Tripoli rơi vào tay quân nổi dậy

Phóng to

Quân nổi dậy tiến vào Tripoli - Ảnh: Reuters

Cuối cùng thì cuộc nội chiến dằng dai suốt sáu tháng qua ở Libya cũng đến hồi kết thúc. Ngày 22-8, thủ đô Tripoli đã rơi vào tay quân nổi dậy, nhưng những cuộc đụng độ vẫn còn diễn ra quanh khu dinh thự của ông Gaddafi.

Hãng tin Ả Rập Al Jazeera tường thuật rạng sáng 22-8 quân nổi dậy đã tràn vào Tripoli từ ngoại ô phía tây thành phố. Trước sự kháng cự yếu ớt của lực lượng trung thành với nhà lãnh đạo Gaddafi, chỉ trong vòng vài giờ quân nổi dậy đã làm chủ quảng trường Xanh ở trung tâm thành phố.

Hãng tin Aawsat tường trình bộ chỉ huy quân đội và an ninh bảo vệ Tripoli đã chỉ thị cho các đơn vị hạ vũ khí và đầu hàng. Nhiều quan chức chính quyền Gaddafi bỏ trốn. Hàng ngàn người dân Tripoli đổ ra đường phố đón chào quân nổi dậy. Ở quảng trường Xanh, nơi phe nổi dậy vừa đổi tên thành quảng trường Tử sĩ, người dân Libya xé những apphich in hình ông Gaddafi. Họ hò reo, nhảy múa và ca hát...

Hội đồng chuyển tiếp quốc gia (NTC) của lực lượng nổi dậy đã triển khai kế hoạch bảo vệ tài sản công cộng, tránh xảy ra cướp bóc hỗn loạn và trả thù tràn lan ở Tripoli như tại Iraq sau khi Saddam Hussein sụp đổ vào năm 2003. Dù vậy, chiến sự vẫn chưa hoàn toàn chấm dứt. Al Jazeera dẫn lời một người phát ngôn của lực lượng nổi dậy cho biết quân chính phủ Gaddafi vẫn đang kiểm soát 15-20% diện tích Tripoli.

Trong cơn hỗn loạn ở Tripoli, không ai biết ông Gaddafi đang ở đâu. AFP dẫn một nguồn tin ngoại giao tiết lộ ông Gaddafi vẫn đang ở Tripoli và có thể đang trú ẩn trong khu dinh thự Bab al-Aziziya, nơi đã liên tục bị máy bay NATO tấn công kể từ tháng 3. Nhưng khu dinh thự này lại có rất nhiều boongke ngầm để có thể trú ẩn. Có tin vợ, con gái, các con dâu và cháu nội của ông Gaddafi đã chạy trốn về miền nam từ ngày 20-8, có thể đi Chad hoặc Nigeria, hai nước mà ông Gaddafi vốn có quan hệ rất thân tình với cả hai tổng thống.

Al Jazeera cho biết quân nổi dậy đã bắt được hai con trai của ông Gaddafi là Saif al-Islam và con cả Mohammed (đầu hàng lực lượng nổi dậy). Công tố viên Tòa án hình sự quốc tế (ICC) Luis Moreno-Ocampo xác nhận Saif al-Islam bị bắt tại một ngôi làng ở phía tây Tripoli và cho biết ICC sẽ liên hệ với NTC để dẫn độ Saif al-Islam đến ICC ở The Hague (Hà Lan) do từng bị ICC truy tố về tội tổ chức tấn công thường dân cùng với cha là ông Gaddafi và ông Abdullah al-Senussi, người lãnh đạo cơ quan tình báo Libya. Chủ tịch NTC Abdu al-Jaleel tuyên bố sẽ đối xử với ông Gaddafi và những người thân cận của ông bị bắt như “tù binh chiến tranh” và sẽ được xét xử công bằng.

Reuters cho biết từ Washington, Tổng thống Mỹ Obama tuyên bố ông Gaddafi “cần thừa nhận thực tế là ông không còn kiểm soát Libya” và “cần từ bỏ quyền lực một lần và vĩnh viễn”.

Libya thời hậu Gaddafi

Ngày 22-8, theo phe nổi dậy, đã mở ra một chương mới trong lịch sử Libya, thời kỳ hậu Gaddafi. CNN dẫn lời chuyên gia Daniel Serwer thuộc Viện Trung Đông nhận định an ninh sẽ là thách thức đầu tiên. Thời kỳ hậu Saddam Hussein, Iraq đã chìm trong bạo loạn. Do đó, lực lượng nổi dậy ở Libya cần đảm bảo sự ổn định. Thứ hai là cứu trợ nhân đạo. Cuộc chiến kéo dài sáu tháng qua đã làm nửa triệu người Libya mất nhà cửa.

Chính quyền mới giờ đây phải đảm bảo lương thực, nước ngọt, chỗ ở và chăm sóc y tế cho họ. Ông Serwer cảnh báo nếu phe nổi dậy không thể đảm bảo sự ổn định, Libya sẽ rơi vào hỗn loạn. Nhà phân tích Anthony Skinner thuộc Hãng Maplecroft lại nghi ngờ khả năng đảm bảo an ninh của phe nổi dậy. “Tất cả chúng ta đều biết lực lượng nổi dậy có nhiều chia rẽ và không thể chắc chắn họ có đủ khả năng thành lập một mặt trận thống nhất để điều hành đất nước hay không”.

Theo AFP, Tổng thống Obama nhấn mạnh lực lượng nổi dậy cần bảo vệ các tổ chức của nhà nước Libya và chuyển sang chế độ dân chủ với sự tham gia của mọi người dân. Liên minh châu Âu kêu gọi lực lượng nổi dậy hành xử có trách nhiệm và bảo vệ thường dân. NATO cũng nhấn mạnh việc chuyển giao chế độ ở Libya cần phải được thực hiện trong hòa bình.