Phóng to

Hoạt động tình nguyện - môi trường giúp mỗi bạn trẻ khẳng định tinh thần quả cảm và thể hiện bản lĩnh dấn thân - Ảnh: Q.Linh

Những bạn trẻ yêu thích bộ phim Ba chàng ngốc (3 idiots) hẳn ấn tượng với nhân vật Ranchoddas Shamaldas Chanchad. Trong bộ phim này số đông cho rằng cuộc sống là một cuộc đua, kẻ chiến thắng là kẻ mạnh đạp đổ được những kẻ yếu, việc học hướng tới sự giàu sang, địa vị, thiên đường Mỹ. Chàng ngốc Ranchoddas lại cương quyết học tập, và với chàng làm việc cần phải có sự say mê, con người phải được tự do ngụp lặn cùng niềm yêu thích sáng tạo của riêng mình. Triết lý sống của Ranchoddas là “hãy theo đuổi sự ưu tú, thành công sẽ theo đuổi bạn”. Chính vì việc lội ngược dòng và xui giục bạn bè theo mình, anh đã chịu nhiều tai họa, bị các giáo sư, bố mẹ của bạn anh khinh ghét. Nhưng cuối cùng lòng quả cảm, sự kiên định với quan niệm sống của Ranchoddas đã chiến thắng.

Dẫu sao câu chuyện về Ranchoddas cũng chỉ là một sự sáng tác. Lòng dũng cảm do người nghệ sĩ tưởng tượng ra dễ dàng hơn so với trong đời thực. Song cũng vì vậy, tinh thần quả cảm của người trẻ trong cuộc sống thực tế càng cần, càng đáng quý.

So với thế hệ trẻ của 40-50 năm về trước, người trẻ hiện nay gặp khó khăn hơn nhiều trong việc xây dựng tinh thần quả cảm. Cha anh ta sống trong một thời đại mà mọi giá trị tốt - xấu, sang - hèn khá rạch ròi, lý tưởng cao đẹp nhất được coi là sự hi sinh cho độc lập dân tộc. Một khi tìm được lý tưởng sống, tinh thần quả cảm cũng giống như được đặt trên đòn bẩy sẽ bật lên mạnh mẽ.

Còn ở xã hội ngày nay, mọi giá trị trở nên nhập nhằng, vàng thau lẫn lộn. Sự khoa trương và tinh thần cầu thị, sự hòa nhập và thói a dua, học đòi, tăm tiếng và tai tiếng... dễ bị đánh đồng với nhau. Lý thuyết và thực tế vênh nhau, giáo lý của người lớn nhiều khi khác xa với những việc họ làm. Mỗi hiện tượng cuộc sống bao hàm nhiều giá trị, trong đó đánh giá xấu - tốt lại tùy những luồng tư duy khác nhau. Để bảo vệ điều tốt đẹp, người trẻ phải dũng cảm sàng lọc và thẩm định mớ giá trị kia. Đồng thời phải đối mặt với một éo le: điều tốt nhất cho cá nhân chưa hẳn đã phù hợp với xã hội.

Muốn thế, người trẻ phải dũng cảm hoài nghi và dũng cảm tin tưởng. Hoài nghi là sự trăn trở, luôn đặt câu hỏi, tìm kiếm đúng sai trong mỗi hiện tượng, xu hướng của xã hội, không ba phải, không nhắm mắt chạy theo thời thế, số đông. Quá trình hoài nghi giống như quá trình “dậy thì” tư tưởng, khiến người trẻ rơi vào hàng loạt trạng thái cô độc, hoang mang, thất vọng, trống rỗng, chán nản. Nên để hoài nghi họ phải có lòng dũng cảm. Người biết hoài nghi nhưng không dũng cảm dễ bỏ cuộc, cứ nghe theo cho an toàn. Nhưng nếu kiên trì tìm câu trả lời, sẵn sàng đối mặt sẽ có niềm tin vững chãi vào cuộc sống.

Sự tin tưởng cũng cần lòng dũng cảm. Nhiều người trẻ chọn lối sống, ứng xử, cách ăn mặc, nghề nghiệp của mình không hẳn vì tin rằng đó là chọn lựa đúng đắn mà nhiều khi chỉ vì mốt, áp lực gia đình hoặc nhằm hướng tới những giá trị bề ngoài. Họ có thể nhận thức được đúng sai nhưng không đủ niềm tin vào bản thân, không đủ can đảm đi ngược xu hướng xã hội. Nên có người mê sư phạm nhưng lại chọn kinh tế vì dễ xin việc, lương cao; hay chỉ giỏi nghề, hợp làm thợ nhưng cố kiếm một tấm bằng đại học cho bằng vai phải lứa với bạn bè. Có người biết xấu hổ khi bỏ tình yêu để chạy theo con gái của sếp nhưng vẫn chặc lưỡi “thôi kệ, xã hội thiếu gì kẻ như mình”...

Tìm được niềm tin đã khó, giữ được niềm tin càng khó hơn. Dũng cảm chống lại những định kiến sai lầm của xã hội chưa phải là điều quan trọng nhất. Dũng cảm đấu tranh với chính mình mới là điều giới trẻ phải vun đắp hàng đầu. Ấy phải chăng mới là lòng quả cảm?