Kỳ 1: Kỳ 2:

Phóng to

Trà xô tại xưởng bà Hồng vẫn để tràn dưới nền xưởng ẩm ướt khi đoàn liên ngành tới kiểm tra sáng 6-8 - Ảnh: MAI VINH

Sáng 6-8, đoàn kiểm tra liên ngành TP Bảo Lộc gồm các ngành chức năng liên quan đến kinh tế, vệ sinh an toàn thực phẩm, công an phối hợp với Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Lâm Đồng đã kiểm tra các cơ sở sản xuất trà bẩn mà báo nêu.

Ngày đầu tiên, cơ sở sản xuất Hồng Hoạt (chủ doanh nghiệp là bà Nguyễn Thị Hồng, ở Đại Lào, TP Bảo Lộc) và cơ sở Ngọc Dung (chủ doanh nghiệp Võ Tấn Ngọc, P.Lộc Tiến, TP Bảo Lộc) bị kiểm tra.

Kiểm tra đâu, sai phạm đó

Khi đoàn kiểm tra xuất hiện, cơ sở của bà Hồng vẫn hoạt động bình thường. Đoàn kiểm tra chứng kiến công nhân mang giày dép giẫm lên trà nguyên liệu. Trà đổ đầy ra nền ximăng ẩm ướt.

Đoàn đã lấy ngẫu nhiên năm mẫu trà thành phẩm, ba mẫu trà phế lưu trong kho và yêu cầu chồng bà Hồng ký vào mẫu. Khi cơ quan chức năng yêu cầu bà cung cấp các hóa đơn để xác minh những khách hàng của bà thì bà từ chối với lý do: “Kế toán nghỉ”.

Tuy nhiên, trong lúc soạn các giấy tờ khác để xuất trình thì bà để lộ cuốn hóa đơn. Theo các giấy tờ mà đoàn kiểm tra cung cấp, năm 2012 cơ sở bà Hồng đã bị kiểm tra đột xuất.

Trong các mẫu trà mà đoàn kiểm tra phân tích có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và kim loại nặng. Đặc biệt, trong mẫu trà có asen - chất có khả năng gây ung thư - vượt ngưỡng cho phép: 1,04 mg/kg (cho phép 1mg/kg).

Tại cơ sở sản xuất Ngọc Dung, thời điểm đoàn kiểm tra xuất hiện có khoảng 70 tấn trà phế đang lưu kho, mạng nhện bám đầy các bao trà. Cả khu vực nhà kho nồng lên mùi ẩm mốc.

Cơ quan chức năng đã lấy mẫu để phân tích. Tại buổi kiểm tra, ông Nguyễn Phúc Tín, chi cục phó Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Lâm Đồng, thừa nhận “kiểm tra đến đâu sai phạm đến đó, từ chỗ nhà xưởng không đảm bảo vệ sinh đến các tiêu chí về an toàn thực phẩm”.

“Chúng tôi sẽ đề nghị TP Bảo Lộc rút giấy phép hoạt động của những đơn vị vi phạm và rà soát các cơ sở sản xuất chè không phép, nhỏ lẻ để kiểm tra luôn. Bởi đây là nguồn cung cấp nguyên liệu đầu vào cho một số công ty lớn” - ông Tín nói. Theo ông Tín, việc kiểm soát chất lượng trà thời gian qua có nhiều hạn chế là do chưa được sự hỗ trợ tốt của chính quyền TP Bảo Lộc.

Nhiều doanh nghiệp lớn nhập

Cũng tại buổi làm việc, qua kiểm tra các hóa đơn xuất hàng, cơ quan chức năng xác định bà Hồng bán trà cho một số công ty sản xuất trà có quy mô lớn trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng và TP.HCM để các nơi này làm nguyên liệu sản xuất.

Đặc biệt Công ty CP Chè Lâm Đồng có tần suất nhập hàng từ bà Hồng nhiều nhất, mỗi hóa đơn đều hơn 1 tỉ đồng. Đoàn kiểm tra sẽ xác minh cụ thể lượng trà bẩn các doanh nghiệp nhập từ bà Hồng.

Tại cơ sở Ngọc Dung, ông Ngọc thừa nhận mình sản xuất trà phế và bán cho một số công ty tại Lâm Đồng, TP.HCM, Bình Phước. Các hóa đơn mới nhất còn lưu lại của tháng 7, cơ sở này nhiều lần xuất bán cho Công ty CP Chè Lâm Đồng.

Trong hóa đơn ghi rõ mặt hàng xuất bán là “trà thứ phẩm”. Ông Ngọc giải thích: “Đó là trà phế, loại trà này rất ít chất dinh dưỡng, là cọng của trà già. Tôi bán ra nước ngoài để các nhà hàng nấu nước rửa tay”. Ông nói không nắm mục đích của Công ty CP Chè Lâm Đồng khi mua loại chè này.

Chiều cùng ngày, ông Huỳnh Văn Duẩn, chủ cơ sở trà Nam Thành, đơn vị được xác định có nhập hàng của bà Hồng, đã bày tỏ “bất ngờ” khi biết mình mua phải nguồn trà đã pha trộn trà phế.

Ông Duẩn phân trần: “Trà sơ chế tôi nhập về từ rất nhiều nơi chứ không riêng gì tại cơ sở bà Hồng. Trà của tôi là nguồn hàng trà đen chủ yếu bán để xuất khẩu sang nước ngoài, thường có tiêu chuẩn kiểm định chất lượng gắt gao thì không lẽ nào nguồn trà của bà Hồng lọt qua”.

Người sản xuất chân chính gánh hậu quả

Phóng to

Ông Phùng Ngọc Hạp - Ảnh: C.THÀNH

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Phùng Ngọc Hạp (phó chủ tịch UBND TP Bảo Lộc) thừa nhận: “Trách nhiệm trong vụ việc thuộc về chúng tôi, một thời gian dài đã buông lỏng quản lý và giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh trà để cớ sự xảy ra. Chuyện bây giờ không còn đơn thuần là xử lý vi phạm mà còn phải khắc phục sự ảnh hưởng của những “con sâu” đến “nồi canh” của các doanh nghiệp chân chính. Thiệt hại nặng nhất là nông dân. Chúng tôi phải rút kinh nghiệm trong quản lý và phải thừa nhận có phần yếu kém.

* Nhưng đây không phải là câu chuyện mới xảy ra mà đã diễn ra rất lâu tại TP Bảo Lộc?

- Năm 2011, dư luận TP Bảo Lộc đã xôn xao khi các cơ quan chức năng phát hiện một loạt cơ sở sản xuất trà dùng bã trà phế thải để sản xuất trà thành phẩm và bán ra thị trường. Các ngành chức năng đã xử phạt và yêu cầu các cơ sở vi phạm phải cam kết. Sau một thời gian lơ là thì hoạt động này tái diễn với quy mô lớn hơn, hình thức tinh vi hơn.

* Cơ quan chức năng TP Bảo Lộc có thường xuyên kiểm tra các cơ sở sản xuất trà bẩn bị phát hiện năm 2011 không, thưa ông?

- Theo quy định thì chúng tôi có định kỳ phối hợp với các ngành chức năng khác kiểm tra 3 hoặc 6 tháng/lần. Có phát hiện sai phạm nhưng chỉ dừng lại ở mức khiển trách về đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm. Cũng chưa phát hiện những gian lận trong chế biến như báo Tuổi Trẻ đã nêu nên chưa xử lý mạnh tay được. Cơ quan quản lý nhà nước một phần giám sát kiểm tra nhờ dư luận xã hội. Các doanh nghiệp trà chân chính phải liên kết lại để giúp chúng tôi loại những “con sâu lớn”.

* Ông có cam kết gì trong việc giám sát hoạt động sản xuất trà tại địa phương?

- Tôi không cam kết được, không hứa để xoa dịu tình hình được. Phải làm ngay, đã hai lần, không thể có kiểu “bất quá tam”. Trước mắt, đội hình sự Công an TP Bảo Lộc sẽ tìm hiểu và lập chuyên án điều tra mở rộng. Chúng tôi sẽ sớm công bố kết quả.