Festival nhiếp ảnh trẻ 2015 do Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm phát động từ tháng 3 đến 30-6-2015 đã kết thúc phần nhận ảnh với 3.054 ảnh của 527 lượt tác giả dự thi. Hiện vẫn chưa xác định thời điểm công bố giải thưởng.

Tuy nhiên, nếu ai đó kỳ vọng rằng một festival nhiếp ảnh trẻ với những nhiệt huyết, khao khát bứt phá trong sáng tạo sẽ dễ bị... cụt hứng.

Phần đông ý kiến nhận xét rằng festival nhiếp ảnh trẻ nhưng... chưa trẻ. Không phải vì ảnh của festival này “già dặn” trong sự thể hiện. Mà ở chỗ rất khó kiếm được những bức ảnh có chất lượng chuyên môn đủ tốt, trong khi những bức ảnh hời hợt về ý tưởng, bố cục, ánh sáng, chủ đề... thì quá nhiều.

Hơn nữa, tuy là festival trẻ nhưng cuộc thi tiếp tục bộc lộ một căn bệnh cũ của nhiếp ảnh Việt Nam là sa vào những đề tài nhàm chán, lối mòn.

Bức ảnh Quà từ biển cả (trên) của Thân Nguyên từng đoạt nhiều giải thưởng và bức ảnh dự thi festival có tên Quà của biển

Trước đây, đề tài ưa thích của nhiếp ảnh là đồi cát, người dân tộc thiểu số... Những nhiếp ảnh gia đi trước đã chụp, các nhiếp ảnh gia trẻ theo sau cũng lặp lại đề tài này.

Lần này cũng tương tự. Thậm chí, bức ảnh chụp các ngư dân đan lưới giữa các tấm lưới xanh của tác giả Phạm Tỵ vừa đoạt giải quốc tế, festival này cũng xuất hiện nhiều bức ảnh đan lưới xanh.

Trước đây, có tác giả chụp bức ảnh một ngư dân vác con cá với nụ cười rạng rỡ với tên bức ảnh là Quà từ biển cả. Lần này, ảnh dự thi festival cũng có bức ảnh chụp ngư dân vác cá trên vai, và cái tiêu đề ảnh cũng... không khác mấy: Quà của biển (!).

Hay hình ảnh các ngư dân vượt sóng, bông súng mùa nước nổi miền Tây, gành Đá Đĩa Phú Yên... là những đề tài quá cũ của nhiếp ảnh. Một hình ảnh dễ bắt gặp nữa là những lớp học trẻ em người Chăm với lối bố cục, ánh sáng sắp đặt sẵn.

Không những không có những tìm tòi, sáng tạo gì mới khi chụp những đề tài mà những nhiếp ảnh gia trước đã chụp, điều đáng buồn cho những tay máy trẻ là nếu loại ra những đề tài lối mòn đó, có cảm giác như những người trẻ... không còn biết chụp gì (?!).

Nhưng có phải bộ mặt trẻ của nhiếp ảnh chỉ có vậy? Hay festival lần này chưa có sự tham gia của các gương mặt trẻ xuất sắc?

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Lý Hoàng Long, thành viên ban giám khảo festival, thừa nhận: “Đây là lần đầu tiên chúng ta có một festival nhiếp ảnh cho những người trẻ. Ý tưởng thì hay đấy, nhưng cách tổ chức thì... không hơn một cuộc thi. Tôi cho rằng vì thế festival chưa tạo được sức thu hút cho đông đảo các tay máy trẻ xuất sắc”.

Theo lý giải của nghệ sĩ nhiếp ảnh Lý Hoàng Long, vì festival mang tính chất như một cuộc thi nên nhiều người trẻ có được một chút tiếng tăm trên các diễn đàn nhiếp ảnh, các mạng xã hội sẽ ngại đi thi vì... tâm lý sợ rớt. Mà lẽ ra tính chất một festival nhiếp ảnh phải khác.

Lý Hoàng Long chia sẻ kinh nghiệm: “Tôi từng tham gia nhiều festival nhiếp ảnh ở châu Âu, thấy họ không quan trọng yếu tố thi cử. Một festival bao gồm nhiều hoạt động như triển lãm, giao lưu, tọa đàm nhiều chuyên đề...

Họ chọn những thành phố nhỏ, yên tĩnh, có phố đi bộ phù hợp với mô hình triển lãm ảnh đường phố. Nếu chúng ta làm như vậy, nhiều bạn trẻ sẽ không phải e ngại chuyện thi cử nữa. Họ vẫn có thể có ảnh triển lãm, giới thiệu tác phẩm đến công chúng, giao lưu với bạn bè đồng nghiệp...

Tôi từng đề xuất ý tưởng như vậy, người bên cục còn gợi ý rằng nơi tổ chức là Hội An sẽ thích hợp. Nhưng sau cùng thì cách tổ chức festival lần này vẫn không hơn một cuộc thi!”.

Sau khi bức ảnh Đan lưới đánh cá (trên) của Phạm Tỵ đoạt giải thưởng quốc tế Smithsonian, nhiều tác giả tiếp tục chụp theo mô - típ đan lưới đánh cá