Tuy nhiên theo nhiều chuyên gia, giải pháp này rất khó thực thi và hiệu quả giảm ùn tắc giao thông cũng không cao.

Phóng to

Kẹt xe trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Q.1, TP.HCM (ảnh chụp đầu tháng 9-2011) - Ảnh: Thuận Thắng

Giải pháp mà bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải và UBND TP Hà Nội đề xuất là không mới, có một thời được dư luận xã hội rất quan tâm, nhưng rồi mọi chuyện vẫn như cũ.

Rất phức tạp

Theo PGS.TS Nguyễn Quang Toản - nguyên chủ nhiệm bộ môn đường bộ (ĐH GTVT), bố trí giờ làm việc, giờ đi học lệch nhau chỉ có ý nghĩa với những năm trước đây vì lúc đó mật độ giao thông giờ cao điểm và giờ bình thường chênh lệch nhau nhiều. “Nhưng bây giờ quan sát trên đường Hà Nội, giờ bình thường nhiều lúc cũng đạt tới 80% lượng xe cộ của giờ cao điểm. Do đó, có đẩy một lượng người tham gia giao thông từ giờ cao điểm sang giờ bình thường thì tình trạng giao thông cũng không thay đổi được bao nhiêu” - ông Toản nhận định.

Năm 2003, Hà Nội đã điều chỉnh giờ làm việc của các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp trung ương làm việc bắt đầu từ 7g30, kết thúc lúc 16g30; cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp địa phương bắt đầu từ 8g, kết thúc lúc 17g.

Ông Toản nói thời điểm đó việc bố trí lệch giờ có giảm được mật độ giao thông do lưu lượng phương tiện và nhu cầu đi lại ít hơn hiện nay. Đến nay thực tế có nhiều trường đại học cũng bắt đầu học từ 6g30-7g, sớm hơn giờ làm của các cơ quan hành chính nhưng mật độ vẫn đông do nhu cầu đi lại tăng.

“Số người làm việc theo giờ giấc cố định ở đô thị không nhiều và cũng có nhiều người chủ động đi sớm về muộn để tránh tắc đường nên mật độ giao thông luôn cao” - ông Toản lo ngại.

TS Nguyễn Quang Báu - viện trưởng Viện Nghiên cứu môi trường và phát triển giao thông bền vững - cho biết về lý thuyết đơn thuần của giao thông, việc giãn cách mật độ có thể làm được nhưng với xã hội sẽ nảy sinh nhiều vấn đề bất cập.

“Thực hiện lệch giờ theo từng cơ quan, trường học là cực kỳ phức tạp. Sẽ có người bảo con 17g tan học, mẹ 18g tan sở thì ai đón con? Rồi nhiều gia đình lâm vào tình trạng đến buổi tối con về nhà chờ mẹ, mẹ về chờ bố... thành ra người ăn trước ăn sau, đĩa rau chia ba, đĩa thịt chia bốn, không còn là bữa cơm gia đình nữa. Hiện nay người có ôtô cá nhân, sáng ra cả nhà đi một xe kết hợp đưa con đi học, đưa vợ đi làm, chiều lại đón về, nếu giãn giờ thì chạy lòng vòng chờ nhau”.

Phải có giải pháp tổng thể

Theo TS Khuất Việt Hùng - trưởng bộ môn quy hoạch và quản lý GTVT (ĐH GTVT), việc bố trí lệch giờ có thể giảm một chút ùn tắc nhưng không có mô hình tính toán thì không biết được sẽ giảm bao nhiêu.

TS Hùng cho rằng cần nghiên cứu một người trong đô thị một ngày có bao nhiêu chuyến đi. Và trong chuỗi chuyến đi này có điểm xuất phát ở đâu, loại phương tiện nào, bị tắc ở điểm nào. Nếu 9g cơ quan nhà nước mới làm việc, có người vẫn phải đưa con đi học từ 8g, rồi đi lòng vòng chờ đến giờ tới cơ quan làm việc, liệu điều này có làm giảm ùn tắc không?

Với giả thiết xe buýt sẽ rộng rãi hơn khi bố trí đi làm lệch giờ, sẽ thu hút người dân hơn, PGS.TS Nguyễn Quang Toản cũng không hi vọng: “Xe buýt hiện nay 80% người đi là học sinh sinh viên. Vì thế có đẩy lệch giờ thì cũng không bớt được nhiều, chỉ khác là không lèn chặt như giờ cao điểm. Nên nhớ giờ bình thường xe buýt Hà Nội vẫn đông”.

Về các giải pháp ngắn hạn, ông Toản nói không nên trông cậy vào bất cứ giải pháp nào để có thể đặc trị được ùn tắc giao thông mà phải có giải pháp tổng thể. Mỗi giải pháp tức thời hiện nay giải quyết được một chút, có thể cải thiện được phần nào, còn cải thiện hết là không thể.

TS Nguyễn Quang Báu lại nói: “Mục tiêu đầu tiên là giảm mật độ dân cư bằng cách đưa các trường đại học ra khỏi nội ô rồi đến bệnh viện, nhà máy. Đồng thời cấm xe xích lô du lịch, taxi, xe tải “cóc” chạy vào các tuyến phố nhỏ. Xe cá nhân hạn chế bằng cách đánh thuế, phí đậu xe để giảm hoạt động. Nếu cấm toàn bộ phương tiện trên một tuyến đường trong thời gian cao điểm cho xe buýt chạy vẫn không giải quyết được vấn đề”.