Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo Hyun và phu nhân trở về Hàn Quốc (giữa) sau hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần 2 năm 2007 - Ảnh: NYT

Bầu không khí lạc quan trong các vòng đàm phán 6 bên về vấn đề hạt nhân của Triều Tiên không thể khiến Tổng thống Roh nhẹ nhõm.

Một thỏa thuận khung đạt được tháng 9-2005 cho phép Bình Nhưỡng nhận các khoản viện trợ kinh tế, năng lượng to lớn từ cộng đồng quốc tế đổi lại sự cam kết từ bỏ chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Đúng 1 năm sau, tháng 10-2006 Bình Nhưỡng tiến hành vụ thử hạt nhân đầu tiên.

Bảy năm đã trôi qua kể từ hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên, khả năng nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il sang Hàn Quốc tham dự thượng đỉnh lần 2 như đã hứa gần như bất khả thi. Tháng 7-2007, Hàn Quốc chủ động đề nghị tổ chức thượng đỉnh liên Triều lần 2 tại Bình Nhưỡng. Triều Tiên lập tức đồng ý.

Lũ lụt đã khiến mọi sự chậm trễ ít nhất 2 tháng so với kế hoạch. Thủ đô Triều Tiên ngập trong nước buộc hai bên phải dời thượng đỉnh liên Triều lại vào tháng 10-2007.

Ngày 2-10-2007, sau bài phát biểu dài 9 phút trước quốc dân Hàn Quốc, Tổng thống Roh cùng phái đoàn Hàn Quốc lên xe hướng thẳng lên phía bắc.

Hai giờ sau đó, ông Roh tới biên giới, xuống xe và đi thẳng đến Đường ranh giới quân sự giữa hai miền Triều Tiên. Đó là một đường vạch sơn màu vàng to bản rộng bằng 2 gang tay người trưởng thành.

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il đón tiếp Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo Hyun (phải) tại Bình Nhưỡng ngày 2-10-2007 - Ảnh: REUTERS

Sự lo lắng đã bị nhà lãnh đạo Hàn Quốc giấu nhẹm cho đến tận sau này, khi hội nghị thượng đỉnh kết thúc với việc hai bên ký Tuyên bố chung liên Triều ngày 4-10 gồm 8 điều khoản chính và 2 điều phụ.

"Tôi đã không thể ngủ trong đêm đầu tiên ở Bình Nhưỡng. Sự khác biệt về tư tưởng với Triều Tiên là cực kỳ ghê gớm. Tôi không chắc liệu chúng tôi có đạt được sự nhất trí nào hay không, cho dù chỉ là một điều khoản", Tổng thống Roh nhớ lại.

Một tháng trước đó, lo lắng đã hiển hiện trong cuộc hội đàm giữa ông Roh và người đồng cấp Mỹ George W. Bush tại Úc. Những câu hỏi liên quan tới việc chấm dứt cơ chế đình chiến trên bán đảo Triều Tiên của ông Roh đã khiến nhà lãnh đạo Mỹ bực dọc, quyết định cắt ngang cuộc họp báo.

Sáng 3-10-2007, cuộc hội đàm thượng đỉnh giữa hai miền Triều Tiên chính thức bắt đầu. Chiều hôm đó, nhà lãnh đạo Kim Jong Il bất ngờ đề nghị Tổng thống Hàn Quốc hãy ở lại Bình Nhưỡng thêm một ngày. Lời đề nghị có vẻ đã khiến ông Roh bớt căng thẳng và lạc quan thấy rõ vào cuối buổi.

Bầu không khí trở nên nhẹ nhõm và cởi mở tại cuộc hội đàm thượng đỉnh liên Triều lần 2 năm 2007 - Ảnh: AFP

"Hàn Quốc và Triều Tiên sẽ không bao giờ có quan điểm thù địch đối với nhau, quyết tâm giảm căng thẳng quân sự và giải quyết các vấn đề thông qua đối thoại, đàm phán", một đoạn trong Tuyên bố chung liên Triều ký ngày 4-10-2007 nêu rõ.

Quan trọng hơn, tuyên bố này đã sử dụng các ngôn từ chắc chắn và vạch ra con đường đi tới thiết lập nền hòa bình viễn viễn trên bán đảo Triều Tiên thông qua hội nghị thượng đỉnh 3 hoặc 4 bên.

Những tuyên bố đó thực tế đã mãi nằm trên giấy tờ nhưng tinh thần hòa giải dân tộc trên bán đảo TriềuTiên chưa bao giờ phai nhạt qua năm tháng.