Chính phủ vừa có báo cáo Quốc hội về tình hình hoạt động đầu tư, kinh doanh, quản lý vốn của doanh nghiệp nhà nước, trong đó có hoạt động đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp.

Năm 2022, số vốn đầu tư ra nước ngoài là 61,5 triệu USD, lũy kế đến 31-12-2022 là 6,6 tỉ USD. Lớn nhất có PVN chiếm 60,8% số vốn, Viettel với 22,22% và Tập đoàn Cao su Việt Nam (VRG) chiếm 11,6%.

Dầu khí, viễn thông dẫn đầu về số vốn

Các lĩnh vực đầu tư ra nước ngoài tiếp tục duy trì chủ yếu trong các lĩnh vực: dầu khí; viễn thông; trồng, chế biến mủ cao su và các lĩnh vực khác gồm khai thác khoáng sản; nông nghiệp; xây lắp, thương mại, vận tải hàng không…

Năm 2022, số tiền thu hồi từ hoạt động đầu tư ra nước ngoài là 427,4 triệu USD, trong đó lợi nhuận chuyển về nước là 235,7 triệu USD. Số lợi nhuận này được chuyển về chủ yếu là từ các dự án của PVN, Viettel, Tổng công ty Hàng không Việt Nam, VRG, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Như vậy lũy kế đến ngày 31-12-2022 có 72 dự án đầu tư ra nước ngoài của 16 doanh nghiệp đã phát sinh các khoản thu hồi, với tổng số tiền lũy kế là hơn 4 tỉ USD, gồm có 1,9 tỉ USD lợi nhuận chuyển về nước.

Trong đó PVN có số tiền thu hồi lớn nhất với 2,9 tỉ USD, lợi nhuận chuyển về là 1,1 tỉ USD; Viettel là 950,4 triệu USD và lợi nhuận chuyển về là 654,3 triệu USD.

Năm 2022, có 94 dự án phát sinh doanh thu với tổng doanh thu là hơn 9,6 tỉ USD, tăng 24,4% so với năm 2021.

Trong số này có 67 dự án có lợi nhuận, với tổng lợi nhuận sau thuế là 569,5 triệu USD. Số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam là 254,7 triệu USD. Các khoản lợi nhuận này đều giảm so với năm 2021.

Có 29 dự án bị lỗ (giảm 1 dự án so với năm 2021) với tổng số lỗ là 263,4 triệu USD. So với năm 2021, số lỗ giảm 72,1 triệu USD, tương đương 21,5%.

Đến ngày 31-12-2022, có 43 dự án có lỗ lũy kế (năm 2021: 44 dự án) với tổng số lỗ lũy kế là 1,4 tỉ USD. So với năm 2021 tăng 105,9 triệu USD, tương đương 7,9%.

Chính phủ đánh giá nhiều dự án đầu tư ra nước ngoài của khối doanh nghiệp vốn nhà nước có sự chuyển biến tích cực về doanh thu, song lợi nhuận vẫn giảm do chưa sử dụng chi phí hiệu quả dẫn đến số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam giảm so với năm 2021 (giảm 10,56%).

Nhiều dự án hiệu quả, có dự án lỗ lớn

Đến cuối năm 2022, có 72 dự án đầu tư ra nước ngoài của 16 doanh nghiệp đã phát sinh các khoản thu hồi (tăng 10 dự án so với năm 2021).

Một số dự án đầu tư ra nước ngoài đạt hiệu quả như: dự án thăm dò khai thác dầu khí của PVN, dự án khai thác khoáng sản sắt, khoáng sản vàng của Tổng công ty Hợp tác kinh tế/QK4… có số vốn thu hồi lớn hơn vốn đầu tư thực hiện; một số dự án viễn thông của Viettel (tại Lào, Campuchia và Timor Leste) và một số dự án xây lắp của Viettel cũng đã thu hồi gấp nhiều lần số vốn đầu tư...

Tuy vậy khả năng dự báo và xây dựng dự án đầu tư còn hạn chế, chưa lường hết các vấn đề phát sinh... Vì vậy các dự án đầu tư ra nước ngoài có lỗ lũy kế tiếp tục tăng.

Trong đó một số lĩnh vực, dự án đầu tư không đạt hiệu quả, phải dừng đầu tư, có nguy cơ mất vốn, như: các dự án thăm dò, khai thác dầu khí của PVEP (có tỉ trọng vốn đầu tư cao), dự án muối mỏ kali tại Lào của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam... Một số dự án viễn thông gặp rủi ro tỉ giá, có lỗ lũy kế lớn, mất quyền kiểm soát (dự án Viettel Cameroon)…

Những dự án gặp khó khăn, vướng mắc và tồn tại, tiềm ẩn rủi ro, tiếp tục chưa phát sinh thu hồi vốn đầu tư hoặc có phương án tái cấu trúc trong năm 2021.

Doanh nghiệp nhà nước nắm giữ nguồn lực ra sao mà vẫn lỗ?

Doanh nghiệp nhà nước nắm giữ nguồn lực lớn với tổng tài sản và nguồn vốn lên tới hàng triệu tỉ đồng. Mặc dù có nhiều doanh nghiệp ghi nhận kết quả tích cực, song vẫn có 64/676 doanh nghiệp có lỗ phát sinh và 144/676 doanh nghiệp có lỗ lũy kế.