Bãi tro xỉ của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2, nguyên nhân khiến đất canh tác của người dân xung quanh bị nhiễm mặn - Ảnh: ĐỨC TRONG

Ngày 25-10, tin từ Sở Tài nguyên - môi trường Bình Thuận cho biết đã kết luận nguyên nhân làm đất canh tác của nhiều hộ dân sống cạnh bãi tro xỉ ở xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong bị ngập úng, nhiễm mặn và cây trồng chết trong thời gian qua.

Cuộc sống khó khăn

Theo kết luận, sự hình thành và trong quá trình hoạt động tại bãi tro xỉ thời gian qua là nguyên nhân chính dẫn đến những hiện tượng trên, khiến cuộc sống và kế sinh nhai của người dân tại khu vực gặp nhiều khó khăn.

Cụ thể, nguyên nhân gây ngập úng cục bộ là do sự hình thành bãi thải tro xỉ đã làm thay đổi địa hình tự nhiên, chế độ dòng chảy bề mặt và dòng chảy ngầm ngang qua khu bãi... làm nước dồn đọng, tập trung về khu vực trũng thấp, gây ngập úng.

Ngoài ra, bãi tro xỉ hình thành từ lâu nhưng không có tuyến kênh thoát lũ ngoại lai nên nước mưa từ sườn núi cao đổ xuống không có đường tiêu thoát, bị thấm hết xuống đất làm gia tăng dòng chảy ngầm và mực nước ngầm tầng nông.

Trong năm 2016 lượng mưa tại khu vực trên gia tăng đột biến nên, điều kiện tiêu thoát nước ở khu vực kém, hệ thống cống thoát nước bề mặt ngang qua tuyến đường sắt Bắc - Nam không được duy tu bảo dưỡng tốt, cây cối mọc nhiều phía trước miệng cống làm cản trở dòng chảy, giảm năng lực thoát nước... góp phần làm gia tăng mức độ ngập úng.

Về nguyên nhân khiến đất tại khu vực trên nhiễm mặn là do quá trình bốc hơi nước trong thời gian dài từ lượng nước dùng để trộn ẩm tro và nước tưới giữ ẩm bề mặt bãi xỉ dẫn đến lượng muối tích tụ trên bề mặt, khi trời mưa làm trôi lượng muối tích tụ này xuống các hồ chứa.

Bãi tro xỉ của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 - Ảnh: ĐỨC TRONG

Đáng chú ý, trong tháng 4 và 5-2015, chủ đầu tư bãi tro xỉ đã sử dụng nhiều nguồn nước để dập bụi trong những tình huống khẩn cấp và tưới giữ ẩm cho bãi xỉ nhưng chất lượng nước chưa kiểm soát được về độ mặn.

Qua theo dõi, nồng độ clorua trong nước tưới bãi xỉ có sự suy giảm theo thời gian. Đến tháng tháng 4-2017, nước tưới bãi xỉ mới có nồng độ clorua nằm trong giới hạn cho phép. Trước khi bãi tro xỉ hình thành, nguồn nước ngầm tại khu vực này không bị nhiễm mặn.

Thấm xuống đất đi vào tầng nước ngầm

Đoàn kiểm tra của Sở Tài nguyên - môi trường còn phát hiện dọc các tuyến đường mòn của bãi tro xỉ có những đống đất cát trộn lẫn san hô. 

Qua thu thập tư liệu, kết luận những đống đất cát trộn lẫn san hô đổ từ năm 2016 do quá trình thi công các dự án tại Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân.

Các đống đất từ ven biển đưa lên mang theo hàm lượng muối nhất định. Theo thời gian độ mặn bị rửa trôi, một phần chảy tràn trên bề mặt xuống khu vực trũng thấp, phần khác thấm xuống đất đi vào tầng nước ngầm mạch nông làm nhiễm mặn khu vực xung quanh.

Đoàn kiểm tra phân tích thêm càng ra xa bãi tro xỉ, nồng độ clorua càng thấp dần, chứng tỏ có sự lan truyền mặn từ các đống đất đổ bị nhiễm mặn ra khu vực lân cận.

Nhiều diện tích đất canh tác của người dân sống cạnh bãi tro xỉ bị ngập úng. Kế sinh nhai của người dân cũng gặp nhiều khó khăn kể từ khi bãi tro xỉ hình thành - Ảnh: ĐỨC TRONG

Về nguyên nhân cây trồng của người dân bị chết, theo kết luận, do ảnh hưởng bởi quá trình ngập úng nước. 

Diện tích đất bị ngập úng khoảng 13,2ha, trong đó mực nước trong giếng đào của người dân gần bằng với mặt đất tự nhiên. 

Ngoài ra, từ tháng 12-2016 đến nay, có 4,63 ha cây trồng của người dân bị chết hoặc bị ảnh hưởng, 12,4ha vùng nước dưới đất bị nhiễm mặn.

Sở Tài nguyên - môi trường kiến nghị UBND tỉnh Bình Thuận sớm chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và đề nghị Tổng công ty phát điện 3 (EVN Genco 3 - chủ đầu tư nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 và bãi tro xỉ) thực hiện các giải pháp để hạn chế tình trạng ngập úng, ngăn ngừa việc nhiễm mặn nước dưới đất, nước mặt trong khu vực.

Đồng thời sớm triển khai thực hiện kiểm kê, xác định mức độ thiệt hại của người dân trong khu vực bị ảnh hưởng và đề xuất biện pháp hỗ trợ để sớm ổn định đời sống, sản xuất của người dân tại khu vực.