Kỳ 1:

Phóng to

Phạm Quỳnh Anh, Cẩm Ly, Nguyễn Phi Hùng, Đan Trường (từ trái qua, từ trên xuống) - bốn ca sĩ độc quyền hiếm hoi có được mối quan hệ hợp tác bền vững với công ty quản lý - Ảnh: Gia Tiến

Những trận cơm không lành canh không ngọt giữa các bầu sô/công ty quản lý với ca sĩ độc quyền diễn ra như cơm bữa, mà tài chính, chứ không hẳn những quy định quá khắt khe, là lý do hàng đầu.

Tiền không như là mơ

Những vụ đòi chia tay của các ca sĩ độc quyền với công ty quản lý hầu hết đều xuất phát từ việc không hài lòng với thu nhập mà công ty trả cho họ. Có thể thấy lương mà các ca sĩ nhận được từ những công ty độc quyền mình khá thấp: VAA trả cho các ca sĩ 3 triệu đồng/tháng, Nhạc Xanh trả cho các ca sĩ 2 triệu đồng/tháng...

Ông Nguyễn Duy Khánh - giám đốc Nhạc Xanh - cho biết đó chỉ là lương “cứng” và công ty sẽ trả thêm thù lao cho ca sĩ trên từng sô, hợp đồng biểu diễn là 50/50, chia đều cho ca sĩ và công ty. Nếu như Nhạc Xanh chia tỉ lệ thù lao trên từng sô là 50/50 thì một số đơn vị khác có thể chia 60/40 hoặc 70/30 và phần cao hơn dành cho đơn vị quản lý. Hi hữu mới có trường hợp các thành viên trong nhóm nhạc được trả lương “cứng” đến mười mấy triệu như nhóm V.Music. “Chúng tôi trả lương cao nhưng sẽ không có thù lao cho riêng từng sô diễn. Bù lại, chúng tôi sẽ có tiền thưởng cho các bạn khi có hợp đồng quảng cáo, hợp đồng đóng phim hoặc có những sô diễn đặc biệt...” - anh Thành Trung, quản lý của V.Music, cho biết.

Các công ty quản lý đều cho rằng họ không thể trả tiền cao hơn bởi mọi chi phí điều hành, đào tạo, ăn ở, đi lại, phục trang, sinh hoạt, thực hiện các sản phẩm âm nhạc... đều do công ty bỏ ra. Vậy nên thu nhập của các ca sĩ chỉ khá khi họ có nhiều hoạt động biểu diễn, thương mại. Thực tế cho thấy những cuộc chia tay diễn ra nhiều nhất ở các nhóm nhạc vì số tiền mà mỗi ca sĩ thành viên kiếm được hằng tháng quá ít so với mong đợi dù có tiếng tăm. Cũng bởi các bầu sô rất ngại mời nhóm/ban nhạc biểu diễn, đặc biệt là đi diễn xa vì chi phí đi lại, ăn ở bị đội lên gấp mấy lần. Cátsê của các nhóm nhạc hàng đầu VN cũng chưa bao giờ bằng cátsê của các ca sĩ ngôi sao, mà số tiền đó lại phải chia cho nhiều thành viên trong nhóm lẫn đơn vị quản lý. Việc này không chỉ xảy ra ở VN mà còn là câu chuyện chung của làng văn nghệ thế giới.

Nhạc sĩ - ca sĩ Thanh Bùi kể hồi ở Úc, trước khi anh thi Thần tượng âm nhạc Úc và vào top 8, anh là thành viên của ban nhạc North. “Để được ký hợp đồng, ngoài việc trau dồi kỹ năng sáng tác, biểu diễn, Thanh phải giảm cân và mổ cận mắt. Thanh cũng đã cùng ban trình diễn khắp nước Úc và cả các nước châu Á trong suốt bốn năm. Nhưng khi kết thúc hợp đồng, trong tài khoản của Thanh có chưa tới 10.000 đôla Úc” - Thanh Bùi cười lớn chia sẻ. Tuy nhiên, Thanh Bùi cho rằng với những hợp đồng độc quyền, cái mà ca sĩ trông mong không chỉ là tiền mà là cơ hội được làm việc một cách quy củ, chuyên nghiệp, được học hỏi rất nhiều thứ không chỉ ở lĩnh vực biểu diễn và cũng có được một ít danh tiếng (nếu may mắn và có thực lực) đủ để có thể tự đi tiếp trên “con đường tự do” sau này.

Giữa đường gãy gánh

Nhiều bầu sô lẫn ca sĩ cho rằng những hợp đồng độc quyền không nên kéo dài đến chục năm nhằm tránh “giữa đường gãy gánh” và cũng nhằm tạo điều kiện cho cả hai bên trong việc kiếm tìm những cơ hội mới khi hai bên hợp tác không hiệu quả. Có một sự thật mà các công ty giải trí phải chấp nhận là họ không thể độc quyền suốt đời một ca sĩ dù chính họ đã nhào nặn và làm nên tên tuổi của những ca sĩ đó. Những Cánh Chim Việt (nhóm 1088), WePro (H.A.T, Ưng Hoàng Phúc, We Boys...), Nhạc Xanh (GMC, Nhật Tinh Anh, Khánh Ngọc), Music Faces (Hồ Ngọc Hà, Phạm Anh Khoa, Hoàng Bách, Phương Vy...), Early Risers (X5, Thảo Trang...) đều ngậm ngùi chia tay các ca sĩ độc quyền đã thành danh của mình sau vài ba năm hợp tác.

Rất nhiều trường hợp sau khi chấm dứt hợp đồng độc quyền đã chuyển sang hình thức hợp tác theo mùa vụ hoặc theo các thỏa thuận riêng - nơi mà ca sĩ được tự do gần như hoàn toàn và hưởng nhiều quyền lợi hơn trong khi các công ty quản lý chỉ hỗ trợ về chuyên môn. Theo ông bầu Hoàng Tuấn, thỏa thuận là cách hợp lý nhất để duy trì hình thức hợp tác độc quyền. Và 16 năm hợp tác bền vững, dù cũng có lúc cơm không lành canh không ngọt, giữa ông và ca sĩ Đan Trường là dựa vào những bản thỏa thuận chứ không phải hợp đồng.

Bà Thủy Nguyễn (vốn là Việt kiều) - giám đốc Công ty Tài Năng Mới, đơn vị độc quyền ca sĩ Nguyễn Phi Hùng từ năm 1998 đến nay - chia sẻ thêm: “Cách đây 15 năm, việc Tài Năng Mới ký hợp đồng độc quyền trị giá cả tỉ đồng với Phi Hùng được coi là không bình thường. Hôm nay, nếu tôi cũng ký một hợp đồng tương tự với một nghệ sĩ khác vẫn là một điều... không bình thường. Đơn giản vì ở ta, mọi thứ đều có thể diễn ra ngoài tiên đoán, hoạch định. Hợp đồng đôi khi chẳng có tác dụng gì. Thế nhưng tôi với Hùng vẫn hợp tác được đến hôm nay là nhờ chúng tôi biết tôn trọng nhau”. Bà Thủy Nguyễn cũng kể rằng trong những bước đi đầu tiên của Nguyễn Phi Hùng vào làng nhạc Việt, báo chí đã “đánh” anh te tua. “Nhưng Hùng vẫn bình tĩnh đọc kỹ từng bài phê bình và nói với tôi rằng “Em dở thật!”. Điều đó khiến tôi rất quý Hùng và không ngại sát cánh cùng Hùng cho đến hôm nay dù đã có không ít thêu dệt sai sự thật” - bà Thủy Nguyễn bộc bạch.

Mối cộng tác bền vững và mang đến thành công cho các ca sĩ với bầu sô hay công ty quản lý tại thị trường nhạc Việt tùy thuộc rất nhiều vào duyên may như nhận định của ông Đặng Phú Hải - “ông bầu” của ca sĩ Đức Tuấn trên mười năm nay.

---------------------------------------------

Kỳ cuối: Giấc mơ thời... hối hả