Trước khi ngành thuế mạnh tay chấn chỉnh nạn kê khai hai giá, thông thường người mua - bán bất động sản sẽ làm hai hợp đồng, một hợp đồng ghi giá chuyển nhượng thật và một hợp đồng để công chứng ghi giá thấp hơn (có thể chỉ cao hơn một chút so với bảng giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành), nhằm giảm số tiền thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và lệ phí trước bạ phải nộp.

Hiện thuế TNCN với chuyển nhượng bất động sản là 2% và lệ phí trước bạ là 0,5% trên giá chuyển nhượng. Với cách lách trên, một mảnh đất có giá 5 tỉ đồng nhưng nếu người mua - bán bắt tay nhau kê khai giá bán chỉ 500 triệu đồng thì chỉ phải nộp thuế TNCN 10 triệu đồng, trong khi nếu khai đúng giá thì số thuế TNCN phải nộp lên đến 100 triệu đồng. Như vậy, chỉ một mảnh đất nhưng ngân sách nhà nước đã thất thu thuế đến 90 triệu đồng.

Thời gian gần đây, Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế liên tục có văn bản yêu cầu các cục thuế siết lại việc tính thuế chuyển nhượng bất động sản, buộc các bên giao dịch phải kê khai đúng giá trên thị trường. Nhưng làm sao để xác định được giá giao dịch thực tế trên thị trường của từng hồ sơ, nhất là khi giá bất động sản phụ thuộc vào hàng loạt biến số khác như vị trí, hình dạng, đường đi và cả việc ở thời điểm bán thì người bán có cần tiền hay không?

Chưa kể, đến nay Bộ Tài chính cũng chưa có hướng dẫn cụ thể căn cứ ấn định thuế TNCN, lệ phí trước bạ cũng như quy trình xử lý, trách nhiệm của cơ quan thuế trong trường hợp người nộp thuế kê khai giá chuyển nhượng bất động sản thấp hơn giá thực tế. 

Từ đây xảy ra câu chuyện "cười ra nước mắt" như có trường hợp khi bên bán đã chứng minh kê khai đúng giá, thanh toán hoàn toàn qua ngân hàng, ngân hàng định giá và cho vay một khoản tiền nhưng hồ sơ vẫn bị ách, ngay cả khi họ làm cam kết nếu khai sai sẽ bị chuyển hồ sơ qua cơ quan công an.

Và mặc dù Cục Thuế TP.HCM đã có văn bản nghiêm cấm các chi cục thuế tùy tiện gây khó khăn, phiền hà cho người nộp thuế, làm chậm trễ hồ sơ nhưng trên thực tế vẫn còn không ít trường hợp xảy ra tương tự, gây ức chế cho người dân.

Việc siết lại cách tính thuế chuyển nhượng bất động sản, buộc người bán phải kê khai đúng giá giao dịch thật là chủ trương đúng, qua đó cũng giúp tăng nguồn thu cho ngân sách. Trên thực tế, hiện nay hiện tượng kê khai hai giá khi mua bán nhà đất đã giảm, số thu thuế từ chuyển nhượng bất động sản nhờ đó đã tăng cao.

Nhưng sẽ "danh chính ngôn thuận" hơn nếu ngành thuế đề xuất Chính phủ sửa đổi những quy định cũng như các thông tư liên quan để bịt lại các "lỗ hổng" mà trước nay người bán lợi dụng để lách thuế.

Song song đó, Tổng cục Thuế cần sớm ban hành quy trình hướng dẫn cụ thể trình tự cách xử lý, trách nhiệm của cơ quan thuế trong trường hợp người nộp thuế kê khai giá chuyển nhượng bất động sản thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế để tránh trường hợp mỗi nơi làm mỗi kiểu, gây khó khăn cho người nộp thuế như đã xảy ra thời gian qua.

Siết thuế chuyển nhượng bất động sản: Vẫn rối với 'xác định giá đúng'

TTO - Sau khi ngành thuế siết lại việc tính thuế chuyển nhượng bất động sản, buộc các bên giao dịch phải kê khai đúng giá, hiện tượng kê khai 2 giá khi mua bán nhà đất đã giảm mạnh, số thu thuế từ chuyển nhượng bất động sản tăng cao.