Nhân viên Trung tâm Quan trắc và phân tích môi trường TP.HCM theo dõi dữ liệu quan trắc nước thải sau xử lý của 16 khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghệ cao ở TP.HCM - Ảnh: Hữu Khoa

Đó là một trong những chức năng được cài đặt cho hệ thống quan trắc tự động chất lượng nước thải sau xử lý của 16 khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao ở TP.HCM, hiện đang trong quá trình chạy thử nghiệm.

Hệ thống này còn được xem là “tai mắt” theo dõi liên tục 24/24 giờ chất lượng nước thải công nghiệp sau xử lý của 16 nhà máy xử lý tập trung với tổng khối lượng hơn 43.000m³/ngày đêm.

Chống tình trạng xả trộm nước thải chưa qua xử lý

Trong tích tắc, nhân viên kỹ thuật trực theo dõi hệ thống có thể trả lời ngay cho nhà quản lý hay những ai cần thông tin về các chỉ số kiểm soát ô nhiễm tại từng thời điểm hoặc diễn biến trong quá khứ.

Ngồi ở trung tâm điều hành hệ thống đặt tại Q.Phú Nhuận, anh Nguyễn Khánh Tuyên (Trung tâm Quan trắc và phân tích môi trường TP.HCM) đưa ra một đơn cử về những gì đang diễn ra tại nhà máy xử lý nước thải tập trung Khu công nghiệp Lê Minh Xuân (huyện Bình Chánh, cách trung tâm TP gần 20km) - nơi đang xả khoảng 5.000m³ nước thải/ngày đêm (loại sau xử lý) ra môi trường, từng là “điểm nóng” về tình trạng ô nhiễm công nghiệp.

Nhìn vào hệ thống màn hình và các biểu đồ, anh Tuyên có thể trả lời ngay tại thời điểm 13g hay lúc nửa đêm về chất lượng nước thải công nghiệp sau xử lý của Khu công nghiệp Lê Minh Xuân qua nồng độ các chất ô nhiễm được hệ thống ghi nhận liên tục suốt ngày đêm.

Hiện hệ thống quan trắc tự động nói trên đã kết nối thử nghiệm, đo các thông số nước thải công nghiệp sau xử lý của 16 khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghệ cao đang hoạt động khắp TP.

Nước thải sau xử lý của các nhà máy xử lý được dẫn vào kênh hở trước khi xả ra môi trường để có thể quan sát được màu nước.

Tại cửa xả này, một camera hồng ngoại được lắp đặt, truyền hình ảnh liên tục về trung tâm điều hành hệ thống để có thể quan sát cảm quan chất lượng nước thải sau xử lý bất kỳ lúc nào.

Đồng thời thiết bị đo lưu lượng nước cũng được lắp đặt tại đây nhằm ghi nhận liên tục lượng nước sau xử lý xả ra môi trường.

Một trong những điểm thuận lợi là nhờ thiết bị đo lượng nước xả thải liên tục, hệ thống quan trắc tự động có được dữ liệu chính xác tại mỗi thời điểm về khối lượng này để nhà quản lý có thể đánh giá, ước định... từng nhà máy xử lý nước thải hoạt động liên tục hay cầm chừng.

Thiết bị này sẽ góp phần đáng kể vào nỗ lực theo dõi, phòng chống tình trạng xả trộm nước thải chưa qua xử lý ra môi trường.

Sẽ không còn viện lý do lực lượng mỏng...

Tương ứng với từng ngành nghề sản xuất, các nhà chuyên môn có thể tính toán được lượng nước thải phát sinh trong quá trình làm sản phẩm.

Khi hệ thống quan trắc đo được lượng nước thải phát sinh quá thấp, dưới mức ước định trong nhiều ngày, nhà máy hay khu công nghiệp đó cần được đưa vào diện theo dõi kỹ lưỡng hơn.

Đồng thời trên cơ sở lượng nước xả thải sau xử lý đo được nếu quá thấp so với mức bình thường của mỗi ngành nghề sản xuất, các nhà quản lý hoàn toàn có thể đặt vấn đề liệu có một lượng nước thải chưa được xử lý “tự động chảy” ra môi trường để tiết kiệm chi phí xử lý nước thải hay không?

Do vậy, lắp đặt đầu đo lượng nước thải sau xử lý tại mỗi cửa xả của nhà máy xử lý nước thải tập trung là việc cần thiết đầu tiên.

Ngoài việc đo lượng nước xả thải nói trên, hệ thống quan trắc tự động chất lượng nước thải công nghiệp sau xử lý còn được cài đặt nhiều thiết bị để đo các thông số kiểm soát ô nhiễm cơ bản trong nước thải như COD (nhu cầu oxy hóa học), TSS (tổng chất rắn lơ lửng), pH, nhiệt độ.

Tất cả dữ liệu đo đều được truyền liên tục (trung bình năm phút) về trung tâm điều hành và ghi vào bộ nhớ. Có thể khẳng định rằng thiết kế và cài đặt của hệ thống đã cho phép theo dõi liên tục lượng nước xả thải, các chất gây ô nhiễm chứa trong nước thải.

Cũng với năng lực có khả năng đáp ứng của hệ thống này, có lẽ sẽ không còn tình trạng mỗi khi xảy ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, những lý do thường được viện dẫn: lực lượng kiểm tra, kiểm soát mỏng hay do xả trộm nước thải chưa xử lý ra môi trường xảy ra lúc nửa đêm, vào những thời điểm mưa to gió lớn...