Ấn vàng được cho là của vua Bảo Đại được đưa lên sàn đấu giá ở Pháp - Ảnh: MILLON.COM

Những ngày qua, dư luận và những người yêu cổ vật ở Huế đang hết sức quan tâm đến thông tin Hãng đấu giá MILLON ở Pháp sẽ cho lên sàn đấu giá 2 món cổ vật được cho là có liên quan đến triều Nguyễn.

Trong đó đáng chú ý là một ấn bằng vàng đúc năm 1823 triều Minh Mạng (1820 - 1841). Chiếc ấn này được hãng đấu giá đưa ra giá khởi điểm từ 2 đến 3 triệu euro (khoảng 49-73 tỉ đồng theo quy đổi ngoại tệ hiện tại).

Bảo vật quan trọng với lịch sử Việt Nam hiện đại

Theo lời giới thiệu của Hãng đấu giá MILLON, ấn vàng này cao 10,4cm, mặt ấn hình vuông nặng 10,78kg. Quai ấn đúc hình một con rồng uốn khúc, đầu ngẩng cao, mắt nhìn về phía trước, tư thế vững vàng; trán rồng có khắc chữ 王 (vương: vua), vây lưng và đuôi rồng dựng đứng, vây đuôi uốn cong về phía trước, bốn chân rồng đúc rõ năm móng.

Mặt trên của ấn, ở hai bên quai ấn, có khắc chìm hai dòng chữ 明命肆年貳月初肆日吉時 鑄造 (tạm dịch Minh Mạng tứ niên nhị nguyệt sơ tứ nhật cát thời chú tạo: tức là đúc vào giờ tốt ngày mồng 4 tháng 2 năm Minh Mạng thứ 4) và 拾成黃金重貳佰捌拾兩玖錢貳分 (tạm dịch Thập thành hoàng kim trọng nhị bách thập lạng cửu tiền nhị phân: làm bằng vàng, nặng 280 lạng 9 chỉ 2 phân).

Mặt dưới của ấn khắc nổi bốn chữ triện 皇帝之寶 (tạm dịch Hoàng đế chi bảo: báu vật của hoàng đế).

Đây được cho là ấn tín của vua Bảo Đại - vị vua cuối cùng của triều Nguyễn.

Mặt trên của chiếc ấn vàng - Ảnh: MIILON.COM

Theo nhà nghiên cứu Trần Đức Anh Sơn - nguyên giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế, chiếc kim ấn được rao bán là một bảo vật của nhà Nguyễn và là một vật chứng lịch sử rất quan trọng đối với lịch sử Việt Nam thời hiện đại.

Theo ông Sơn, chiếc ấn vàng này có thể là chiếc ấn được vua Bảo Đại trao trả cho Việt Minh cùng với thanh bảo kiếm của vua Khải Định vào chiều 30-8-1945 tại lầu Ngũ Phụng trên Ngọ Môn. 

Hai bảo vật này được vị vua cuối cùng của triều Nguyễn trao cho đại diện của Việt Minh là ông Trần Huy Liệu cùng với câu nói nổi tiếng được sử sách ghi lại "Trẫm muốn được làm dân một nước tự do, hơn làm vua một nước nô lệ".

Khó đưa cổ vật hồi hương

Theo ông Trần Đức Anh Sơn, sau khi chiếc ấn được vua Bảo Đại giao lại cho chính quyền cách mạng đã được đưa ra Hà Nội trước ngày 2-9-1945. Đến cuối năm 1946, khi thực dân Pháp quay trở lại tái chiếm Hà Nội, Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa kêu gọi toàn quốc kháng chiến và tiến hành rút lên Việt Bắc.

Chiếc ấn và thanh kiếm của vua Khải Định được cho là đã được bộ đội đem chôn tại một căn nhà ở Hà Nội. Sau đó căn nhà này bị phá hủy. Đến năm 1952 thì quân Pháp tìm thấy hai món bảo vật và trả lại cho vua Bảo Đại lúc này đang là quốc trưởng Quốc gia Việt Nam.

Lúc này vua Bảo Đại cùng Nam Phương hoàng hậu đang ở Pháp nên đã ủy quyền cho đức bà Từ Cung và một bà Mộng Điệp (một bà phi của vua) ở Việt Nam đứng ra tiếp nhận. Đến năm 1953, chiến cuộc ở Việt Nam diễn ra căng thẳng nên vua đã yêu cầu bà Mộng Điệp đưa 2 món bảo vật cùng nhiều tư trang sang Pháp giao cho Nam Phương hoàng hậu cất giữ.

Năm 1972, cựu hoàng Bảo Đại kết hôn với bà Monique Baudot, người Pháp. Trước khi qua đời vào tháng 8-1997, cựu hoàng để lại di chúc, trao quyền thừa kế toàn bộ tài sản của ông ở Pháp cho bà Monique Baudot. 

Đến năm 2021, bà Monique Baudot qua đời. Do vậy theo ông Sơn, có thể con cháu của bà Monique Baudot đã chọn thời điểm này để nhờ Hãng MILLON đưa ấn vàng ra bán đấu giá.

Cũng theo ông Sơn, việc nhà đấu giá đưa ra số tiền khởi điểm "trên trời" như vậy là trở ngại rất lớn để các bảo tàng công lập ở Việt Nam có thể tiếp cận đưa cổ vật hồi hương.

"Một khi cổ vật đã lên sàn đấu giá công khai, thì giá cả sẽ diễn biến khôn lường, như trường hợp chiếc mũ quan nhất phẩm triều Nguyễn do Hãng Balclis ở Tây Ban Nha đưa ra đấu giá hồi tháng 10-2021 đã tăng vọt từ 600 euro giá khởi điểm lên 600.000 euro", ông Sơn cho biết.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Nguyễn Thanh Bình - phó chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế - nói tỉnh đang theo dõi sát diễn biến của cuộc đấu giá này. Ông Bình cũng cho biết với số tiền khởi điểm được đưa ra như vậy là hoàn toàn "ngoài tầm với" đối với ngân sách tỉnh.

"Chúng tôi cũng hy vọng sẽ có sự chung tay của xã hội để đưa cổ vật hồi hương", ông Bình nói.

Cổ vật triều Nguyễn lập kỷ lục trên sàn đấu giá quốc tế đã về với Huế

TTO - Dù số tiền cuối cùng để đưa cả 2 cổ vật này về Việt Nam chưa được tiết lộ nhưng theo một số chuyên gia, tổng số tiền mà các bên liên quan phải trả cho 2 món đồ (bao gồm giá trúng đấu giá, thuế và phí) không dưới 35 tỉ đồng.