Đau đầu tìm nơi đậu

Hà Nội hiện có hơn 1 triệu ô tô, cộng thêm lượng xe từ các tỉnh đến - đi thì ước lượng cứ tám người tại Hà Nội, có một người sở hữu ô tô. Trong khi đó, theo quy hoạch, Hà Nội có 1.620 bãi đậu xe nhưng hiện chỉ có 57 bãi hoạt động, còn lại đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư và còn rất nhiều vướng mắc. Điều này khiến nhiều nơi tại thủ đô xảy ra tình trạng xe cộ đỗ lộn xộn, đỗ chễm chệ trên vỉa hè, lòng đường.

Ghi nhận của Tuổi Trẻ ngày 18-6, tại phố Trần Hưng Đạo (Hoàn Kiếm) nhiều ô tô đỗ trên vỉa hè, cản trở lối đi của người đi bộ. Trên đường Xã Đàn (quận Đống Đa), đoạn đối diện Trường tiểu học Thịnh Hào, dù cắm biển cấm đỗ, nhưng ô tô vẫn đỗ dài hàng trăm mét dọc tuyến đường trên. Không chỉ các tuyến đường lớn, theo ghi nhận một số con phố nhỏ, ngõ nhỏ tại Hà Nội vẫn xảy ra tình trạng ô tô đỗ tràn lan, cản trở lối đi lại của người dân.

Anh Trần Văn Trường (31 tuổi, quận Cầu Giấy) cho biết rất "đau đầu" khi tìm nơi đỗ xe mỗi khi đi tô tô vào khu vực trung tâm TP, có hôm lòng vòng mất 30 phút vẫn chưa tìm được nơi để đậu xe thực sự rất mệt mỏi.

"Đa phần các tuyến phố đều gắn biển cấm dừng, đậu. Ở tuyến khác dù không có biển cấm dừng, đậu, không có biển báo là bãi đậu xe được cấp phép nhưng chỉ cần đậu xe là có người ra thu tiền", anh Trường nói.

Anh Nguyễn Mạnh Tú (35 tuổi, Hà Nội) thì chia sẻ: "Không phải ai cũng muốn đậu lộn xộn, sai luật, nhưng nhiều lúc tìm bãi đỗ xe ở Hà Nội rất khó. Đôi khi vì công việc gấp mà không tìm được bãi đậu, tôi đành phải nép đỗ tạm xe trên vỉa hè để giải quyết công việc, dù biết như vậy là không đúng".

Cần chính sách khuyến khích tư nhân làm bãi đậu xe trong ngắn hạn

Chỗ đậu xe ở TP.HCM rất thiếu, thiếu từ nhiều năm trước, cả thực tế và quy hoạch. Ngay trong quy hoạch cũng có những bất cập: nơi có nhiều đất trống để quy hoạch bãi đậu xe diện tích lớn thì người dân không có nhu cầu. Ở trung tâm TP, nơi có nhu cầu đậu xe thì không còn đất.

Hiện nay TP.HCM đã có một số bãi đậu xe cao tầng do tư nhân xây dựng phục vụ người dân ở một số khu vực nhất định. Nhà nước cần có chính sách ưu đãi về thuế, cấp phép, chính sách xây dựng, sử dụng đất ngắn hạn để người dân hoặc doanh nghiệp đầu tư giải quyết chỗ đậu xe cho các khu dân cư.

Theo điều chỉnh quy hoạch chung TP đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 đang tổ chức lập, vấn đề bãi đậu xe (giao thông tĩnh) cũng được tiếp cận theo quan điểm: gia tăng diện tích đậu xe thông qua sử dụng đất phức hợp kết hợp không gian ngầm; bố trí bãi đậu xe ở các khu vực phát triển TOD; phát triển năng lực vận chuyển của giao thông công cộng hướng tới giảm 50% chỉ tiêu giao thông tĩnh.

Định hướng này sẽ tiếp tục được triển khai cụ thể hơn khi tiến hành điều chỉnh lớp quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết ở các khu vực trên địa bàn TP.

Khắc phục những hạn chế lâu năm

Giao thông tĩnh đang có vấn đề

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thủy - nguyên giám đốc Nhà xuất bản Giao Thông Vận Tải, chuyên gia nghiên cứu về giao thông đô thị - cho biết việc quy hoạch bãi đậu xe ở Hà Nội đã từng đề ra nhưng chưa thực hiện được.

"Cách đây hàng chục năm, Hà Nội từng đề ra một chương trình rất lớn, hợp lý, khoa học dành 400ha quỹ đất để xây dựng các bãi đậu xe ngầm và nổi, trên cao nhưng đến nay vẫn chưa có nổi bãi đậu xe có quy mô 1 - 2ha", ông Thủy nói. Về nguyên nhân, ông Thủy cho rằng những mảnh đất vàng quy hoạch bãi đậu xe thời điểm đó đã biến thành các khu chung cư cao tầng, chợ búa, siêu thị...

Các mảnh đất là các bến xe cũ cũng rơi vào tình trạng tương tự. Bến xe Hà Đông cũ, bến xe Kim Liên đã bị xây thành chung cư cao tầng, bến xe Long Biên đã được xây thành chợ Long Biên.

"Công tác quy hoạch và xây dựng các bến xe đã không được thực hiện mà do tiêu cực đã biến thành nhà cao tầng, khu dân cư. Vì vậy bãi đậu xe đã không thể hình thành, giao thông tĩnh yếu kém. TP nào cũng phải cần bãi đậu xe như cần đường để đi vậy, chứ không thể xem thường", ông Thủy nói.

Ông Thủy chia sẻ thêm giao thông tĩnh rất quan trọng, bởi "đi xe về phải có chỗ để". Trước thực tế trên, ông Thủy cho rằng Hà Nội và TP.HCM phải chấn chỉnh lại, phải quy hoạch lại giao thông tĩnh. Đồng thời hai TP phải giám sát, theo dõi, quản lý chặt quỹ đất làm bến xe thì phải được làm bến xe, không được thay đổi mục đích sử dụng trái phép.

"Những mảnh đất này phải được cơ chế ưu tiên, giảm thuế đất, giảm lãi suất ngân hàng, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp làm các bãi đậu xe. Tất cả các công trình xây dựng cao tầng khi phê duyệt phải có điểm đậu xe, hầm để xe thì mới cấp giấy phép. Phải dứt khoát không được biến quỹ đất dành cho bãi đậu xe thành nhà cao tầng", ông Thủy nêu quan điểm.

Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm - phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam - cho hay hiện Hà Nội có tỉ lệ đất dành cho giao thông (với hệ thống đường bộ, giao thông tĩnh) còn thấp so với quy chuẩn. Khi thủ đô cần 20 - 25% diện tích đất xây dựng đô thị trung tâm dành cho giao thông, nhưng đến nay mới chỉ đạt xấp xỉ 12%. Riêng về giao thông tĩnh cần 3 - 4% diện tích, song đến nay chỉ đạt 0,4%.

Giao thông công cộng chưa đáp ứng yêu cầu

Ông Nghiêm cho rằng hiện vận tải hành khách công cộng chưa thu hút người dân, nên càng gây áp lực về giao thông. Trong khi Hà Nội cần đạt 30 - 35% nhu cầu đi lại trong đô thị trung tâm, song đến nay dù đã có nhiều loại hình giao thông công cộng song mới chỉ đạt 20%. Từ đó xảy ra việc gia tăng phương tiện cá nhân, tạo áp lực lên hệ thống giao thông, bãi đậu xe trên toàn TP.

Trước thực tế trên, ông Nghiêm cho rằng cần phải phát triển mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, dễ tiếp cận (đường bộ, đường sắt hiện đại, đường thủy) để đảm bảo yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu đi lại của người dân.

Đồng thời cần ưu tiên phát triển giao thông công cộng (đường sắt đô thị, mạng lưới xe buýt nhanh, tàu điện...) để giảm thiểu gia tăng phương tiện giao thông cá nhân. Trong định hướng phát triển các đô thị lớn hiện nay, phát triển đô thị được khuyến khích theo định hướng giao thông công cộng (mô hình TOD).

Đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM cũng cho hay các đô thị trên thế giới hiện nay tiếp cận các vấn đề của giao thông theo quan điểm: phát triển giao thông công cộng đi kèm hạn chế xe cá nhân. Hai quá trình này song song với nhau mới thành công. Giao thông công cộng phát triển thì sẽ giảm xe cá nhân, và một trong những biện pháp "làm nản lòng" những người đi xe cá nhân là giảm chỗ đậu xe.

Một số đô thị còn tiếp tục giảm chỗ đậu xe trong các cao ốc văn phòng, trung tâm thương mại, thậm chí có nơi không xây chỗ đậu xe trong các công trình công cộng để buộc người dân phải dùng giao thông công cộng và giảm xe cá nhân. Tại TP.HCM, Sở Giao thông vận tải đã nghiên cứu đề án giảm xe cá nhân theo hướng này.

Sắp thí điểm thu phí đậu xe ETC ở TP.HCM

Ông Đỗ Ngọc Hải - trưởng Phòng quản lý khai thác hạ tầng giao thông đường bộ (Sở Giao thông vận tải TP.HCM) - thông tin TP.HCM đang triển khai thu phí đậu ô tô ở 20 tuyến đường, hầu hết trong khu vực trung tâm TP.HCM. Công ty TNHH MTV dịch vụ công ích Thanh niên xung phong TP.HCM - đơn vị tổ chức thu phí đậu ô tô dưới lòng đường - đang hoàn chỉnh để trình lại phương án thí điểm thu phí đậu ô tô ETC nhằm tăng hiệu quả, tiết kiệm thời gian, nhân lực...

Trước đó phòng này cũng nhận định còn một bộ phận lớn người dân, lái xe vẫn chưa tự giác chấp hành quy định về thu phí sử dụng tạm thời lòng đường để đậu xe. Ngoài ra còn xuất hiện tình trạng đối phó phổ biến như đóng phí một giờ đầu nhưng đậu trong thời gian dài... Các đơn vị đã và đang phối hợp cùng nhau triển khai các giải pháp khắc phục.