Học sinh Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, TP.HCM tạo hình ảnh sóng biển trong ngày hội Mùa xuân biển đảo 2015 - Ảnh: Q.Định

Bốn gương mặt là các ứng viên giải thưởng “Gương mặt trẻ VN tiêu biểu” 2014: TS Phan Minh Liêm (ĐH Texas - Viện Anderson, Hoa Kỳ), TS Nguyễn Bá Hải (ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM), anh Nguyễn Văn Sơn (giám đốc chi nhánh Viettel Thái Nguyên) và anh Tráng Seo Pao (phó chủ tịch UBND xã Hoàng Thu Phố, huyện Bắc Hà, Lào Cai) cùng chia sẻ với Nhịp sống trẻ những trăn trở của mình.

Thế và lực của người trẻ

* Bắt đầu bằng một câu hỏi cũng là băn khoăn của không ít bạn trẻ: bạn nghĩ người trẻ đang có vai trò, vị trí nào trong xã hội hiện nay?

Ảnh: S.P.

- Anh Tráng Seo Pao: Lịch sử phát triển của đất nước chứng minh trong bất cứ giai đoạn phát triển nào thanh niên cũng luôn giữ vai trò quan trọng, luôn thể hiện tinh thần xả thân vì đất nước.

Nhân tố trẻ phải là một nhân tố quyết định trong sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

- TS Nguyễn Bá Hải: Người trẻ là lực lượng luôn năng động, sáng tạo, dám nghĩ và dám làm. Người trẻ như cách nghĩ lâu nay vẫn là chủ nhân tương lai của đất nước. Tôi thấy các bạn trẻ luôn có đam mê và khát khao cháy bỏng được khám phá tri thức mới, được trải nghiệm và cống hiến hết mình.

- TS Phan Minh Liêm: Thế hệ trẻ là tương lai của dân tộc và đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Tuổi trẻ có ưu thế là nhiệt huyết, sức khỏe, tinh thần ham học, năng động nên nếu học hỏi được thêm kinh nghiệm và kiến thức của các thế hệ tiền bối thì đó sẽ là điều may mắn cho chính họ và xã hội.

Cộng với sự dìu dắt, chỉ bảo của các thế hệ đi trước, chúng tôi sẽ ngày càng trưởng thành, đủ bản lĩnh để từng bước đảm nhận trọng trách với quê hương.

* Những thành quả như hôm nay của bạn hẳn phải được dệt từ nỗ lực không ngừng của bản thân và khát vọng cống hiến cho đất nước, cộng đồng...?

- Anh Tráng Seo Pao: Tốt nghiệp ĐH Kiến trúc Hà Nội, khi biết tôi đăng ký tham gia dự án 600 trí thức trẻ tình nguyện về làm phó chủ tịch xã, nhiều thầy cô, bạn bè ai cũng can. Ngày tôi về nhận công tác, cả xã chỉ có một con đường về trung tâm xã là đi được. Những con đường đi các thôn đều lầy lội, cheo leo trên vách núi. Cả xã mới 5/12 thôn có điện. Nhưng mình than khó thì ai làm?

Ảnh: V.S.

- Anh Nguyễn Văn Sơn: Mỗi người sẽ luôn có những mục tiêu, khát vọng riêng và có người xác định đúng, có người chưa.

Theo tôi, phải xuất phát từ nền tảng giáo dục gia đình, môi trường sống xung quanh để mỗi bạn xác định được những điều ấy. Sự trợ lực này giúp bạn biết mình đang cần gì, muốn gì mới có thể xác định được đâu là con đường mình cần bước đi.

 - TS Nguyễn Bá Hải: Thật sự mà nói những công việc tôi đang làm rất nhỏ bé so với những đóng góp thầm lặng của bao bạn trẻ khác trong xã hội. Tôi đã gặp những bạn trẻ luôn khát khao, đam mê cháy bỏng được phụng sự xã hội, cộng đồng và có những hoạt động hết sức ý nghĩa với cộng đồng.

Những thành quả (nếu có) của bản thân với tôi chỉ đang ở mức đáng khích lệ và tôi còn phải cố gắng rất nhiều nữa. Tôi tin và kỳ vọng lực lượng trẻ VN sẽ luôn có tâm sáng, thân khỏe, trí tinh và tinh thần hội nhập.

Vận hội mới

* Sự chuyển mình của đất nước mở ra nhiều cơ hội mới cho giới trẻ. Song việc người trẻ được đặt ở vị trí chịu trách nhiệm, đứng mũi chịu sào cũng còn khiêm tốn lắm. Bạn nói gì về điều này?

Ảnh: B.H.

- TS Nguyễn Bá Hải: Đúng là vẫn còn đâu đó tư tưởng “trẻ người non dạ”. Điều này cũng một phần do đôi khi người trẻ chưa thể hiện được chiều sâu trong hành động và việc làm của mình. Nước ta đã có những tài năng về nghệ thuật, khởi nghiệp, khoa học... nhưng chưa có nhiều lãnh đạo trẻ trong những vị trí chủ chốt của bộ máy nhà nước, đơn vị. 

Hãy hiệu chỉnh một phần thang đo tuổi tác, cân nhắc, trao cơ hội để tài năng phát huy sức mạnh của họ cũng chính là sức mạnh của dân tộc, đặc biệt sức sáng tạo làm nền tảng cho những đột phá. Dĩ nhiên cần nâng cao sự phối hợp nhịp nhàng giữa lớp người đi trước có kinh nghiệm với những lực lượng trẻ để đạt được cả độ chín trong tư duy và sức bật trong hành động.

- Anh Nguyễn Văn Sơn: Tôi nghĩ mỗi bạn trẻ cần biết nghĩ đến trọng trách của mình với đất nước, cộng đồng, gia đình trước khi nghĩ đến quyền lợi bản thân. Nhất là xét trên phương diện chung VN còn rất nhiều khó khăn.

Mỗi bạn trẻ hãy suy nghĩ lớn nhưng bắt đầu từ những việc nhỏ, làm thật tốt nhiệm vụ trong phận sự của mình. Bởi yêu nước đôi khi đơn giản là góp sức qua từng hành động cụ thể nhưng luôn nghĩ đến lợi ích của quốc gia, dân tộc trước hết.

Ảnh: M.CH.

- TS Phan Minh Liêm: Trong môi trường làm việc của mình tại Mỹ, tuổi tác không phải vấn đề thiết yếu mà quan trọng là bản lĩnh, khả năng và đạo đức khi chọn lãnh đạo.

Nhiều bạn trẻ có kiến thức uyên bác, khả năng lãnh đạo tốt đã chịu trách nhiệm lãnh đạo các lĩnh vực, trừ công việc đòi hỏi kinh nghiệm, tố chất mà chỉ người từng trải mới đảm đương được thì các thế hệ đi trước sẽ đảm nhận.

Dù ở bất kỳ vị trí hay công việc nào nếu người trẻ luôn phấn đấu, trau dồi kiến thức, khiêm tốn học hỏi thì thành công chắc chắn sẽ đến. 

* Hình dung 15, 20 năm nữa bạn sẽ phác thảo về một VN của tương lai gần ấy thế nào? “Lộ trình bản thân” của bạn sẽ ra sao?

- TS Phan Minh Liêm: VN sẽ có rất nhiều cơ hội phát triển và phát triển bền vững nhưng cần vượt qua nhiều thử thách. Trong đó, chất lượng nguồn nhân lực và nguồn tài nguyên con người sẽ là nhân tố quan trọng để thành công trong thời đại của nền kinh tế tri thức.

Cá nhân mình nghĩ việc kết hợp giữa chuyên môn khoa học và khả năng quản lý sẽ giúp mình cống hiến hiệu quả hơn trong tương lai, phát triển các nghiên cứu khoa học thành sản phẩm hữu ích cho xã hội.

- TS Nguyễn Bá Hải: Đấy phải là một VN phát triển dựa trên chiến lược bền vững, làm giàu và phát triển kinh tế dựa trên sự sáng tạo, coi sáng tạo là đầu tàu để kéo cả dân tộc thoát mức thu nhập trung bình.

Đất nước hình thành được hệ sinh thái cho nông nghiệp công nghệ cao, các doanh nghiệp vừa và nhỏ khởi nghiệp từ những sáng chế dựa trên ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt là công nghệ thông tin. Người dân và Chính phủ có sự cân bằng trong thảo luận, tạo ra những bộ luật mới bảo đảm quyền lợi người dân và ổn định của đất nước.

Trong bức tranh đó, tôi chọn một và chỉ một con đường cùng cộng sự dấn thân biến ý tưởng thành sản phẩm phục vụ cộng đồng, đặc biệt là người yếu thế. Đó là sản phẩm công nghệ cao giúp đời sống con người bớt khổ (đối với người khuyết tật) và tiện lợi, thăng hoa (đối với người sử dụng).

Chia sẻ với cộng đồng là việc làm quen thuộc của giới trẻ. Trong ảnh: chiến sĩ tình nguyện Mùa hè xanh thăm, tặng quà các cụ neo đơn tại TP.HCM - Ảnh:Q.Linh

Xây dựng hình ảnh

* Có thể nói hình ảnh người trẻ thời gian qua “lấm lem” không ít trong nhiều câu chuyện không đẹp. Có cách nào làm giảm hình ảnh ấy?

- Anh Tráng Seo Pao: Có nhiều lý do song sự phân hóa giàu nghèo cộng với nhận thức chưa đúng đắn trong một bộ phận giới trẻ đã góp phần tạo ra những hình ảnh ấy. Nâng cao nhận thức, bản lĩnh để mỗi bạn trẻ biết phân biệt tốt xấu, tăng sức đề kháng trước những điều chưa đẹp là quan trọng.

Tôi tin nếu mỗi bạn chịu khó tích cực tham gia các hoạt động vì cộng đồng, chia sẻ với khó khăn của đồng bào mình thì sẽ không còn phải than phiền vì những hình ảnh chưa đẹp của giới trẻ nữa.

- TS Phan Minh Liêm: Thật ra còn nhiều tấm gương trẻ tài năng và đam mê cống hiến cho cộng đồng nhưng chưa được nhiều người biết đến. Các bạn trẻ hiện nay sớm tiếp cận với sự phát triển của công nghệ cũng như nhiều nền văn hóa và tư tưởng khác nhau, nhưng đôi lúc chưa đủ bản lĩnh và nhận thức chín chắn nên dễ bị ảnh hưởng.

Do đó giúp các bạn có đủ bản lĩnh và kiến thức nhận biết đúng sai, khuyến khích các bạn sống có ích đóng vai trò hết sức quan trọng. Mặt khác, có thể sử dụng các kênh truyền thông để hướng các bạn trẻ suy nghĩ tích cực, theo đuổi ước mơ cao đẹp, cống hiến cho xã hội.

* Bạn mong muốn điều gì nếu trở thành “Gương mặt trẻ VN tiêu biểu”?

- TS Nguyễn Bá Hải: Tôi sẽ tiếp tục dấn thân để sáng tạo thêm sản phẩm hữu ích cho cộng đồng, có thêm nhiều học trò trong “lớp học 1 USD” để tôi cùng các bạn trẻ khác viết tiếp câu chuyện “Tuổi trẻ VN tâm sáng, thân khỏe, trí tinh và hội nhập”.

- TS Phan Minh Liêm: Việc được đề cử giải thưởng này giúp mình kết nối thêm với nhiều bạn trẻ, được làm quen thêm nhiều nhà khoa học và đồng nghiệp trong, ngoài ngành. Hi vọng sẽ có cơ hội cùng đồng nghiệp tiến hành các dự án nghiên cứu y sinh học về ung thư để giúp bệnh nhân tại VN và thế giới.

Mình cũng suy nghĩ đã lâu về một chương trình đào tạo khoa học giúp thắp lên ngọn lửa đam mê nghiên cứu nơi các bạn trẻ, trang bị cho các bạn kỹ năng thiết yếu và cách tư duy của nhà khoa học.

Chương trình giúp các bạn tiếp cận với nghiên cứu khi còn rất trẻ để cùng với các cuộc thi, nghiên cứu khoa học sẽ phát hiện, bồi dưỡng cho các bạn trẻ xuất sắc để có thể trở thành những nhà khoa học ưu tú trong tương lai.

- Anh Nguyễn Văn Sơn: Mình vẫn luôn cố gắng từng ngày như lời một đàn anh cũng là người thầy truyền lửa cho mình rằng phải lo cho lợi ích đất nước, cộng đồng chứ không chỉ lo cho bản thân. Mình muốn được truyền lửa cho các bạn trẻ, nhất là sinh viên có hoàn cảnh khó khăn sống đúng đắn.

Và như truyền thống sẽ đưa các hoạt động công tác xã hội, thông tin về với bà con vùng sâu, vùng xa để họ có điều kiện phát triển hơn.