không gian này được ghi nhận qua các đồ án quy hoạch Đà Lạt.

Các đồ án tiếp sau đều tôn trọng không gian này trong suốt lịch sử phát triển của Đà Lạt, kể cả quy hoạch hiện hành (quy hoạch 704 - PV).

Hàng loạt công trình quan trọng như Đại học Đà Lạt, Lò phản ứng nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt... đều được cân nhắc rất kỹ khi chọn địa điểm.

Do đó ý tưởng làm hầm ngầm 12ha là ý tưởng khiên cưỡng để khai thác thêm không gian kinh doanh ngay trong khu vực "bất kiến tạo".

Nếu thực hiện sẽ tạo sự đứt gãy không gian quy hoạch chung Đà Lạt, từ đó tạo nên những biến đổi giao thông, dân cư..., không những không giải quyết được vấn nạn kẹt xe, ùn tắc ở trung tâm Đà Lạt mà còn làm trầm trọng hơn.

Về pháp lý, ý tưởng này sai với quy hoạch hiện hành. Có thể tỉnh Lâm Đồng sẽ điều chỉnh quy hoạch nếu ủng hộ ý tưởng này, nhưng làm như thế là thiếu tôn trọng khách quan, tạo tiền lệ xấu trong công tác xây dựng, chỉnh trang thành phố.

Lý do cần hầm đỗ xe công suất lớn cũng chỉ là cái cớ của chủ đầu tư vì muốn có một trung tâm thương mại ngay "đất vàng". Tôi khẳng định thế vì ngay gần chợ Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng đang xem xét một dự án trung tâm thương mại, bãi đỗ xe với quy mô lớn.

Việc thêm một trung tâm thương mại, bãi đỗ xe ngầm trong lòng đồi Cù không cần thiết. Tôi cho rằng cần tôn trọng khoa học quy hoạch, đừng để sai lầm chủ quan xảy ra, nhất là những sai lầm này khó bề cứu vãn gây tổn hại đến Đà Lạt.

Bằng tất cả ý thức của một kiến trúc sư, tôi mong tỉnh Lâm Đồng dừng lại việc tác động đến trung tâm Đà Lạt, để dành năng lực đầu tư cho vùng xung quanh, tạo hệ sinh thái tương hỗ Đà Lạt.

Mọi tác động đến trung tâm Đà Lạt vào lúc này dù với dụng ý tốt cũng không xử lý được vấn đề: quá tải nội ô và dồn nén đô thị. Ngược lại, còn có thể làm vấn đề thêm trầm trọng hơn.

MAI VINH ghi

Đề xuất xây hầm ngầm 7 tầng trong Đồi Cù Đà Lạt

Công ty Hoàng Gia Đà Lạt đề nghị UBND tỉnh Lâm Đồng cho xây dựng khu vui chơi giải trí, trung tâm thương mại, trong đó có 2 khu hầm ngầm để xe quy mô 7 tầng/hầm bên trong sân golf Đồi Cù Đà Lạt.