Học sinh lớp 11 Trường THPT Lộc Phát (Lâm Đồng) làm kiểm tra môn lịch sử với đề mở từ thực tế cuộc sống - Ảnh: N.H.C.

Việc ra đề thi mở được các nhà giáo, phụ huynh... ủng hộ và đề nghị phát huy. Tuổi Trẻ giới thiệu một số ý kiến:

Đánh thức quan điểm, chính kiến

Từ bài viết của mình, học sinh sẽ thực hiện tranh luận xã hội thông qua một câu chuyện, một bài báo cụ thể, và đưa ra chính kiến của bản thân. Đó chính là cách ra đề giúp học sinh tránh kiểu giáo dục áp đặt ăn mòn.

Dạy học sinh các giá trị sống phải gắn liền với thực tế. Ví dụ, chúng ta không thể dạy trẻ trung thực chung chung, hoặc những bài giáo dục công dân về việc trẻ có hiếu với cha mẹ một cách sáo rỗng. 

Hãy đánh thức quan điểm, chính kiến của học sinh, để các em lớn lên có thể phân biệt được đúng - sai, phải - trái, báo hiếu như thế nào cho đúng... Hãy trao cho trẻ cơ hội được phán xét, được tranh luận, được suy ngẫm, thay vì bị bó khuôn trong quan điểm của người lớn.

Nếu học sinh được thoải mái nêu quan điểm của mình, sẽ bớt đi các bài văn bám theo văn mẫu để đạt điểm cao. Đồng thời có thể khơi gợi, gợi mở sự sáng tạo, phát huy được tư duy của học sinh, hướng sự quan tâm của các em đến các vấn đề trong xã hội. 

Người ta nói: nếu cửa vẫn đóng thì gió thổi vào bằng cách nào? Vì thế, đưa tính thời sự vào đề thi là cách làm sáng tạo và nên được nhân rộng. Qua đó, tránh được tình trạng học tủ, học vẹt hiện nay; đánh trúng tâm lý, mong muốn được bày tỏ chính kiến của học sinh.

Đề thi theo tiêu chí giáo dục và văn hóa

Đề thi cần cập nhật thời sự cuộc sống, tuy nhiên, tuyệt đối không cập nhật một cách dễ dãi những vấn đề xã hội, mà nên chọn lọc theo tiêu chí giáo dục và văn hóa để tránh lệch lạc trong nhận thức của trẻ.

Tôi được biết trên thế giới có hẳn một phương pháp giảng dạy tất cả các môn dựa trên mọi thông tin hay sự kiện xã hội đã và đang diễn ra. Qua đó, học sinh được "nhập cuộc", được xem là trung tâm phân tích, bình luận thông tin, chia sẻ góc nhìn của mình. 

Đồng thời, các em được lắng nghe nhiều quan điểm khác nhau, được hướng dẫn kịp thời để rút ra bài học. Lúc này, học sinh được là chủ nhân thực sự của buổi học, còn giáo viên chỉ là người định hướng cho các em.

Những đề thi "mở" chính là cách mở cánh cửa sáng tạo, tự chủ của học sinh...

Rèn phẩm chất của chính mình khi làm bài

Khi cuộc sống phả sức sống vào bài học, cụ thể ở đây là đề thi, thì mọi lý thuyết đều "trở nên xám xịt"; chỉ còn lại những suy nghĩ, cảm nhận, cảm xúc thật trước những vấn đề, những tình huống, sự việc xảy ra hằng ngày, xung quanh mình.

Khi học sinh thể hiện ý kiến của mình trong bài làm, chính là lúc các em đang tự rèn luyện, củng cố phẩm chất của chính mình. Đó là lòng biết ơn cha mẹ, là sự trung thực, dũng cảm; là tình thương yêu bè bạn; là sự chia sẻ, đồng cảm với người xung quanh...

Từ lý thuyết khô khan của bài học trên lớp, thông qua suy nghĩ, cảm xúc của mình, học sinh sẽ có cơ hội nhìn sâu vào mọi góc cạnh của cuộc sống; biết chắt lọc, giữ lại những gì tốt đẹp, trong sáng, và biết loại bỏ những gì không tốt để từng bước tự hoàn thiện chính mình.