Tổng thống Duterte phát biểu tại lễ kỷ niệm thành lập Lực lượng Tuần duyên Philippines hôm 12-10 - Ảnh: Reuters

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã xác nhận ông Duterte sẽ thăm Trung Quốc từ ngày 18 đến 21-10. Chuyến thăm được cho là sẽ tập trung vào vấn đề kinh tế, theo hướng tìm kiếm đầu tư và ký kết hợp tác khi khoảng 250 lãnh đạo doanh nghiệp sẽ tháp tùng ông Duterte đến Bắc Kinh.

Giới phân tích Trung Quốc cũng cho rằng tranh chấp chủ quyền bãi cạn Scarborough và phán quyết có lợi cho Manila của Tòa trọng tài hồi tháng 7 sẽ không nằm trong nghị trình của chuyến đi.

Báo South China Morning Post (SCMP) của Hong Kong sáng nay 13-10 dẫn lời ông Ngô Sĩ Tồn, viện trưởng Viện Nghiên cứu Biển Đông của Trung Quốc, cho biết hai nhà lãnh đạo nhiều khả năng sẽ ra tuyên bố chung “về các vấn đề khác trong vùng biển tranh chấp”, thay vì chuyện bãi cạn Scarborough.

Ông Ngô cho rằng chuyến đi của ông Duterte nhằm khôi phục quan hệ song phương giữa hai nước vốn căng thẳng sau khi Tòa trọng tài quốc tế ra phán quyết bác bỏ các tuyên bố đòi chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông hồi tháng 7.

Thay vào đó, theo chuyên gia của Trung Quốc, “hai bên có thể sẽ đạt được đồng thuận về một số vấn đề liên quan đến Biển Đông, như hợp tác song phương, vấn đề ngư trường hay cơ chế giải quyết khủng hoảng chung”.

Theo ông Ngô, Philippines đang cần đầu tư từ Ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á (AIIB) để nâng cấp cơ sở hạ tầng lạc hậu trong nước, cũng như thúc đẩy ngành du lịch và quảng bá sản phẩm nông nghiệp. Do đó, Manila sẽ chấp nhận gác chuyện tranh chấp chủ quyền sang một bên để dễ dàng đạt được các mục tiêu nói trên.

Trong khi đó, PSG Lý Minh Giang thuộc Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam (Singapore) cho rằng việc ông Duterte không đặt vấn đề phán quyết của tòa trọng tài khi gặp các nhà lãnh đạo Trung Quốc không có nghĩa là Manila từ bỏ việc đấu tranh chủ quyền ở Biển Đông.

“Đó chỉ là cách Manila hạ nhiệt căng thẳng giữa hai bên sau phán quyết để có thể hàn gắn quan hệ rạn nứt với Bắc Kinh” - ông Lý nhận định với báo SCMP.

Giới phân tích cho rằng lãnh đạo Philippines và Trung Quốc sẽ thảo luận cơ chế xử lý khủng hoảng trên biển cũng như thiết lập ngư trường chung trên khu vực tranh chấp gần bãi cạn Scarborough.

“Cơ chế này có thể sẽ bao gồm việc tổ chức họp thường xuyên, thiết lập đường dây nóng giữa bộ quốc phòng và bộ ngoại giao hai nước, và thảo luận giải pháp chống đụng độ trên biển” - ông Song Junying, chuyên gia Đông Nam Á thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, bình luận.

Vấn đề thời điểm ông Duterte thăm Trung Quốc cũng khiến giới chuyên gia lưu ý, khi tổng thống Philippines gần đây liên tục thể hiện ý định “chia tay Mỹ”.

“Dù chưa rõ ông Duterte có chấm dứt cả hợp tác lẫn quan hệ đồng minh với Mỹ hay không, nhưng có thể ông sẽ có vài điều chỉnh để “mặc cả” với Trung Quốc” - ông Richard Heydarian, phó giáo sư quan hệ quốc tế thuộc Đại học De La Salle University (Philippines), bình luận.

Trong khi đó, ông Ngô Sĩ Tồn cho rằng mối quan hệ đồng minh kéo dài hàng chục năm giữa Philippines và Mỹ khó có thể bị ảnh hưởng chỉ vì chuyến thăm Trung Quốc của tổng thống Duterte.