Jodie Foster (13 tuổi) vào vai gái điếm Iris trong Taxi Driver

Nhắc tới trường hợp nhà sản xuất liều mạng chọn diễn viên nhí phải kể đến phim Birth của đạo diễn Jonathan Glazer, có ngôi sao Nicole Kidman đóng chính. Thời điểm ra mắt tại Liên hoan phim Venice năm 2004, Birth bị phản đối mạnh vì có cảnh vô luân giữa Nicole Kidman và diễn viên nhí Cameron Bright mới 10 tuổi!

Việc chọn diễn viên đóng thế vai của Cameron Bright là không thể, bởi nhân vật là cậu bé 10 tuổi đầu thai nhận làm chồng nhân vật của Nicole Kidman. Mặc dù phim được thực hiện đầy ẩn ý nghệ thuật và diễn xuất của Kidman được khen, song nhiều nhà phê bình có tiếng tại Mỹ vẫn vùi dập Birth không thương tiếc. Kết quả, Birth chỉ thu về 23,9 triệu USD, không đủ thu hồi vốn.

Tác phẩm kinh điển và... ác cảm của dư luận

Trái ngược với số phận của Birth, một vài phim sử dụng diễn viên nhí đã thành công vang dội tuy vẫn nhận nhiều sự chỉ trích. Đơn cử như tác phẩm kinh điển Leon làm nên tên tuổi cho đạo diễn Luc Besson và diễn viên Natalie Portman.

Trong phim, Portman (khoảng 11 tuổi) có cảnh hút thuốc, cầm súng, cải trang thành Marilyn Monroe và có từ ngữ tính dục với bạn diễn nam là tài tử Jean Reno lớn hơn cô nhiều tuổi. Nhà phê bình Roger Ebert lúc sinh thời chỉ trích mối quan hệ trên phim là "ghê sợ", trong khi với bản thân Natalie Portman mọi chuyện khá bình thường.

Ít ai biết năm 10 tuổi, Portman nhận làm mẫu nhí quảng cáo... son môi cho Revlon và chính Portman thuyết phục cha mẹ mình để được đóng Leon. Còn tài tử Jean Reno thanh minh cảnh ôm ấp giữa ông và Portman không khác nào cái ôm của kẻ đơn độc dành cho kẻ không nhà.

Leon đoạt doanh thu toàn cầu 46 triệu USD - con số "khủng" vào năm 1994. Thành tích này gây dựng tên tuổi Luc Besson trở thành ông hoàng phim thương mại của Pháp. Thế nhưng tại Mỹ, Besson luôn bị tai tiếng là một "kẻ săn mồi tình dục".

Nhiều năm sau khi Leon ra đời, báo chí mới phanh phui mối quan hệ tình ái giữa ông và diễn viên Maïwenn (15 tuổi) là chất xúc tác để ông thực hiện Leon. Besson thậm chí còn mở đầu phim Leon bằng cảnh Maïwenn nằm khỏa thân trên giường. 

Nếu như Maïwenn sau đó sinh con cho Luc Besson, được ông lăngxê trong The Fifth Element rồi ly dị để cô bắt đầu sự nghiệp làm phim thì Natalie Portman lại bị quấy rối suốt thời gian dài bằng những lá thư, tin nhắn của những kẻ biến thái có sở thích quan hệ với trẻ vị thành niên.

Cũng trở thành tác phẩm kinh điển và cũng bị chỉ trích không kém Leon là Taxi Driver của Martin Scorsese năm 1976. Trong phim, diễn viên Jodie Foster (13 tuổi) vào vai gái điếm Iris - một nhân vật phụ nhưng có sức ảnh hưởng tới Travis Bickle - vai diễn huyền thoại của Robert De Niro. 

Dù trước khi đóng Taxi Driver Foster đã được kiểm tra tâm lý, tham dự các buổi tư vấn với bác sĩ tâm thần UCLA theo yêu cầu của Ủy ban Lao động California... nhưng dư luận vẫn dành cho phim những ác cảm nhất định.

Phải đến khi phim nhận 4 đề cử Oscar (trong đó có Jodie Foster) và gặt hái doanh thu khả quan, phim mới dần được công chúng đón nhận và những năm về sau được báo chí tung hô là tác phẩm kinh điển.

Nhưng không thể ngờ vào năm 2016, chính Jodie Foster tiết lộ với tờ The Independent rằng cô bị tổn thương trong quá trình đóng phim, đạo diễn Scorsese có thái độ cười cợt, lời nói khiếm nhã và không biết cách chỉ đạo. Foster nói phần lớn diễn xuất của cô là do đàn anh Robert De Niro dẫn dắt.

Natalie Portman trở thành sao nhí trong Leon khi 11 tuổi

Cẩn trọng để bảo vệ trẻ em

Những người yêu điện ảnh hẳn sẽ biết hoặc đã xem qua Lolita của Adrian Lyne - bộ phim đã có lúc tưởng suýt nữa không thể chiếu tại Mỹ vì diễn viên nữ chính Dominique Swain chỉ mới 15 tuổi, cộng thêm thời điểm đó diễn ra vụ sát hại dã man mẫu nhí 5 tuổi JonBenét Ramsey.

Lolita chỉ được phép chiếu giới hạn để phù hợp với tiêu chí tranh giải phim ảnh cuối năm, vì thế doanh thu khá èo uột. Hiệu ứng truyền thông bị bóp nghẹt vì vấn nạn xã hội thông qua bộ luật bảo vệ trẻ em của tổng thống Clinton lúc bấy giờ, Lolita gần như chỉ sống sót những năm về sau, khi các tín đồ điện ảnh tìm xem phim qua bản DVD.

Một số tác phẩm khác sử dụng diễn viên dưới 18 tuổi cho các cảnh nhạy cảm như sử dụng ma túy, chất kích thích (Thirteen) hay trực tiếp có hành vi tình dục (Malena)... tạo dư luận khen chê song vẫn chỉ dừng lại ở quan điểm cá nhân, không thật sự ảnh hưởng quá nhiều tới đời sống tác phẩm hoặc diễn viên tham gia.

Với những bất cập về việc phát hành phim, công chúng đa chiều thì ngay cả Hollywood và những nền điện ảnh phóng khoáng như châu Âu, việc sử dụng diễn viên nhí cũng là bài toán khó, đòi hỏi sự hạn chế, cẩn trọng. Nhìn vào hiệu ứng tích cực từ những tác phẩm chắt lọc diễn viên đủ tuổi vào vai vị thành niên, các nhà làm phim nên cân bằng giữa lý tính và cảm xúc cá nhân để không chỉ "chọn đúng vai" mà còn "đủ tuổi".

Dominique Swain (15 tuổi) vượt qua hàng ngàn ứng viên để thủ vai Lolita - Ảnh cắt từ clip