PGS.TS Võ Công Thành (Trường đại học Cần Thơ):

Cần đầu tư cải thiện giống lúa để thành "hoa hậu"

Tôi cho rằng gạo Việt thành công thời gian qua là do hai nguyên nhân chính.

Thứ nhất, chúng ta tự lực trong chọn tạo giống mới, trong đó chúng ta có Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long, có Trường đại học Cần Thơ.

Thứ hai là chúng ta sẵn sàng lai tạo giống lúa theo yêu cầu của thị trường, thị trường yêu cầu lúa chất lượng cao thì chúng ta theo hướng đó của thị trường, muốn gạo mềm cơm chúng ta chọn lai tạo giống mềm cơm, muốn gạo thơm chọn lai tạo giống thơm.

Khi chúng ta đã có thành công bước đầu, điều "chí tử" của lúa gạo Việt Nam trong thời gian tới là phải lập giấy chứng nhận tín chỉ carbon. Đây là xu hướng của thế giới và càng ngày nhà nhập khẩu càng đòi hỏi khắt khe về vùng nguyên liệu.

Ngoài ra, cần tiếp tục chọn tạo giống mới cho năng suất cao hơn và phải cải thiện việc bố trí thời vụ, cơ cấu giống, hai vụ ra hai vụ, ba vụ ra ba vụ, mỗi vụ phải nâng cao năng suất hơn nữa. Muốn vậy phải phát triển công nghệ, thay đổi công nghệ để nâng cao năng suất.

Tôi đề xuất phải cải thiện hệ thống giống lúa hiện nay vì giống là khâu quyết định nhưng hiện bị suy thoái nhiều do ít được đầu tư. Doanh nghiệp cũng cần chung tay cùng Nhà nước, nhà khoa học trong vấn đề này để phát triển hệ thống giống lúa đúng tầm, có chất lượng và bền vững.

Cuối cùng, tôi cho rằng cần phát triển giống lúa thành sản phẩm OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm) để nơi nào phát triển được thì nhập vào hệ thống của quốc gia, sản phẩm đó mới nổi bật thành "hoa hậu" được.

Festival lúa gạo Việt Nam được nâng tầm quốc tế

Ngày 1-12 tại TP.HCM, Bộ NN&PTNT phối hợp UBND tỉnh Hậu Giang đã tổ chức họp báo giới thiệu về Festival quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2023 với chủ đề "Green Rice for Life - Gạo Xanh, Sống Lành". Festival sẽ diễn ra từ ngày 11 đến 14-12, với sự tham gia của hơn 39 quốc gia và đông đảo doanh nghiệp, chuyên gia trong lĩnh vực tham dự và ký kết hợp tác, thương mại.

Festival sẽ bao gồm nhiều hoạt động như: hội thảo Phát triển chuỗi giá trị lúa gạo Việt Nam trách nhiệm và bền vững, hội thảo Thị trường lúa gạo toàn cầu và xu hướng thời gian tới, triển lãm Con đường lúa gạo Việt Nam, các chuyến đi thực địa giới thiệu đến bạn bè quốc tế những mô hình sản xuất lúa gạo tại Đồng bằng sông Cửu Long...

Đặc biệt, tại festival lần này, Thủ tướng sẽ chính thức công bố phê duyệt đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Dự kiến tại festival sẽ mời Tổ chức Guinness Việt Nam xác lập ba kỷ lục Việt Nam: sự kiện công diễn và chế biến 200 món bánh làm từ gạo nếp; con đường lúa gạo Việt Nam và bản đồ lúa gạo đặc sản Việt Nam.

Theo Bộ NN&PTNT, trong 11 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo Việt Nam đạt con số kỷ lục với giá trị là 4,4 tỉ USD, tăng 36,3% so với cùng kỳ năm 2022; về lượng đạt 7,75 triệu tấn.

Liên kết để duy trì đẳng cấp gạo Việt

Tự hào về vị thế của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế hiện nay, tuy nhiên đại diện các doanh nghiệp và các nhà quản lý cùng cho rằng cần thiết phải hình thành chuỗi liên kết mới bảo đảm giữ vững đẳng cấp của hạt gạo Việt trước những cạnh tranh không ngừng của các nước.

Chủ tịch Tập đoàn Lộc Trời Huỳnh Văn Thòn cho hay sẽ tiếp tục mở rộng liên kết sản xuất, tham gia tích cực vào đề án này để cung ứng nguồn giống xác nhận.

"Đặc biệt cho hai giống lúa vừa đoạt giải, Lộc Trời 28 và Nàng Hoa 9, khuyến khích bà con thực hiện quy trình canh tác khoa học cùng sử dụng bộ giải pháp chăm sóc, tiết kiệm tài nguyên đất và nước, giảm lượng hóa chất rải xuống đồng ruộng... theo đúng các tiêu chí về sản xuất lúa gạo bền vững, phát huy năng lực sản xuất và chế biến lúa gạo để luôn có thể cung cấp gạo ngon, gạo mới, chất lượng cao", ông Thòn nói.

Theo ông Thòn, việc liên kết sản xuất hiện tại có sự kết nối khá chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, liên hiệp hợp tác xã, doanh nghiệp, thương lái, nông dân.

"Để cho liên kết này thêm bền vững và hiệu quả, chúng tôi đề nghị tổ chức liên kết sản xuất nghiêm túc theo như nghị định 107/2018 của Chính phủ về liên kết sản xuất trong xuất khẩu gạo; tổ chức cho nông dân vay vốn sản xuất theo mùa vụ và tổ chức cho các công ty đủ điều kiện xuất khẩu gạo vay tiền thu mua và lưu kho lúa gạo", ông Thòn nói thêm.

Ông Phạm Thái Bình, chủ tịch hội đồng quản trị Công ty cổ phần công nghệ cao Trung An, nhận định ngành lúa gạo Việt Nam đã thay đổi mạnh mẽ từ những chủ trương, quyết sách đúng đắn của Chính phủ.

"Hiện nay từ trung ương đến các tỉnh thành đã có nhiều quan tâm đặc biệt đối với ngành hàng lúa gạo. Đề án 1 triệu ha lúa vừa qua được Chính phủ phê duyệt đã khẳng định giải pháp doanh nghiệp liên kết với nông dân là chủ đạo để thay đổi ngành hàng lúa gạo một cách bền vững. Việc liên kết này không chỉ nâng cao giá trị mà phải đồng hành với việc tăng trưởng xanh, giảm phát thải khí nhà kính", ông Bình nói.

Theo ông Bình, giai đoạn này vẫn còn một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo gặp nhiều khó khăn là do thiếu liên kết sản xuất hoặc liên kết không bền vững. "Tôi tin tưởng đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao mà Thủ tướng vừa phê duyệt sẽ khắc phục các nhược điểm, thiếu đồng bộ của việc liên kết sản xuất", ông Bình hy vọng.

Ông Lê Hữu Toàn, phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang, cho biết Kiên Giang có diện tích gieo trồng lúa hằng năm khoảng 700.000ha, sản lượng từ 4,3 - 4,5 triệu tấn/năm, được xem là tỉnh có diện tích sản xuất lúa lớn nhất cả nước. Trong đó, diện tích gieo trồng các giống lúa có chất lượng gạo cao (thơm, dẻo...) chiếm trên 90%.

"Ngoài việc mời gọi đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp của các địa phương, các doanh nghiệp cần chủ động phối hợp với ngành nông nghiệp các địa phương xây dựng vùng nguyên liệu lúa gạo chất lượng cao, sản xuất theo quy trình an toàn, giảm phát thải khí nhà kính, sản xuất đạt các chuẩn chứng nhận theo yêu cầu thị trường nhập khẩu. Đặc biệt nên hình thành vùng nguyên liệu lúa gạo theo "chuỗi giá trị" với phương châm "bền vững".

Cần có sự chia sẻ bản quyền tác giả đối với các giống lúa đoạt giải gạo ngon nhất thế giới vừa qua để đảm bảo đủ lượng hạt giống chất lượng phục vụ nhu cầu mở rộng diện tích sản xuất để đảm bảo và giữ đúng chất lượng gạo", ông Toàn đề nghị.