Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhận định như vậy khi phát biểu thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025, sáng 5-11.

Bệnh viện, trường học lo tiền lãi vay làm tăng phí dịch vụ

Ông Cường đánh giá tổng vốn ngân sách chi đầu tư phát triển đã tăng lên thời gian qua và tập trung vào cho đầu tư nhiều công trình trọng điểm quốc gia. Đầu tư công đã bám sát các mục tiêu đột phá chiến lược.

Tuy nhiên theo ông Cường, trong các yếu tố đột phá chiến lược, yếu tố nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố con người được đánh giá là khâu đột phá quyết định đến sự thành công lại chưa được quan tâm đúng mức.

Điển hình đầu tư giáo dục để phát triển trí lực và đầu tư y tế đảm bảo sinh lực dường như mờ nhạt trong số liệu về đầu tư công. Thống kê năm 2024 trong tổng số vốn đầu tư 120.000 tỉ đồng, Bộ Y tế được phân bổ 1,2 ngàn tỉ đồng, chiếm 1%; Bộ Giáo dục và Đào tạo được phân bổ 1,5 ngàn tỉ đồng, chiếm 1,2%.

Dự kiến năm 2025, trong tổng ngân sách chi đầu tư 148.000 tỉ đồng, Bộ Y tế được phân bổ 5,7 ngàn tỉ đồng, chiếm 3,6%; Bộ Giáo dục và Đào tạo được phân bổ 2,9 ngàn tỉ đồng, chiếm 1,9%. Trong các dự án phân bổ dự phòng ngân sách giai đoạn 2021-2025, và tăng nguồn thu năm 2022 khoảng 50.000 tỉ đồng, cả hai lĩnh vực không có tên trong các chương trình đầu tư.

"Với mức phân bổ vốn thấp như thế, đương nhiên các bệnh viện thuộc Bộ Y tế và các trường đại học thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ không có nguồn vốn đầu tư cho phát triển. Chúng ta nói rất nhiều việc các bệnh viện, trường đại học phải thúc đẩy cơ chế tự chủ, nhưng chúng ta chỉ thúc ép các đơn vị này tự chủ mà không có đầu tư cơ sở vật chất, hậu quả sẽ như thế nào", ông Cường đặt vấn đề.

Đại biểu đoàn TP Hà Nội dẫn chứng vừa qua ông đến thăm hai bệnh viện đã tự chủ là Bệnh viện Đa khoa và Bệnh viện Sản nhi tỉnh Phú Thọ, ông ngạc nhiên vì bệnh viện đẹp như khách sạn 5 sao.

Bên trong khu khám bệnh, khu điều trị, khu vui chơi khang trang như bệnh viện quốc tế hạng sang. Bệnh viện đã thực hiện tự chủ, người bệnh hưởng điều kiện chăm sóc như thế thực sự may mắn hơn những bệnh viện trung ương Hà Nội.

Điều đáng nói, lãnh đạo bệnh viện không trăn trở về kỹ thuật, mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế mà lại lo lắng làm sao để trả lãi suất 11% vốn vay xây dựng bệnh viện. Nếu như chỉ tính khấu hao đầu tư, chi thường xuyên, bệnh viện không lo giá thành, dịch vụ y tế, nhưng bây giờ cộng thêm phần tiền gốc vốn vay và lãi ngân hàng thực sự chi phí dịch vụ đội lên cao, bệnh nhân không chịu được.

Theo ông Cường: "Đây là điều vô lý vì bệnh nhân không chỉ phải trả phí dịch vụ về y tế mà trả cả lãi suất ngân hàng. Đây cũng là nguyên nhân tại sao các bệnh viện lớn trung ương không dám nhận tự chủ, bởi nhận tự chủ chi phí dịch vụ lại cộng thêm khoản chi không đúng trong cấu thành giá dịch vụ y tế".

Tăng tỉ lệ phân bổ vốn đầu tư y tế, giáo dục

Ông Cường cho biết thực trạng này tương tự đối với các trường đại học tự chủ. Nếu các trường phải đi vay tiền để đầu tư xây dựng chắc chắn chi phí đào tạo sẽ tăng rất cao. Đây cũng là nguyên nhân các đại biểu có ý kiến các trường đại học tự chủ hiện có học phí rất cao bởi chi phí ấy đã gánh thêm khoản vay đầu tư cơ bản và lãi suất vay.

Dẫn bài học của Trung Quốc giai đoạn từ 1998, trong 3 năm liên tục, mỗi năm Chính phủ nước này chi đầu tư 1,8 tỉ nhân dân tệ (khoảng 6.000 tỉ đồng) cho các trường Đại học Bắc Kinh, Thanh Hoa. Đến năm 2000 trở về sau mở rộng ra nhiều trường. Đây là lý do các trường đại học này vươn nhanh trở thành trường top đầu quốc tế trong thời gian rất ngắn.

Từ đó, đại biểu ý kiến: "Nếu thực hiện cơ chế tự chủ mà để các trường học, bệnh viện tự lo tự xoay sở, tự trả như thế không khác nào chúng ta thực hiện tự chủ thị trường, không còn định hướng xã hội chủ nghĩa".

Ông Cường đề nghị tăng tỉ lệ phân bổ vốn đầu tư phát triển trong ngân sách nhà nước cho hai lĩnh vực y tế và giáo dục ít nhất đủ để đầu tư cơ sở ban đầu. Sau khi đầu tư xong giao cho các trường này tự chủ tự tính khấu hao, để tái đầu tư và tự lo thường xuyên. Khi đó các cơ sở này tự lo được và người bệnh không phải chịu dịch vụ cao.

"Tôi biết rằng nếu chúng ta tập trung 5-10 năm dành tỉ lệ 5% ngân sách chi cho y tế, giáo dục thì sau đó chúng ta sẽ có hệ thống giáo dục đại học, bệnh viện khang trang, hiện đại. Khi đấy người hưởng lợi là người dân, người học.

Biết rằng chi cho lĩnh vực nào cũng quan trọng nhưng điều chỉnh một chút cho giáo dục, y tế thì hàng triệu người học, hàng chục triệu người bệnh sẽ hưởng được chất lượng tốt, chi phí hợp lý, phát triển toàn diện nguồn nhân lực chất lượng cao, sẽ là động lực phát triển đất nước bền vững.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Đầu tư bứt phá cho giáo dục đại học 'đã hiếm có lại khó tiêu'

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chỉ rõ những quy phạm pháp luật mở đường cho tự chủ giáo dục đại học chưa có sự đồng bộ, chia sẻ với hệ thống pháp luật khác.