Ông Trần Thanh Thành bên khung xưởng chuẩn bị thành lập công ty. Do chưa có giấy phép nên dù đã đầu tư bước đầu nhà xưởng, kho chứa đến nay doanh nghiệp vẫn chưa thể hoạt động - Ảnh: Thanh Tùng

Đây là trường hợp xin cấp giấy chứng nhận đầu tư nhưng lại bị đòi tiền chung chi, nhũng nhiễu dưới đây.

Ông Peng Jung Min - người Đài Loan, đại diện cho nhà đầu tư Cheng, Hsin - cho biết khoảng trung tuần tháng 7-2015 ông đến Sở Kế hoạch - đầu tư (KH-ĐT) TP.HCM để tìm hiểu về các thủ tục xin cấp giấy chứng nhận đầu tư.

Ông muốn làm ăn lâu dài tại Việt Nam và hi vọng các thủ tục sẽ được giải quyết nhanh chóng để công ty của ông sớm bước vào kinh doanh...

Lúc được, lúc không

Sau khi tìm hiểu thủ tục, ông Peng Jung Min hoàn tất bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án công ty ở Việt Nam. Mục tiêu hoạt động của dự án thuộc lĩnh vực thương mại. Chuyên kinh doanh nhập hàng có tiêu chuẩn chất lượng thiết bị đầu cose điện, cung cấp cho các đại lý, nhà xưởng, công trình công nghiệp... Chủ đầu tư của dự án là Công ty K.S.T International Holdings Ltd được thành lập tại British Virgin Islands.

Ông Min có kèm theo hồ sơ các văn bản chứng nhận quần đảo Virgin thuộc Anh của Bộ Ngoại giao Anh và Đại sứ quán Việt Nam tại Anh. Đồng thời ủy quyền cho ông Trần Thanh Thành, nhân viên công ty, đem hồ sơ đến nộp tại Sở KH-ĐT TP.HCM.

Tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ thuộc phòng đầu tư nước ngoài Sở KH-ĐT, ông Thành được nhân viên ở đây cho biết hồ sơ này khó, do quần đảo Virgin không thuộc Anh, chưa phải thành viên của WTO mà Việt Nam có cam kết mở cửa thị trường.

Tuy nhiên, ông Thành được gợi ý muốn làm được phải trả “phí dịch vụ”. Đến ngày 24-8, cả ông Min và ông Thành cùng đến Sở KH-ĐT TP.HCM nộp hồ sơ. Tại đây, ông Peng Jung Min được nhân viên tiếp nhận hồ sơ trả lời chắc nịch hồ sơ đã đầy đủ, doanh nghiệp về chuẩn bị làm thủ tục xin giấy phép kinh doanh.

Ngay sau đó, ông Min đã thông báo cho nhà đầu tư, đồng thời ký hợp đồng thuê mặt bằng, trang bị cơ sở vật chất và tuyển dụng nhân viên với số tiền hơn 1 tỉ đồng.

Tuy nhiên đến ngày trả kết quả (7-9), Sở KH-ĐT có văn bản không chấp thuận đầu tư vì “nhà đầu tư K.S.T International Holdings Ltd được thành lập tại British Virgin Islands - quốc gia chưa phải thành viên của WTO mà Việt Nam có cam kết mở cửa thị trường”. “Tôi quá thất vọng. Tại sao cũng là một bộ hồ sơ mà lúc nói được, lúc lại nói không?” - ông Min kể lại với PV Tuổi Trẻ.

Khó lắm, nhưng...

Để tìm hiểu việc một số hồ sơ thuộc dự án có vốn đầu tư nước ngoài thường bị làm khó để đòi tiền “lót tay” hoặc phải có “phí dịch vụ”, ông Thành cùng phóng viên Tuổi Trẻ đã trở lại Sở KH-ĐT TP.HCM.

Hơn 10g ngày 28-9, ông Thành vào phòng làm việc của bà Lại Thị Kim Khánh, phó giám đốc Trung tâm tư vấn đấu thầu và hỗ trợ đầu tư, thuộc Sở KH-ĐT.

Lúc này, ngoài bà Khánh còn có một người đàn ông khác, tuy nhiên cuộc nói chuyện vẫn hết sức cởi mở, tự nhiên dù ông Thành chỉ mới lần đầu tiên gặp bà Khánh. Sau khi chào hỏi, ông Thành đã trình bày về những khó khăn gặp phải khi đăng ký nhà đầu tư từ vùng lãnh thổ Virgin, thuộc Vương quốc Anh.

Bà Khánh cho rằng đây là vùng lãnh thổ chứ không phải quốc gia, mà vùng lãnh thổ này chưa gia nhập WTO nên không nằm trong diện được đầu tư kinh doanh lĩnh vực phân phối hàng hóa tại Việt Nam.

“Cái này không được, tụi này hỏi Bộ Công thương rồi, bộ trả lời là không được... Vô phương rồi” - bà Khánh giải thích.

Tiếp theo đó, bà Khánh hỏi ông Thành về tổng số vốn đầu tư của dự án. Khi nghe nói vốn đầu tư tới 300.000 USD, bà Khánh nói đầy ẩn ý: “Cái này khó lắm, phải ngoại giao tới bộ trưởng. Phải qua nhiều nấc lắm!”.

Lúc này, người đàn ông ngồi chung phòng với bà Khánh cũng liên tục chêm vào, phụ họa “khó lắm!”. Tuy nhiên, khi ông Thành đặt thẳng vấn đề chi phí hết bao nhiêu thì bà Khánh nói hồ sơ bình thường đã mười mấy ngàn rồi. “Hồ sơ này là hồ sơ khó, cái giá đó là không bao giờ có”.

Khi nghe ông Thành than khổ vì đã đổ nhiều tiền đầu tư mặt bằng, nhà xưởng, thuê nhân công để chuẩn bị hoạt động, bà Khánh lạnh lùng: “Chị không biết, cái hồ sơ 15.000 (đôla - pv) là bọn chị làm hồ sơ có nằm trong WTO rồi, cái này tụi chị không biết được, mà phải hỏi bên ngoài đó người ta lấy là bao nhiêu. Nếu có khả năng đó, làm được thì làm thôi. Chị đâu có ra giá được. Em cứ phải dự trù gấp ba. Gấp đôi, gấp ba cái lần đó”.

Chốt giá 15.000 USD

Khoảng 11g ngày 2-10, bà Khánh nhắn tin báo cho ông Thành: “Chị hỏi hộ em có kết quả rồi”. Ngay chiều cùng ngày, ông Thành trở lại phòng làm việc của bà Khánh với dáng vẻ mừng vui khó tả... Trong cuộc trao đổi, bà Khánh nói do Sở KH-ĐT TP.HCM đã có văn bản thông báo từ chối cấp phép đầu tư nên giờ phải rút hồ sơ, làm lại từ đầu.

“Hay bây giờ anh “ấy” cái phần đó đi (“lo” phần việc tại Sở KH-ĐT - PV), còn tôi “ấy” ngoài bộ cho” - bà Khánh gợi ý.

Cuối cùng bà Khánh chốt giá: “Ngoài đó á, thì là mười lăm (15.000 USD - PV)...”. Ông Thành đề nghị phải chắc chắn thành công thì bà Khánh cười. Khi được hỏi về phương thức thanh toán tiền mặt hay chuyển khoản, bà Khánh phân vân giây lát rồi trả lời “chắc tiền mặt”... “Chị sẽ phải bay ra Hà Nội gặp người ta”.

Lấy lý do là làm việc với người nước ngoài, mọi việc phải rất rõ ràng, ông Thành hỏi bà Khánh: “Vậy ứng trước bao nhiêu phần trăm, khi nhận tiền có giấy tờ gì không?”. “70 (phần trăm) đi, là 10 (ngàn USD). Chắc khi nhận tiền thì ghi biên nhận thôi” - bà Khánh đáp.

Ông Thành đề nghị nếu sau này không làm được, bà Khánh phải trả lại số tiền đã nhận, chỉ lấy tiền đi lại thôi, bà Khánh đồng ý ngay: “OK! Cái đó thì đương nhiên”.

Ngày 7-10, ông Thành lại liên lạc với bà Khánh để gặp mặt, hỏi lại chắc chắn về việc thực hiện. Vừa gặp mặt, bà Khánh tỏ ra hết sức thoải mái, xác nhận việc chắc chắn sẽ làm được giấy phép cho phía ông Thành với giá 15.000 USD. Ngay khi giao hồ sơ, ông Thành sẽ phải đưa 10.000 USD, nếu không làm được sẽ hoàn lại tiền, chỉ lấy chi phí đi lại.