Phóng to

Ảnh: chungta.com

Giám đốc một công ty dịch vụ thương mại chia sẻ: khi còn ở quê miền Tây, bàn thờ nhà anh được đặt ở vị trí trang trọng nhất, nằm ngay gian giữa. Bên ngoài cùng đặt bộ lư đồng, hai bên hông bàn thờ là bình hoa và đĩa trái cây, sát tường là ảnh ông bà.

Bình thường 2-3 tuần hoặc có khi cả tháng mọi người lau dọn bàn thờ một lần và mỗi chiều đều đốt nhang để bàn thờ được ấm cúng. Nhưng việc dọn, chưng diện bàn thờ trong những ngày giáp tết luôn mang lại một cảm giác khác. Công việc này bắt đầu từ ngày 28 hoặc 29 tháng chạp, làm sao trước sáng 30 phải hoàn tất để cúng rước ông bà.

“Cũng không cầu kỳ gì lắm, chỉ thay đĩa trái cây bằng mâm ngũ quả (cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài, mà theo phát âm chệch của người miền Tây là cầu-sung-vừa-đủ-xài). Còn chậu hoa nhỏ, đơn giản được thay bằng chậu lớn, nhiều hoa hơn, trong đó không thể thiếu phát tài để hên cả năm”, vị giám đốc này nói.

Nhiều năm nay đã sống tại TP.HCM, nhà nhỏ hơn và không phải ba gian như lúc ở quê nhưng anh vẫn chọn vị trí trang trọng nhất trong nhà để đặt bàn thờ. Bàn thờ cũng không còn rộng như xưa nên anh bày biện sao cho gọn và bộ lư đồng cũng được thu nhỏ lại. Tuy vậy việc nhang khói hằng ngày vẫn được anh và các thành viên trong gia đình thay phiên nhau làm.

Xưa nay nhiều người quan niệm: thờ ông bà, tổ tiên ở giữa nhà hoặc vị trí cao nhất. Nhưng theo kiến trúc sư Nguyễn Ngọc Dũng, với nhà phố đa số như ở TP.HCM, việc đặt bàn thờ ở giữa sẽ không phù hợp, còn nếu chọn vị trí cao nhất trong nhà có thể bàn thờ sẽ lạnh vì ít người lui tới (có trường hợp mỗi ngày chỉ lui tới một lần để thắp nhang).

Với quan niệm như vậy, gia đình kiến trúc sư Dũng đặt bàn thờ ông bà, tổ tiên ở nơi hội tụ, nhiều người qua lại nhất. “Đó có thể là góc phòng khách, phòng ăn hoặc không gian rộng thoáng tại tầng trệt. Tuy nhiên vị trí đặt bàn thờ sao cho trang trọng”, ông nói. Cách bố trí này tạo cảm giác ấm cúng, gần gũi với mọi người trong nhà như ông bà đang ở chung với mình, đồng thời dễ lau chùi, dọn dẹp. Ông cũng lưu ý nên đặt bàn thờ ở độ cao vừa phải, dễ tiếp cận, thắp nhang; còn đặt theo hướng nào hoặc phong thủy ra sao tùy quan niệm của mỗi người.

Cũng theo ông Dũng, vào dịp tết cần lau chùi, trang trí bàn thờ xong trước giao thừa để khi giao thừa là bắt đầu thắp nén nhang trên bát hương mới. Việc trang trí không nên đơn giản quá (vì thiếu đi sự trang trọng) nhưng cũng không nên cầu kỳ quá; có thể gồm bát hương, bình hoa, mâm ngũ quả, tượng Phật, tổ tiên, ông bà, cha mẹ...