Các kiốt xây dựng trái phép ở khu C30 (TP.HCM) - Ảnh: D.N.Hà

Những ngày qua báo chí đưa tin chủ ngôi biệt thự trái phép ở chân núi Hải Vân đã tự tháo dỡ trước sự quyết liệt thực thi pháp luật của chính quyền TP Đà Nẵng. Trước đó, hàng trăm căn nhà xây trái phép khác ở quận Gò Vấp, Bình Tân và huyện Bình Chánh (TP.HCM) cũng đã bị cưỡng chế, tháo dỡ nhằm lập lại trật tự xây dựng, được nhiều người dân đồng tình.

Điều này cho thấy hệ thống pháp luật về xây dựng ngày càng rõ ràng và người thực thi pháp luật ngày càng nghiêm minh. 

Thế nên, câu chuyện 35 kiốt xây dựng trái phép vẫn tồn tại trên khu đất “vàng” giữa trung tâm TP.HCM  (khu C30 thuộc phường 6, quận Tân Bình) sau hơn hai năm phát hiện là điều bất thường.

Càng bất thường hơn khi hơn 40 kiốt bị phát hiện cùng thời điểm trên và cũng tại khu vực trên đã bị tháo dỡ từ năm 2013, ngay sau khi phát hiện. Cùng xây dựng trái phép như nhau, có công trình bị cưỡng chế tháo dỡ, lại có công trình vẫn tồn tại và hoạt động kinh doanh bình thường? 

Lý giải cho sự khó hiểu này, một lãnh đạo UBND P.6, Q.Tân Bình cho rằng do có hai chủ (trong số 35 công trình xây trái phép trên) khiếu nại nên dừng cưỡng chế luôn những công trình còn lại. Khi nào giải quyết khiếu nại xong sẽ cưỡng chế luôn một lần.

Nghe lại càng khó hiểu, bao nhiêu công trình xây dựng trái phép khác phải chờ giải quyết xong hai công trình khiếu nại mới cưỡng chế. Và việc giải quyết khiếu nại kéo dài hai năm qua vẫn chưa xong.

Người dân địa phương - những người phát hiện và yêu cầu xử lý các kiốt xây dựng trái phép trên - đang bức xúc vì những lý do như vậy và cảm thấy lời giải thích trên chưa thật sự thuyết phục. 

Những năm gần đây, hệ thống pháp luật về trật tự xây dựng ở TP.HCM tương đối đầy đủ. Chính quyền địa phương cũng đã thành lập nhiều lực lượng chức năng từ cấp sở ngành, quận huyện đến cấp xã phường để thực thi hệ thống này với sự phân công trách nhiệm cụ thể cho từng đơn vị, cá nhân.

Ở xã phường có cán bộ địa chính, ở quận huyện có đội trật tự đô thị, cấp TP có thanh tra Sở Xây dựng với 24 đội địa bàn giám sát ở 24 quận huyện... Các văn bản pháp luật cũng phân công rõ ràng lực lượng chịu trách nhiệm kiểm tra, xử lý, từng khâu từng tình huống trong quá trình xây dựng.

Tóm lại, bất kỳ một hoạt động xây dựng trái phép nào đã hoàn thành hay còn dang dở cũng có quy định, có người chịu trách nhiệm theo dõi xử lý. Trường hợp 35 kiốt trái phép ở khu C30 cũng không ngoại lệ, người ta dễ dàng truy ra ai là người có trách nhiệm, cơ quan nào có lỗi trong việc để tồn tại những công trình trái phép này qua mấy năm trời. 

Thực tế, tình trạng xây dựng trái phép ở các nơi (trong đó có TP.HCM) vẫn đang ngấm ngầm và lây lan rất mạnh. Một công trình trái phép được tồn tại sẽ có công trình trái phép thứ hai, thứ ba… với mong muốn được tồn tại và tìm đủ mọi cách để tồn tại  như công trình thứ nhất.

Và nếu Nhà nước để tồn tại một công trình trái phép thì những chủ công trình khác sẽ có sự so bì, dẫn đến mất lòng tin của người dân vào sự công minh của chính quyền, của hệ thống cơ quan thực thi pháp luật. 

Xử phạt nghiêm và truy trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, cá nhân trong việc để tồn tại 35 kiốt trái phép ở khu C30 không khó. Mong chính quyền TP.HCM cũng mạnh tay, quyết liệt xử lý những công trình trái phép ở khu C30 như những công trình xây dựng trái phép tại quận Gò Vấp, Bình Tân hay huyện Bình Chánh mà TP.HCM từng làm, đừng để “bệnh” xây dựng trái phép bị “lờn thuốc”.

Và điều quan trọng hơn, việc xử lý nghiêm công trình trái phép, truy trách nhiệm đến cùng của các cơ quan chức năng được giao thực thi nhiệm vụ cũng là cách để ngăn chặn, hạn chế tình trạng xây dựng trái phép diễn ra ở nhiều nơi.