Tổng thống đắc cử Donald Trump - Ảnh: Reuters

Như đã được định sẵn theo khuôn mẫu, những lãnh đạo chính trị tài danh phải là những người ăn nói hoạt bát, có tài “thuyết khách”.

Cho đến giờ, ông Trump chứng minh một hình mẫu mới: ngôn từ ngắn gọn, đơn giản, thậm chí là lặp đi lặp lại nhưng lại được chú ý.

Bà Cécile Alduy, giáo sư văn chương của ĐH Stanford (Mỹ) giải thích: “Ông ấy có kiểu diễn văn dễ hiểu, nói về những chuyện phức tạp của thế giới theo những loại đơn giản và rành mạch: nó như một thứ ngôn từ định sẵn mà mọi người đều dùng được”.

Điểm lại những từ ông ấy dùng thường xuyên chỉ thấy gần như lặp đi lặp lại là "Wrong, good, bad, great, nice, really, problem, disaster, tremendous, fantastic, sad, looser, winner" (Sai, Tốt, Xấu, Tuyệt, Hay, Đúng, Vấn đề, Tai họa, To lớn, Tuyệt diệu, Buồn, Kẻ thất bại, Người chiến thắng).

Ông Trump, từ khi tham gia tranh cử cho đến khi đắc cử, vẫn chỉ dùng kiểu bình luận ngắn gọn về tất cả các vấn đề và hiếm khi giải thích rõ vì sao mình bình luận như thế. Kể cả khi nói chứ không phải chỉ qua những dòng trạng thái ngắn gọn trên tài khoản Twitter bị cho là theo khuôn phép giới hạn số chữ.

Khi trả lời phỏng vấn, ông cũng dùng kiểu cấu trúc ngắn gọn. Giữa tháng 12-2015, khi trả lời câu hỏi của người dẫn chương trình Jimmy Kimmel về chuyện phân biệt đối xử với người Hồi giáo, ông Trump đáp: “Cứ nhìn xem, có nhiều người đến đất nước chúng ta để gây ra nhiều chuyện xấu. Cứ xem hai trường hợp. Nhìn Paris đi. Nhìn xem chuyện gì xảy ra ở Paris. Tôi muốn nói những người đó đâu phải đến từ Thụy Điển đúng không nào? Nhìn xem chuyện gì xảy ra ở Paris. Nhìn xem chuyện gì xảy ra ở California trong tuần vừa rồi với 14 người chết. Những người khác đang sắp chết vì bị thương nặng. Chúng ta có vấn đề thực sự. Sự thù hận ở ngoài kia quá nhiều”.

Cây bút người Mỹ Evan Puschak phân tích thêm: “Ông Trump thích dùng ngôi thứ hai nói trực tiếp với người nghe kiểu như buộc chúng ta phải dính líu vào những gì ông ấy nói như thể chúng ta đã đồng ý rồi”.

Vào tháng 10-2015, tờ Boston Globe đã thực hiện bài trắc nghiệm Flesh-Kincaid về khả năng sử dụng ngôn ngữ đối với các ứng viên chạy đua cho vị trí Tổng thống của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa.

Kết quả cho thấy ngôn ngữ sử dụng của ông Donald Trump chỉ ở mức 4,1 - tức chỉ bằng khả năng hiểu của đứa trẻ lên 9-10 tuổi.

Một chuyên gia ngôn ngữ của Mỹ khi đó trả lời với tờ Boston Globe rằng trong lịch sử tranh cử ở Mỹ chưa từng cho hiện tượng này.

Điểm số của các ứng viên khác vượt trội hơn hẳn: 7,7 cho bà Hillary Clinton, 8,9 cho ông Ted Cruz và 10,1 cho ông Bernie Sanders.

Vào năm 2012, theo Quĩ Sunlight, ngôn ngữ sử dụng ở Quốc hội Mỹ được đo trung bình ở mức điểm 10,6, tức ở mức độ hiểu được của học sinh trung học. 

Thế thì tại sao kiểu ngôn ngữ “trẻ con” của ông Trump lại đưa ông ấy đến được Nhà Trắng? Nhà ngôn ngữ học nổi tiếng của Mỹ George Lakoff giải thích: “Các suy nghĩ vô thức vận hành theo các cơ chế căn bản. Ông Trump đã sử dụng chúng một cách bản năng để hướng người khác suy nghĩ theo cách ông ấy nhắm đến: đó là quyền lực tối thượng, tiền bạc, quyền lực và sự nổi tiếng”.

Nói một cách khác, theo báo Express, ông Trump đã áp dụng xuất sắc những kỹ thuật thao túng tiêu biểu của những tay quảng cáo bán hàng. Kỹ thuật hàng đầu đó là lặp đi lặp lại đến mức quá độ một từ, cụm từ quan trọng để chắc chắn nó ghi khắc vào tâm trí người nghe.

Chẳng hạn với cụm từ “chiến thắng”. Trong một lần vận động tranh cử ở bang Florida, ông Trump hét lên: “Chúng ta sẽ chiến thắng, chiến thắng, chiến thắng! Chúng ta sẽ giành chiến thắng đến mức mà quí vị sẽ thấy chán chê và mệt mỏi”.