Ngơ ngẩn với đồng hoa hẹ và bánh hẹ Hiệp Thành

CHÂU XUÂN MAI

TTO - Chúng tôi đi Hiệp Thành, Bạc Liêu với mục đích tham quan chùa Xiêm Cán, vườn nhãn cổ, cây xoài cổ thụ và cánh đồng quạt gió. Nhưng lại “sa đà” vào một bất ngờ khác: những cánh đồng hoa... hẹ.

Tuyệt đẹp một cánh đồng hoa hẹ - Ảnh: Châu Xuân Mai

Đó là những luống hẹ xanh um chạy dài đến ngút tầm mắt mà khi chúng tôi dừng xe lại hỏi thăm, những người nông dân trồng hẹ đều mỉm cười: “Cứ vô coi đi, hẹ đang xanh. Chiều hay mai là cắt hết rồi đó”.

Bạc Liêu, như câu ca dao xưa: "Bạc Liêu là xứ cơ cầu/ Dưới sông cá chốt, Triều Châu trên bờ", còn những người nông dân đang làm đất, rải rơm thì giảng giải địa danh Bạc Liêu, theo ông bà xưa có nguyên ngữ Triều Châu là Pô-Léo, có nghĩa là xóm nghèo. Nhưng khi được viết bằng Hán tự lại thành âm đọc là Bạc Liêu.

Ở Bạc Liêu có rất nhiều người Việt gốc Triều Châu mà dân dã gọi là người Tiều. Người Tiều cư trú lẫn lộn với người Việt và người Campuchia nên đa số người dân trong vùng có thể nói luôn ba thứ tiếng Việt, Tiều, Cam... Nhưng giờ đều là người Việt xứ Bạc Liêu.

Còn hẹ, vùng Hiệp Thành này rau cải là vụ ngắn ngày. Cây hẹ được trồng quanh năm, vì có món bánh hẹ, hủ tiếu.

Một chị nông dân có nước da sạm nắng nhiệt tình chỉ cho chúng tôi đi theo đường bờ vào bên trong, nơi có một vườn hẹ đang trổ bông trắng xóa: “Chỗ hẹ này người ta để cho bông trổ để lấy hạt làm giống. Trong sâu kia còn nguyên đám ruộng lớn, bông đẹp nhưng lội vào lầy lắm”.

Quay lại với những người nông dân đang làm đất, rải rơm, tưới hẹ, chúng tôi được nghe không biết bao nhiêu câu chuyện về loại cây bé nhỏ đã gắn bó bao đời: “Không biết có từ khi nào, nhưng sinh ra đã thấy cha mẹ trồng hẹ rồi".

Trồng quanh năm, lên xanh thì cắt, bó mang ra chợ hay giao cho người đến mua sỉ. Cứ cắt rồi tưới, thường 5 đến 7, 8 lần thì cây hẹ cỗi. Lại làm đất, rải rơm, gieo hạt mới.

Ruộng hẹ dễ nhìn lắm. Xanh ngắt là hẹ lá, còn gọi hẹ non. Còn hẹ trưởng thành là có lốm đốm trắng, tức đã ra nụ. Tùy theo thu hoạch mà cắt lúc lá hẹ non, chưa có nụ bông, hay cắt lúc có nụ rồi lựa ra, bó riêng. Nụ bông hẹ để xào hay nấu canh, còn lá hẹ thì có nhiều công dụng.

Xưa, vùng Hiệp Thành chuyên trồng hẹ. Nhưng giờ xen kẽ rau màu khác như cà chua, cải rau, cải củ. Mùa tết cũng là mùa củ cải, mùa bán cho các nhà làm dưa chua. Nhưng giờ mới gieo hạt. Gần tết là mùa nhổ củ cải, đông vui lắm”.

Chuyện vui đến lúc cũng phải ngừng, những người nông dân chất phác lưu luyến tiễn chúng tôi đi, và không quên căn dặn: “Tháng 12 âm lịch quay lại, đúng mùa nhổ cải. Lúc đó đông vui lắm. Nhớ nha”.