NSƯT - đạo diễn Đoàn Bá (hàng sau, thứ tư từ trái qua) và các diễn viên của vở kịch xiếc Romeo và Juliet -  Ảnh: GIA TIẾN

Sáng 22-8, rất nhiều nghệ sĩ bày tỏ trên Facebook lòng thương tiếc, đau xót trước sự ra đi của một trong những cây đại thụ của làng sân khấu cả nước. Bất ngờ là bởi đã ngấp nghé tuổi 80 nhưng đạo diễn Đoàn Bá chưa có dấu hiệu “về hưu”.

Không quá đều đặn nhưng hoạt động làm nghề của ông dường như chưa bao giờ đứt đoạn. Mấy năm một lần, người ta vẫn thấy tên Đoàn Bá đứng ở vị trí đạo diễn cả ở liên hoan sân khấu kịch nói lẫn cải lương chuyên nghiệp toàn quốc.

Đến nay đạo diễn Đoàn Bá đã dàn dựng khoảng 300 vở cải lương và kịch nói, trong đó nhiều vở được xem là mẫu mực, dấu ấn của làng sân khấu. Bàng hoàng trước tin đạo diễn Đoàn Bá ra đi, NSƯT Minh Vương tâm sự:

“Có thể nói anh Đoàn Bá là người làm thay đổi cuộc đời nghệ thuật của tôi khi giao vai Nguyễn Trãi trong Rạng ngọc Côn Sơn cho tôi. Khi đó tôi 31, 32 tuổi, khán giả chỉ quen thuộc hình ảnh kép đẹp của Minh Vương.

Quyết định giao vai lão Nguyễn Trãi là một cuộc phiêu lưu của cả tôi lẫn anh Đoàn Bá. Chúng tôi đã có một thời gian dài đào sâu, phân tích tâm lý nhân vật để tôi gần như có một cuộc lột xác.

Tôi khâm phục anh ở cách làm việc hết sức tôn trọng diễn viên, anh cho phép tôi tự do sáng tạo rồi anh xem, đánh giá, phân tích và giúp tôi chọn cách thể hiện hợp lý nhất.

Rạng ngọc Côn Sơn đã có mấy trăm suất diễn từ rạp Hưng Đạo, qua Cao Đồng Hưng, Kim Châu, Chợ Lớn… Và Nguyễn Trãi có thể nói đã trở thành vai để đời trong sự nghiệp sân khấu của tôi. Để có được điều đó, tôi mang ơn anh Đoàn Bá rất nhiều!”.

Không “an phận” ở lĩnh vực kịch nói và cải lương, đạo diễn Đoàn Bá còn thử sức mình ở lĩnh vực kịch xiếc (vở Romeo và Juliet, dựng cho Nhà hát nghệ thuật Phương Nam năm 2011). Nếu không nhìn, chỉ nghe tiếng, không ai nghĩ đó là vị đạo diễn gần 80 tuổi.

Giọng ông vẫn rất vang, khỏe. Khi phân tích tình huống kịch, ông say sưa, mê đắm khiến người nghe lẫn diễn viên như bị ma lực hút vào từng lời ông nói.

Lửa nghề từ trái tim, từ cách thể hiện của ông mạnh đến mức lan tỏa sức nóng đến những cộng sự, tạo nên một không khí làm việc hết sức khẩn trương.

Mặc dù cứ sau mỗi buổi tập hay sau một vở diễn, ông lại phải nằm “dưỡng thương” do cái chân luôn bị đau vì làm việc quá sức...

Đạo diễn Lê Nguyên Đạt, trưởng khoa kịch hát dân tộc Trường ĐH Sân khấu - điện ảnh TP.HCM, chia sẻ: “Thầy đang là giảng viên giảng dạy tại khoa đạo diễn của trường. Thương thầy lắm, chân bị đau nhưng lúc nào cũng cố gắng tự chạy xe máy đi dạy, đi dựng vở.

Tính thầy rất khẳng khái, thấy gì không đúng là phản ứng ngay, không ngại va chạm. Luôn ưu tiên, dành những lời động viên, khích lệ với những đạo diễn trẻ có tài, có tâm với nghề!”.

Đạo diễn Đoàn Bá là vậy. Còn nhớ cách đây hai năm, trong cuộc hội thảo về vấn đề đào tạo diễn viên do Trường ĐH Sân khấu - điện ảnh TP.HCM tổ chức, tham luận của ông gây chú ý vì nội dung thiết thực.

Ông nói không cần cầm giấy, dường như ông không nói mà rút ruột rút gan bày tỏ tâm tư. Ông đề cập đến mâu thuẫn trong việc đào tạo, băn khoăn về việc đánh giá năng khiếu thí sinh khi đầu vào vẫn dựa vào tiểu phẩm được chuẩn bị trước.

Ông mạnh dạn đề nghị bỏ việc chuẩn bị tiểu phẩm, thay vào đó là đưa ra tình huống cho thí sinh ứng xử ngay tại chỗ. Đề nghị đó đã được trường lưu ý và thay đổi ngay năm sau đó để mong tìm được thí sinh có đủ năng khiếu.

Cách đây vài tháng, chị Mai Trang - con gái NSƯT Đoàn Bá - có buổi gặp gỡ báo chí giới thiệu về dự án nhạc kịch được đầu tư kinh phí tiền tỉ với sự tham gia của các đạo diễn trẻ từ Mỹ, do đạo diễn Đoàn Bá làm tổng đạo diễn, dự kiến ra mắt cuối năm.

Trong buổi gặp gỡ, chị Trang xúc động cho biết đây là món quà đặc biệt mà anh em chị muốn dành tặng cho người cha kính yêu. Sự ra đi đột ngột của ông đã khiến các con ông không còn cơ hội trao tặng món quà ý nghĩa đó nữa…

Gia đình đạo diễn Đoàn Bá cho biết lễ tang của ông sẽ được diễn ra tại Mỹ