Tiết học tiếng Anh của học sinh một trường THPT - Ảnh: NHƯ HÙNG

Thắc mắc này được nêu ra trong hội nghị triển khai đề án giai đoạn tiếp theo (2016-2020) do Bộ GD-ĐT tổ chức ngày 17-9.

Theo mục tiêu của đề án đã đặt ra, tới năm 2020 sẽ có 100% học sinh lớp 3 được học chương trình tiếng Anh 10 năm với tổng kinh phí 9.378 tỉ đồng. Nhưng tính tới năm 2016, cả nước mới chỉ có 1.617.022 học sinh lớp 3, 4, 5 trên tổng số 7.784.685 được học tiếng Anh 4 tiết/tuần. Còn lại chủ yếu mới chỉ được làm quen với tiếng Anh thời lượng 2 tiết/tuần. Như vậy so với mục tiêu trên, hiện tại mới chỉ đạt được 20%.

Đích còn xa...

Theo Bộ GD-ĐT, khó khăn lớn nhất để đạt được mục tiêu trên là vấn đề giáo viên. Đến hết năm 2015, cả nước có gần 49% giáo viên tiếng Anh tiểu học cả nước đạt chuẩn theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc của VN.

Để 51% giáo viên còn lại đạt chuẩn sẽ mất khoảng thời gian nhiều hơn thời gian đã thực hiện đề án, nhưng chỉ có chờ tới lúc đó thì 100% học sinh tiểu học mới có thể đảm bảo được học 4 tiết/tuần. Với số lượng hơn 21.000 giáo viên đạt chuẩn như hiện nay thì mỗi giáo viên phải dạy 5-10 lớp, tương đương 20-40 tiết/tuần.

Trong khi đó, quy định mỗi giáo viên tiểu học dạy 23 tiết và với giáo viên ngoại ngữ khi thực hiện chương trình tiếng Anh tiểu học những năm đầu chỉ dạy 18 tiết/tuần. Ở bậc THCS và THPT, đến hết năm học vừa qua mới có 33,14% giáo viên đạt chuẩn, trong đó THPT mới có 26,12%.

Đó chỉ là con số tổng quát, còn tìm hiểu ở từng địa phương, tình trạng thiếu giáo viên đạt chuẩn để đảm bảo yêu cầu dạy học tiếng Anh thảm hơn nhiều. Tỉnh Cao Bằng hiện có 275 trường nhưng chỉ có 86 giáo viên tiếng Anh, chưa đến 30% số lượng giáo viên cần để đáp ứng việc học ngoại ngữ đủ 4 tiết/tuần.

Rất nhiều tỉnh khác rơi vào cảnh tương tự như Bắc Kạn, Hòa Bình, Hà Giang, Lai Châu, Lào Cai, Lạng Sơn, Sơn La, Yên Bái, Điện Biên, Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Bình Phước, Hậu Giang...

Bất ổn tập huấn, bồi dưỡng

Việc tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên ở nhiều địa phương cũng bất cập. Theo thông tin của Bộ GD-ĐT, nhiều tỉnh đã không khảo sát, phân loại trình độ giáo viên mà vẫn tổ chức lớp bồi dưỡng. Điều này dẫn tới việc giáo viên có trình độ khác nhau được xếp vào một lớp, một đợt. Các cơ sở giáo dục không tạo điều kiện được cho giáo viên tập trung nâng cao trình độ nên hiệu quả thấp. Tình trạng giáo viên đổ xô đi học ở những cơ sở đào tạo “dễ thở” để có chứng chỉ hợp thức hóa quy định nhằm giữ chỗ dạy ở các trường rất phổ biến.

Ở TP.HCM, đã có giảng viên đề nghị được tự chọn nơi học, tự sắp xếp thời gian đi học và mang chứng chỉ đạt chuẩn về chứ không đồng ý đi học tập trung theo sự sắp xếp của cơ quan quản lý. Giải pháp này đã được nhiều người đồng tình và ủng hộ, nhưng rất tiếc cuối cùng không thể thực hiện do vướng quy định về quyết toán kinh phí.

Thậm chí có địa phương còn tổ chức lớp bồi dưỡng ồ ạt theo kiểu “tiêu cho hết tiền” chứ thật sự không hiệu quả. Trong năm 2015-2016, Bộ GD-ĐT đã đẩy mạnh việc kiểm tra, chấn chỉnh nhưng việc này vẫn chưa khắc phục được các bất cập.

Tình trạng quá nhiều cơ sở đào tạo, liên kết đào tạo, bồi dưỡng, cấp chứng chỉ dễ dãi đã biến mục tiêu “cải thiện chất lượng đội ngũ giáo viên” thành mục tiêu chạy theo con số thành tích hình thức khi sự “chuyển biến” chỉ nhìn thấy ở số giáo viên được cấp chứng chỉ trình độ tiếng Anh đạt chuẩn tăng nhanh.

Nhiều nơi trong 8 năm qua đã kịp “đạt chuẩn” về bằng cấp, chứng chỉ nhưng trình độ thực tế vẫn là điều bất ổn. Tỉnh Quảng Ngãi từ chỗ chỉ có 1/132 giáo viên tiểu học, 28/512 giáo viên THCS đạt chuẩn B2 và 3/223 giáo viên THPT đạt chuẩn C1 đợt khảo sát đầu, đến nay đã có 200/254 giáo viên tiểu học, 386/570 giáo viên THCS và 195/256 giáo viên THPT đạt chuẩn.

Nhưng theo ông Nguyễn Minh Trí - phó giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh, “năng lực chuyên môn của giáo viên tiếng Anh hiện còn rất yếu ở tất cả các kỹ năng. Đa số giáo viên và các cơ sở đào tạo ỷ lại, trông chờ vào các lớp bồi dưỡng do Sở GD-ĐT tổ chức”.

Ngành GD-ĐT nhiều địa phương cho rằng với quy định hạn chế về định biên như hiện nay, cơ chế tuyển dụng với nhiều bất cập thì việc bổ sung đủ nguồn giáo viên đạt chuẩn và có năng lực thực tế đảm bảo yêu cầu sẽ gặp khó khăn.

(còn tiếp)