Hiện nhiều khu công nghiệp tại tỉnh Long An đang có tỉ lệ lấp đầy cao, tỉnh đang tiếp tục trình xin Chính phủ bổ sung quy hoạch khu công nghiệp - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Trước đó, có thông tin giá thuê đất khu công nghiệp (KCN) tại một số địa phương nhúc nhích tăng. Vì vậy, các chuyên gia cho rằng việc bổ sung quỹ đất KCN cần đặt trong chiến lược phát triển vùng, để các địa phương trong vùng hỗ trợ nhau phát triển. 

Cần hạn chế tình trạng "nhộn nhạo" giá thuê đất KCN hiện nay, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh giữa các địa phương trong chính sách thu hút đầu tư vào KCN. Đặc biệt là làm khó các doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn không chịu được áp lực giá thuê nhà xưởng tăng cao.

Nguồn: Báo cáo tình hình thành lập và phát triển KCN, KKT quý I-2020 của Bộ Kế hoạch và đầu tư - Đồ họa: TUẤN ANH

Giá tăng 20 - 30% (!?)

Giá thuê đất KCN tại các địa phương trong cả nước dao động từ 60 - 120 USD/m². Số liệu khảo sát của Công ty CBRE Việt Nam ghi nhận trong thời gian qua giá bất động sản công nghiệp tại VN tăng 20 - 30%. Nhưng trong những tháng còn lại của năm nay công ty này cho rằng giá thuê bất động sản công nghiệp sẽ ổn định.

Các nhà quản lý tại các địa phương lại cho rằng giá thuê có tăng nhưng không đột biến. Theo ông Vũ Quang Thắng - trưởng Ban quản lý các KCN tỉnh Hưng Yên, giá thuê đất tại các KCN trên địa bàn tỉnh thời gian qua không có nhiều biến động. 

Bình quân giá thuê của các KCN chưa lấp đầy vào khoảng 80 USD/m², ngoại trừ KCN Thăng Long 2 do một nhà đầu tư Nhật Bản xây dựng và khai thác hạ tầng có giá thuê khoảng 90 USD/m² cho cả thời hạn sử dụng đất khoảng 50 năm.

Tại TP Đà Nẵng, giá thuê đất các KCN Hòa Khánh mở rộng, KCN Liên Chiểu theo thông báo của nhà đầu tư trong 6 tháng qua không tăng so với thời gian trước đó. Cụ thể, giá cho thuê đất tại 2 khu mới này tùy theo vị trí, theo diện tích, dao động từ 70-75 USD/m² cho toàn bộ thời kỳ thuê đất kéo dài tới năm 2053.

Còn theo ông Phạm Bá Tùng - phó trưởng Ban quản lý các KCN tỉnh Hà Nam, giá thuê đất KCN trên địa bàn "chỉ tăng nhẹ". Giá thuê đất thô tại các KCN của tỉnh Hà Nam khoảng 60 USD/m², một số vị trí đẹp giá thuê khoảng 63 - 64 USD/m².

Với tỉnh Thái Nguyên - địa phương trọng điểm công nghiệp một thời của phía Bắc, ông Phan Đức Cường - phó trưởng ban phụ trách Ban quản lý các KCN Thái Nguyên - khẳng định giá thuê đất KCN chắc chắn sẽ tăng sau khi áp dụng giá đất mới thời kỳ 2020 - 2024 cao hơn, giá bồi thường giải phóng mặt bằng các KCN tăng. 

Theo đánh giá của ông Cường, ngay cả khi không có làn sóng dịch chuyển đầu tư FDI, giá thuê đất KCN tại một số địa phương vẫn sẽ tăng vì theo quy định Luật đất đai 2013 thì giá đất quy định theo từng giai đoạn.

Tuy vậy, theo ông Cường, giá đất KCN không thể tăng gấp rưỡi, gấp đôi như một số dự báo, bởi nhà đầu tư hạ tầng cơ sở KCN chỉ tăng giá ở mức vừa phải còn để thu hút khách thuê. Việc tăng gấp rưỡi, gấp đôi chỉ là những trường hợp cá biệt, có một vài nhà đầu tư thứ cấp thuê lại đất sạch KCN, sau đó đầu tư nhà xưởng để cho thuê lại, họ tính gộp giá thuê đất và giá thuê nhà xưởng thì giá thuê có thể tăng cao lên ngưỡng 150 - 200 USD/m².

Một góc Khu công nghiệp Tràng Duệ, huyện An Dương, TP Hải Phòng - Ảnh: TIẾN THẮNG

Điều chỉnh đất KCN, đất ở tại 11 địa phương

Kết quả rà soát, đánh giá của Bộ Tài nguyên và môi trường cho thấy diện tích đất KCN chưa sử dụng theo quy hoạch sử dụng đất 2016 - 2021 còn rất lớn. Tuy nhiên, có địa phương sử dụng hết, có địa phương không sử dụng được nên phải điều chỉnh. 

Điều đó cho thấy đã đến lúc cần tính toán lại sao cho việc phát triển KCN phải đi đôi với phát triển hạ tầng kinh tế vùng như cao tốc, sân bay, cảng biển... bởi sự thuận lợi về hạ tầng của vùng miền đang quyết định tới sự thành công trong thu hút đầu tư. 

Nếu không giải quyết tốt bài toán này, nghịch lý quy hoạch đất đai KCN vừa thiếu vừa thừa sẽ tiếp tục tồn tại. Bất cập về hoang phí đất đai công nghiệp ở một số địa phương sẽ không được giải quyết.

Thủ tướng vừa chỉ đạo Bộ Tài nguyên và môi trường phối hợp với các bộ Xây dựng, Kế hoạch và đầu tư, UBND 11 tỉnh Đồng Nai, Hải Dương, Hưng Yên, Nghệ An, Quảng Trị, Sơn La, Bình Định, Thanh Hóa, Lai Châu, Vĩnh Long, Quảng Bình rà soát chỉ tiêu đất KCN, đất ở, thống nhất phương án điều chỉnh chỉ tiêu sử dụng đất đã được phân bổ để đáp ứng cơ hội thu hút đầu tư, kịp thời tận dụng thời cơ, chống lãng phí đất đai tại địa phương.

Theo ông Trần Quốc Trung - phó vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và đầu tư - về định hướng phát triển KCN, cần tăng số lượng và quy mô KCN theo hướng bền vững, phát huy thế mạnh địa phương, tạo điều kiện liên kết để phát triển kinh tế vùng, cụm liên ngành, không nên phát triển dàn đều theo địa giới hành chính. 

Bên cạnh đó, phải nâng cao chất lượng công tác quy hoạch KCN, đổi mới mô hình KCN đa ngành hiện nay theo hướng phát triển các KCN sinh thái, KCN hỗ trợ, KCN đô thị để nâng hiệu quả sử dụng đất đai.

Ông Đỗ Nhất Hoàng (cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và đầu tư): Giá thuê 25 năm bằng... 50 năm

Ông Đỗ Nhất Hoàng

Giá thuê đất tại các KCN là thuê trọn đời dự án, có thể tính tiền một lần hoặc tính tiền hằng năm tùy theo thỏa thuận giữa các bên. Một doanh nghiệp có phản ánh về tình trạng một số KCN ở Đông Nam Bộ có tổng thời gian thuê đất 50 năm, ví dụ giá thuê là 100 USD, đến nay đã cho thuê được 25 năm rồi, nhưng giá thuê cho thời gian còn lại vẫn là 100 USD.

Tính ra, giá thuê đất ở nơi mà doanh nghiệp này phản ánh đã tăng gấp đôi. Tình trạng này cần phải xem xét lại sao cho giá thuê ở mức phù hợp.

Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc (vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế, Bộ Kế hoạch - đầu tư): Đạt mức lấp đầy 60% trở lên mới được mở rộng KCN

Tỉ lệ lấp đầy các KCN trên cả nước hiện nay đạt khoảng 74% tổng diện tích của tất cả các KCN. Có những địa phương đạt gần 100% nhưng ngược lại cũng có những địa phương còn thấp.

Một số địa phương có tỉ lệ lấp đầy KCN thấp là do kết nối hạ tầng giao thông gặp nhiều khó khăn nên việc thu hút nhà đầu tư chưa được như mong muốn. Đây là tình trạng chung của các địa phương không thuận tiện về giao thông, có hạ tầng kết nối với các KCN yếu kém hiện nay.

Bộ Kế hoạch - đầu tư đã yêu cầu các địa phương rà soát lại để có giải pháp xử lý những dự án KCN không hiệu quả theo quy định. Bên cạnh đó, các địa phương có tỉ lệ đất trống tại KCN cao cần đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư, nâng cao tỉ lệ lấp đầy, bảo đảm hiệu quả sử dụng đất.

Theo quy định, tất cả các KCN đã được phê duyệt và đưa vào khai thác, muốn mở rộng diện tích phải đạt tỉ lệ lấp đầy từ 60% diện tích trở lên. Việc tự ý chuyển đổi đất đai KCN sang mục đích khác thuộc về khâu thực thi ở các địa phương, địa phương nào làm sai thì phải chịu trách nhiệm. Để được chuyển đổi đất đai KCN sang mục đích khác, các địa phương phải xin ý kiến và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

TS Phạm Hùng Tiến (đại diện Viện Friedrich Naumann Foundation for Freedom tại Việt Nam): Đặt thu hút đầu tư FDI trong chiến lược phát triển vùng

TS Phạm Hùng Tiến

Để thu hút đầu tư, Việt Nam thường nhấn mạnh đến nguồn nhân lực giá rẻ, trong khi chi phí đầu tư của doanh nghiệp FDI thường gồm nhiều yếu tố như chi phí thuê đất, nhân công, các chi phí thực thi chính sách khi triển khai dự án đầu tư như điện, nước, hạ tầng, chi phí bảo vệ môi trường tại VN.

Giá thuê đất tại các KCN địa phương tăng là vấn đề đáng quan tâm nhưng chưa phải yếu tố quan trọng nhất, bởi đó chỉ là một trong những chi phí hợp thành chi phí đầu tư của doanh nghiệp.

Chúng ta đã thành lập các ban quản lý KCN, khu kinh tế trực thuộc UBND tỉnh để thực hiện nhiệm vụ kêu gọi, thu hút vốn đầu tư, hoàn thiện cơ sở hạ tầng KCN, cấp phép hoạt động các KCN, trong đó có phần thỏa thuận giá thuê đất. Vì thế cần nâng cao vai trò điều phối của cơ quan này hướng tới sự phát triển chung của vùng trong thu hút đầu tư FDI.

Tình trạng các địa phương có giá thuê đất KCN khác nhau không trái với quy định pháp luật. Nhưng Việt Nam là nơi tiếp nhận đầu tư, bất cứ nhà đầu tư FDI nào đến VN sẽ quan tâm nhiều đến chi phí đầu tư chứ không phải là yếu tố chính trị hay gì khác. Nếu nhìn từ góc độ chi phí, tăng tiền thuê đất chỉ là một phần trong tổng chi phí nhà đầu tư phải bỏ ra.

Trong thu hút đầu tư FDI, cần tránh cạnh tranh không lành mạnh giữa các vùng kinh tế, Chính phủ đang quản lý theo vùng kinh tế bởi vì giữa các tỉnh trong một vùng có những điều kiện tương đồng, bổ trợ lẫn nhau để phát triển. Nếu tăng cường phối hợp giữa các địa phương trong vùng sẽ mang lại nhiều lợi ích phát triển vùng hơn so với mạnh tỉnh nào tỉnh ấy làm. Vì vậy các bộ, ngành cần để ý xem việc các tỉnh tăng tiền thuê đất công nghiệp có tác động xấu với vùng không.

Đặc biệt, với nhà đầu tư FDI đăng ký dự án đầu tư lớn, họ thường kéo theo các doanh nghiệp cung ứng (làm phụ trợ) trong chuỗi đi cùng. Cung cấp đất cho một dự án lớn mà tăng giá đột biến không ảnh hưởng tới nhà đầu tư lớn nhưng có thể quá sức với các doanh nghiệp phụ trợ trong chuỗi.

Các doanh nghiệp phụ trợ không vào thì doanh nghiệp FDI đứng đầu chuỗi cung ứng cũng không thể vào. Trong trường hợp này các bộ, ngành, địa phương cần tính toán, có thể can thiệp bằng mệnh lệnh hành chính để bảo đảm lợi ích chung.

B.NGỌC ghi

Chuyển cơ quan điều tra 'dự án Đất Xanh' ở Long An

TTO - Dự án mới chỉ có chủ trương đầu tư, nhưng chủ đầu tư đã đổi tên, xây dựng rào và phân lô bán góp vốn cho nhiều người dẫn đến khiếu kiện tập trung.