Phóng to

Một góc Bản Mù xanh - Ảnh: Băng Giang

Tôi trở lại Bản Mù sau năm năm giấc mơ đóng cửa. Năm năm trước, tôi đã có dịp dừng chân ở Trạm Tấu khi chiều buông trên núi. 13km đường vào Bản Mù nhọc nhằn qua lời kể của dân địa phương đã cản bước chúng tôi. Năm ấy, Bản Mù ở một nơi nào đó rất xa.

Lúa reo đỉnh trời

Năm năm sau, tôi quay về Trạm Tấu. Đường lên Bản Mù dường như vẫn thế, không bớt gập ghềnh hơn. Nhưng tất cả vẫn lên đường, bằng cái thôi thúc của “dân đi” tìm kiếm những con đường xanh, những đỉnh núi ngập trong mây, những đôi mắt trẻ em trong veo dưới mái hiên nhà lợp gỗ pơmu thơm ngát.

Từ thị xã Nghĩa Lộ rẽ trái theo hướng tây nam độ 30km là tới trung tâm huyện. Đường đi khá rộng rãi, chạy dọc theo ngòi Thia, rừng rất xanh và lúa cũng rất xanh. Trạm Tấu là nơi đầu tiên tôi được thưởng thức thứ gia vị mang tên “mắc khén” của núi rừng Tây Bắc. Loại tiêu rừng này có mùi tinh dầu rất thơm và đặc biệt, thường được nướng lên và giã nhỏ làm đồ chấm hoặc tẩm ướt vào món ăn, ai ăn một lần cũng nhớ mãi.

Con đường từ Trạm Tấu đi Bản Mù không có gì thay đổi so với lời kể của anh chàng người Mông tôi gặp năm năm trước, đất đá lổn nhổn, bụi bay mịt mù. Nhưng chỉ sau một khúc quanh, một biển lúa xanh dập dờn như cánh sóng đã đón chào, thật đáng giá cho những cú xóc nẩy người, những pha lạc tay lái vì lao vào đá hộc. Tôi gần như choáng ngợp trước những lưng núi ngập tràn màu xanh của lúa, những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ, bát ngát như thể “lúa reo đỉnh trời”. Thỉnh thoảng, xen lẫn cánh rừng là đám lúa nương khiến bức tranh Bản Mù thêm sắc màu và đậm nét.

Chúng tôi dừng lại xem một gia đình người Mông đang cào đất làm nền nhà. Mỗi người mỗi việc. Đàn bà dọn cỏ, nhặt đá, đàn ông san đất, trẻ con chạy nhảy lăng xăng, đứa nhỡ trông em, đứa lớn hơn giúp mọi người làm việc lặt vặt. Mấy người phụ nữ như thể đang xếp hàng đồng diễn vẻ đẹp của lao động. Chiến xa cào đất bằng sức người in hình trên nền trời bồng bềnh mây trắng khiến ai cũng ngơ ngẩn, mãi mới có thể rời đi.

Phóng to

Một gia đình người Mông san đất làm nền nhà - Ảnh: B.Giang

Bản Mù, “cao” và “thấp”

Từ Mù Thấp, núi rừng mở ra trước mặt như cánh cửa vào một thế giới khác. Đường lên Mù Cao ngoằn ngoèo trước mắt, con dốc cao mới nhìn đã thấy chóng mặt. Ở cuối con đường ấy là bản làng. Chính bản làng đã khiến chúng tôi hăm hở, khao khát chinh phục cung đường nối Mù Thấp và Mù Cao.

Đường xấu không làm nản lòng các chiến mã. Bù lại, những ngôi nhà lợp gỗ pơmu nằm chênh vênh hai bên đường hay giữa những thửa ruộng xanh đẹp như trong cổ tích. Mải mê, xe của tôi và An là xe cuối cùng lên đến Mù Cao. Không hiểu bằng sức mạnh nào An đã không bắt tôi xuống đi bộ như các “ôm” xe khác, mà phi một mạch đến kịch đường, nơi nếu muốn đi tiếp tốt nhất nên... đi bộ cho an toàn. Mấy chàng trai trong nhóm cứ thế nhìn theo thán phục.

Bản Mù là một xã nằm ở phía tây huyện Trạm Tấu (Yên Bái) với địa hình đồi núi phức tạp, độ dốc cao và nhiều khe suối sâu, với hai con suối lớn là suối Làng Kè và suối Mù Cao.

Cả nhóm ăn trưa trên vỉa hè điểm trường tiểu học Mù Cao. Mấy cô bé, cậu bé nhà quanh đó ùa ra tò mò ngắm khách lạ. Thân thiết. Không trả lời mạch lạc các câu hỏi, nhưng em nào cũng hớn hở, mắt ánh lên cả nụ cười. Tôi cảm được bọn trẻ đang vui, giống chúng tôi khi xưa luôn mong nhà có khách. Ở nơi xa xôi, cách trở này, có một đám người lạ vượt cả chục kilômet đường đá sỏi gập ghềnh, lên đến Mù Cao chỉ để ngắm lúa và chơi với trẻ đã có thể coi như một món quà cuối tuần thú vị. Có lẽ vì thế, mọi người đã ở Mù Cao đến hơn nửa buổi chiều, chỉ để chơi và chụp với bọn trẻ cơ man nào là ảnh.

Khi chúng tôi rời đi, sang bên kia sườn núi để biết con đường trước mặt sẽ dẫn đi đâu, bọn trẻ đứng trên sân trường lưu luyến vẫy tay tạm biệt. Tôi ngồi sau lưng bạn đồng hành ngoái đầu nhìn lại chợt thấy khóe mắt mình rưng rưng...

Bức tranh miền núi

Quay trở lại Mù Thấp để tiếp tục chinh phục con đường trên sườn núi bên kia thung lũng. Hỏi ra mới biết đây là đường vào thôn Tà Ghênh và Háng Chi Mua, cũng thuộc xã Bản Mù. Từ bên này con đường nhìn ngược lại Mù Cao, lại thêm một lần ngây ngất bởi những sóng lúa đẹp như tranh vẽ.

Một người phụ nữ Mông với chiếc khăn đội đầu màu cam đang nhổ cỏ giữa ruộng, cạnh viên đá to khổng lồ là chiếc gùi và chiếc ô xòe. Bức tranh miền núi thật hạnh phúc và yên bình. Không cưỡng lại được, An lại dừng xe và hai đứa men theo triền núi xuống ruộng. Màu áo tím của An nổi bật giữa màu xanh núi rừng. An nằm soài mình trên tảng đá, hít căng lồng ngực những nhịp thở thiên nhiên trong lành và ngọt ngào hương lúa non. Người phụ nữ khăn cam vẫn tiếp tục công việc của mình một cách lặng lẽ...

Tôi nhìn mãi về căn nhà cô độc trên thửa ruộng ở dưới đáy thung lũng rợp lúa kia, và biết có một Bản Mù bình yên đã in dấu trong trái tim mình như thế.