Bitcoin trở thành phương tiện tài trợ khủng bố - Ảnh: Reuters

Nguy cơ này lớn đến nỗi Europol phải lập ra một bộ phận mới mang tên "Đơn vị chống rửa tiền bitcoin".

Bitcoin trở nên nguy hiểm vì với chế độ ẩn danh, kẻ xấu có thể sử dụng bitcoin để giao dịch mua vũ khí, mua bán ma túy, giả mạo danh tính, tiến hành dịch vụ giết thuê, rửa tiền hay tài trợ khủng bố.

Buôn ma túy bằng bitcoin

Tòa án quận nam Florida ở Miami dự kiến mở phiên tòa sơ bộ vào giữa tháng 1-2018 để xét xử Gal Vallerius bị truy tố về tội buôn ma túy trên mạng. Báo chí Mỹ đã gọi y là "trùm Pablo Escobar của web đen Dark Net".

Gal Vallerius, 38 tuổi, là công dân Pháp gốc Israel, cư trú tại thị trấn Plusquellec thuộc tỉnh Côtes-d’Armor (Pháp). Y sinh ra và lớn lên ở Israel, là người làm chủ đến 17 ngôn ngữ lập trình nên năm 17 tuổi đã làm việc cho một công ty công nghệ quốc tế. 

Y gặp cô gái Nga Yasmin tại Israel và kết hôn cách đây bảy năm. Tại địa phương y nổi tiếng với bộ râu vàng hoe và từng đứng hạng tám trong cuộc thi người có bộ râu đẹp nhất châu Âu.

Gal Vallerius lấy bí danh OxyMonster điều hành trang web Dream Market đồng thời giữ luôn vai trò người điều phối và cung cấp ma túy. Theo cơ quan điều tra, trong 94.000 lời rao mua bán hàng trên Dream Market có gần 50% liên quan đến mua bán các chất gây nghiện.

Theo hồ sơ của Tòa án quận nam Florida, từ đầu năm 2017, Cơ quan phòng chống ma túy Mỹ (DEA) đã khoanh vùng trang web Dream Market và xác định đây là một trong những trang web đen hàng đầu về buôn ma túy. 

Sau đó, DEA xác định người quản trị OxyMonster cũng chính là người cung cấp ma túy, cư trú tại Pháp, nhận đơn đặt hàng từ các nước châu Âu và Mỹ.

Khảo sát các giao dịch bằng bitcoin của OxyMonster, DEA xác định bitcoin thường được chuyển cho một người tên Gal Vallerius. 

DEA truy tìm trên các mạng xã hội và tìm thấy các tài khoản Twitter và Instagram của Gal Vallerius. Chủ tài khoản luôn khoe bộ râu màu vàng hoe và thông báo sẽ tham gia cuộc thi người có bộ râu đẹp nhất thế giới ở Mỹ. 

DEA so sánh văn phong và nhận thấy có trùng hợp giữa Gal Vallerius và OxyMonster về thói quen sử dụng thán từ "chúc sức khỏe" (cheers) và hai dấu chấm than.

Ngày 31-8-2017, Gal Vallerius cùng vợ vừa xuống sân bay Atlanta trên đường đi Austin (bang Texas) để tranh giải vô địch về người có bộ râu đẹp nhất thế giới thì bị DEA thộp cổ. Gal Vallerius khai nhận y chính là OxyMonster. 

DEA khám xét máy vi tính và tìm thấy số lượng tiền ảo bitcoin trị giá nửa triệu USD trong tài khoản của Gal Vallerius.

Gal Vallerius và người vợ Nga Yasmin - Ảnh: Instagram

Dùng bitcoin tài trợ khủng bố

Những người ủng hộ tiền ảo bitcoin đã nêu ra nhiều lợi ích của nó. 

Một là an toàn và hiệu quả vì giao dịch bitcoin đã được số hóa trên mạng nên không thể làm giả như tiền ngân hàng. Trên chuỗi khối (blockchain) sổ cái giao dịch bitcoin, nếu muốn sửa đổi một giao dịch thì phải sửa cùng lúc trên các máy vi tính của hệ thống. Điều này không thể xảy ra. 

Hai, bitcoin là tiền kỹ thuật số nên không phụ thuộc ngân hàng nào, tổ chức nào. Ba, người giao dịch bitcoin có thể dùng chế độ ẩn danh, tức chẳng cần khai họ tên, địa chỉ nào hết.

Cũng do không có quy định pháp luật nào điều chỉnh bitcoin nên các nước lo ngại các giao dịch bất hợp pháp bằng bitcoin có thể phát triển trên quy mô toàn cầu và tạo cơ hội để chuyển tiền cho bọn khủng bố dễ dàng hơn.

Ngày 14-12-2017, Zoobia Shahnaz, 27 tuổi người Mỹ gốc Pakistan, đã bị tòa án ở New York truy tố về các tội danh lừa đảo ngân hàng và rửa tiền nhằm tài trợ cho Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Bị can là nhân viên phòng thí nghiệm bệnh viện, đã sử dụng hồ sơ giả mạo để vay tiền ngân hàng, sau đó dùng hàng chục thẻ tín dụng để mua 62.000 USD bitcoin. 

Theo hồ sơ điều tra, người phụ nữ này đã chuyển 85.000 USD bitcoin và nhiều loại tiền ảo khác cho các công ty bình phong ở Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan và Trung Quốc, từ đây tiền tiếp tục được chuyển đến Syria cho IS. 

Zoobia Shahnaz bị bắt tại sân bay ở New York khi chuẩn bị đi Pakistan để sang Syria. Từ lúc nghi can mua bitcoin vào tháng 7-2017 đến giữa tháng 12-2017, giá bitcoin đã tăng gấp bảy lần, dĩ nhiên bọn IS hưởng lợi.

Dùng bitcoin để rửa tiền

Tiền ảo bitcoin còn có thể trở thành phương tiện để rửa tiền. Phương pháp rửa tiền rất đơn giản. Kẻ xấu sử dụng chế độ ẩn danh chuyển tiền mặt đến các trang web chuyên giao dịch tiền ảo bitcoin, sau đó bán lại bitcoin nhiều lần qua nhiều địa chỉ giao dịch và cuối cùng đổi tiền ảo bitcoin thành tiền thật USD hay euro.

Tại Nhật, cảnh sát ghi nhận chỉ trong sáu tháng tính từ tháng 4-2017 đã xảy ra không dưới 170 vụ rửa tiền liên quan đến giao dịch tiền ảo. Các vụ giao dịch được thực hiện qua các máy đặt tại Nhật. 

Tổng cộng có 1.178.112 ca tình nghi, trong đó 16,2% có liên quan đến bọn cướp. Trong vòng sáu tháng, cảnh sát đã bắt giữ hơn 230 người.

Tại Bỉ vào cuối tháng 7-2017, trong khuôn khổ điều tra về rửa tiền, cảnh sát liên bang đã phát hiện một tài khoản mang bí danh "Zhao Dong 1982" hoạt động tại Bỉ đã đề nghị đổi tiền ảo bitcoin lấy tiền mặt và ngược lại, sẽ cho hoa hồng cao hơn bình thường. 

Có hai nghi can bị bắt về tội rửa tiền vì đã thực hiện nhiều giao dịch đổi bitcoin không chỉ ở Bỉ mà còn tại Hà Lan và Đức. Theo yêu cầu của Bỉ, cảnh sát Hà Lan đã khám xét, bắt giữ và truy tố một đối tượng về tội rửa tiền.

Người bán và người mua tiền ảo bitcoin tin rằng cơ quan chức năng không thể "bắt tận tay, day tận mặt", song các vụ bắt giữ kể trên cho thấy tính chất ẩn danh của tiền ảo bitcoin chỉ là tương đối. Kẻ mua, người bán có thể bị nhận diện vào lúc chuyển tiền hay đổi tiền bitcoin.

Bitcoin không phải là tiền

Thống đốc ngân hàng François Villeroy de Galhau - Ảnh: AFP

Ngày 1-12- 2017, Thống đốc Ngân hàng trung ương Pháp François Villeroy de Galhau tuyên bố tiền ảo bitcoin đã kết hợp với một công nghệ hữu ích sáng tạo là chuỗi khối (blockchain) và công nghệ phân phối sổ cái (distributed ledger technology) và cho biết: Ngân hàng trung ương Pháp cũng đang thử nghiệm công nghệ này.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: "Ngoài ra đừng nên mơ hồ, bitcoin không phải là tiền hay tiền ảo mà chỉ là tài sản đầu cơ. Giá trị và tính bấp bênh mạnh của bitcoin không phù hợp với bất kỳ nền tảng kinh tế nào".

*************

Kỳ tới: Đưa bitcoin vào khuôn khổ pháp luật