Một mô hình trực quan tại phòng thực hành giải phẫu tại Trường ĐH Kinh doanh và công nghệ Hà Nội - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

TS Nguyễn Minh Lợi - Phó cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và đào tạo, Bộ Y tế, đã chỉ ra bất cập trong dự thảo Luật sửa đổi, bố sung một số điều của Luật Giáo dục đại học dự kiến sẽ được trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này.

Bác sĩ chuyên khoa 1, 2: Quy định ở đâu?

Theo ông Lợi, ở Việt Nam cũng như trên thế giới, để trở thành bác sĩ hành nghề chuyên môn, sau khi hoàn thành chương trình đào tạo 6 năm ở trường đại học, người học còn phải đào tạo chuyên khoa, chuyên sâu và thường xuyên đào tạo cập nhật, phát triển nghề nghiệp.

Chương trình học  6 năm để trở thành bác sĩ không giống các chương trình cử nhân khác và chương trình, năng lực của chuyên khoa, chuyên khoa sâu cũng khác hẳn chương trình, năng lực đầu ra của thạc sĩ, tiến sĩ.

Trình độ đào tạo và văn bằng bác sĩ, dược sĩ chuyên khoa sâu gồm chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 "không thể hòa cùng với trình độ và văn bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ". Song "điều này chưa được thể hiện trong dự thảo luật".

"Câu hỏi đặt ra là chương trình đào tạo bác sĩ, chuyên khoa, chuyên khoa sâu sau đào tạo bác sĩ thì tương đương với trình độ nào? Quy định ở đâu? 

Các chương trình đào tạo này không thể tương đương với chương trình cử nhân, thạc sĩ hay tiến sĩ. Đây là theo định hướng đào tạo chuyên sâu, nên phải quy định trình độ cụ thể như các nước đã làm", ông Lợi nhấn mạnh.

Điều này Bộ Y tế đã có ý kiến nhiều lần và đây cũng là quan điểm có trong ý kiến của Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam.

"Tôi đề nghị nếu không xác định là 'tương đương' thì cần ghi rõ: 'Các trình độ đào tạo của giáo dục đại học quy định tại Luật này bao gồm trình độ đại học, trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ, trình độ chuyên gia' và 'Văn bằng giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân gồm: bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ, bằng chuyên gia".

"Cơ quan có thẩm quyền" là ai?

Theo ông Lợi, đào tạo nhân lực y tế cần được thể chế hóa rõ ràng, hướng tới mục tiêu cuối cùng là người dân được hưởng nền y tế có đội ngũ nhân lực chất lượng. 

Việc xây dựng pháp luật là để phục vụ đời sống kinh tế - xã hội chứ không phải phục vụ cho cá nhân nào, bộ ngành nào.

Ông Lợi còn chỉ ra: trong dự thảo luật có tới 10 cụm từ "cơ quan có thẩm quyền", nhưng cần làm rõ đó là cơ quan hay những cơ quan nào? 

"Luật cũng cần có những quy định về vai trò của các cơ quan chuyên ngành, đặc biệt là ngành y tế vì quá trình học tập là gắn liền với các cơ sở y tế. 

Các quy định về chuẩn chương trình, kiểm định chất lượng, tổ chức đào tạo, giảng viên phải vừa phù hợp với nguyên lý giáo dục vừa phù hợp với yêu cầu chuyên môn để không ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ y tế. 

Nếu không quy định rõ, sinh viên sẽ chỉ được học chay, không gắn trách nhiệm của các cơ sở y tế với việc tham gia đào tạo.

Điều này sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường, nhất là trong bối cảnh mở trường, mở ngành trong đào tạo y tế nở rộ như hiện nay", ông nói.

Bộ GD-ĐT nói gì?

Trước chất vấn này, ngày 5-11, Bộ GD-ĐT đã giải thích lý do dự thảo chưa quy định đầy đủ về tính đặc thù của khối ngành sức khỏe.

Theo Bộ GD-ĐT, tiếp thu ý kiến của Bộ Y tế, ở một số dự thảo trước, ban soạn thảo đã đưa vào nhiều quy định về việc đào tạo nhân lực cho khối ngành sức khỏe... và giao cho Chính phủ quy định chi tiết.

Tuy nhiên, quá trình tiếp nhận góp ý, ban soạn thảo lại nhận được nhiều ý kiến khác nhau, như: "quy định trình độ tương đương không minh bạch", "các trình độ của giáo dục ĐH chỉ nên là cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ như hầu hết các nước khác", "tương đương không kiểm soát được chất lượng, trinh độ, văn bằng", hoặc quá nhiều điều giao cho Chính phủ quy định làm giảm hiệu lực của văn bản luật.

Tiếp thu, dự thảo đã tổng hợp các vấn đề cần quy định riêng trong nội dung sửa Điều 73, giao Chính phủ quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành về xác định chỉ tiêu tuyển sinh, thời gian đào tạo, chương trình đào tạo, trình độ tương đương, văn bằng chứng chỉ... và các quy định khác phù hợp với các chương trình đào tạo định hướng nghề nghiệp chuyên sâu.

Bộ GD-ĐT dẫn lời Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến trước Quốc hội và cho rằng phát biểu này là "theo tinh thần của dự thảo": "Đào tạo nhân lực đi theo hai hệ, một hệ hàn lâm là thạc sĩ, tiến sĩ, phó giáo sư là giảng dạy, nghiên cứu, còn hệ thực hành là bác sĩ chuyên khoa, rất quý giá trong thực hành.

Hai hệ đó hoàn toàn khác nhau, không thể nói tương đương, không thể nói hệ này kém hệ kia mà mỗi hệ là một nghề, mặc dù chúng ta có thể gọi là bác sĩ".