Đường vào khu rừng Quốc gia U Minh Thượng - Ảnh: Thế Hạnh

Đây là một trong một chuỗi sự kiện được tổ chức vào dịp kỷ niệm 280 năm Ngày thành lập Tao Đàn Chiêu Anh Các (1736-2016) và công bố Năm Du lịch quốc gia 2016 - Phú Quốc - Đồng bằng sông Cửu Long.

Vườn Quốc gia U Minh Thượng nằm trên địa bàn 2 xã Minh Thuận và An Minh Bắc huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang, cách TP. HCM khoảng 364 km về phía Tây Nam. Vườn Quốc gia U Minh Thượng cao 1,8 m so với mực nước biển. Đất đã được hình thành bằng cách lắng đọng trầm tích phù sa từ hệ thống sông Cửu Long.

Cùng với sới sự hình thành đất, rừng ngập mặn phát triển, tích lũy chất hữu cơ dần dần nâng độ cao của đất đến một điểm mà ở đó không còn ảnh hưởng thủy triều và các hệ sinh thái rừng tràm bắt đầu hình thành. Các khu rừng tràm tiếp tục tích lũy các chất hữu cơ cho đất và hình thành hai loại đất chính: đất than bùn và đất phèn.

Vùng trung tâm có cao độ biến đổi từ 1,0 đến 1,8 m, với diện tích 2.687 ha, trong đó khoảng 1.005 ha tập trung ở đĩa than bùn, hướng dốc từ giữa ra xung quanh. Vùng xung quanh có cao độ từ 0,5 m đến 1,0 m, với diện tích 3.624 ha, bao gồm phần đất ở phía Bắc giới hạn bởi kênh ngang và phần quanh đĩa than bùn. Vườn Quốc gia U Minh Thượng có tổng diện tích 21.107 ha gồm vùng lõi 8.038 ha và vùng đệm 13.069 ha.

Vườn Quốc Gia U Minh Thượng là một trong hai khu vực quan trọng nhất của rừng đầm lầy than bùn còn lại ở Việt Nam (khu vực khác là U Minh Hạ) và được công nhận là một trong ba khu vực ưu tiên cao nhất cho việc bảo tồn đất ngập nước ở đồng bằng sông Cửu Long.

Ở VN, trong hệ sinh thái rừng tràm ngập phèn chỉ còn duy nhất hệ thực vật rừng của Vườn Quốc gia U Minh Thượng có những đặc điểm của rừng nguyên sinh với các ưu hợp của rừng hỗn giao và rừng tràm trên đất than bùn với diện tích trên 3.000 ha.

Hệ sinh thái rừng tràm trên đất than bùn trở thành một hệ sinh thái có tầm quan trọng đặc biệt, là nơi nuôi dưỡng, trú ngụ của nhiều loài động vật hoang dã, với sự hiện diện của 32 loài thú, 186 loài chim, 50 loài bò sát, lưỡng cư, 60 loài cá, 203 loài côn trùng và nhiều loài thủy sinh vật phân bố ở các độ sâu khác nhau trong hệ sinh thái. 72 loài động thực vật được quý hiếm được ghi nhận trong sách đỏ Việt Nam 2007 và Danh lục IUCN 2012.

Rừng đầm lầy than bùn U Minh Thượng đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa axit hóa của lớp đất mặt, lưu trữ nước ngọt và là nơi sinh sản của các loài cá nước ngọt.

Hệ sinh thái rừng Tràm, trảng cỏ ngập nước ở Vườn Quốc gia U Minh Thượng là nơi trú ngụ của một trong những khu hệ chim phong phú nhất của vùng châu thổ sông Cửu Long. Vườn Quốc gia U Minh Thượng có thành phần loài chim phong phú nhất và là sân chim sinh sản lớn nhất cho các loài chim nước trong khu vực. Vườn Quốc gia U Minh Thượng là một trong ba địa điểm trên thế giới được biết đến có sự hiện diện của quần thể Rái cá lông mũi.