Dự án khu dân cư nhà ở Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh TP.HCM, nơi có nhiều công trình bị xử phạt do xây dựng sai thiết kế và buộc tháo dỡ - Ảnh: TỰ TRUNG

Giữa những bãi đất cỏ mọc hoang có nhiều căn nhà đã bị tháo dỡ, đập đi, tan hoang... sau khi xây không phép. 

Chủ nhân những ngôi nhà ấy phần đông là công nhân, người lao động nghèo từ các tỉnh vào TP mưu sinh hoặc người ở nội thành ra mua đất giá rẻ để sinh sống. Nhiều người cần nhà đã liều xây dựng không phép.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng xây không phép tràn lan ở vùng ven đã được cơ quan chức năng nhận diện. Đó là do cán bộ, công chức quản lý buông lỏng, tiêu cực; đầu nậu, "cò" đất lũng đoạn, cố tình xây dựng sai... 

Nhiều cán bộ, công chức bị kỷ luật, luân chuyển, người khác về cũng lại dính "án" kỷ luật do tình trạng xây dựng không phép. Hàng ngàn căn nhà bị đập đi, thông tin được đưa rầm rộ trên báo đài nhưng tình trạng xây dựng không phép vẫn cứ diễn ra tràn lan.

Giá đất tăng vùn vụt. Có đến các quận, huyện vùng ven, nghe dân nghèo kể chuyện "đỏ mắt" tìm nhà đất có giấy tờ giá dưới 1 tỉ đồng. Thiếu tiền, họ liều mua đất giấy tay, xây nhà không phép dù biết có thể bị đập bỏ bất cứ lúc nào... Ở đây dân số đông và tăng nhanh, thiếu đất ở trong khi đất nông nghiệp quá nhiều. 

Hàng trăm dự án được phê duyệt nhiều năm "đắp chiếu" không làm. Không chỉ đất đai lãng phí mà còn ảnh hưởng đến kế hoạch tạo lập nơi ăn chốn ở cho người dân. TP.HCM có chú trọng xây nhà ở xã hội nhưng số dự án xây lên không nhiều, giá bán ra cũng không phải rẻ với thu nhập của nhiều người.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm - nguyên chủ tịch HĐND TP.HCM - từng phát biểu giữa kỳ họp HĐND vừa qua (tháng 7-2019): "Tôi không cổ xúy cho người dân vi phạm pháp luật nhưng lãnh đạo TP cần suy nghĩ về nhu cầu nhà ở của người dân, nhất là dân nghèo". 

Thật vậy, đã đến lúc cần nhìn nhận một thực tế dân nhập cư vào TP ngày càng đông. Kéo theo đó là nhu cầu cấp thiết về nhà ở diện tích nhỏ ngày càng tăng.

Kịch bản "lo" nhà ở cho dân cũng phải thay đổi bám sát dân số thực tế, quy hoạch dự báo nhu cầu nhà ở chính xác hơn. Từ đó có kế hoạch chuyển đổi quy mô lớn đất quy hoạch nông nghiệp thành đất ở. Hình thành nhiều dự án nhà ở xã hội cho thuê hoặc bán với giá "thu nhập thấp" cho người dân nghèo có nhà ở.

Hiện TP.HCM đang xây dựng đề án tổng thể tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về trật tự xây dựng trên địa bàn TP. Trong đó xác định giải pháp trung và dài hạn giải quyết nhu cầu nhà ở của 1 triệu người dân nhập cư tăng thêm mỗi 5 năm giai đoạn 2020-2030. 

Hi vọng đề án sẽ có kế hoạch cụ thể, lộ trình cụ thể về số lượng dự án, nhà ở cho dân nghèo, người thu nhập thấp có nhà. Nếu cứ để dân tự lo, "tự bơi" tìm nhà ở dễ dẫn đến tự do, tự phát.

TTO - Lâu nay xây dựng không phép xảy ra tràn lan tại một số quận, huyện vùng ven TP.HCM. Hàng loạt cán bộ, công chức huyện, xã liên tục bị kỷ luật vì để xảy ra sai phạm đất đai, xây dựng. Thế nhưng tại sao tình trạng xây dựng không phép vẫn diễn ra?