An ninh Ukraine bắt giữ cựu Tổng thống Mikheil Saakashvili ngày 5-12 - Ảnh: EPA

Hôm thứ ba (5-12), người dân thành phố Kiev được một phen há hốc mồm khi chứng kiến cựu Tổng thống Gruzia Mikheil Saakashvili chơi trò rượt đuổi trên nóc nhà với một nhóm nhân viên Cơ quan An ninh Ukraine (SBU).

Khi đám đông ủng hộ tập trung dưới chân tòa nhà 5 tầng trên Phố Kostelnaya, ông Saakashvili bắt đầu lớn tiếng lăng mạ các lãnh đạo Ukraine, gọi Tổng thống Petro Poroshenko là "kẻ phản bội" và "tên trộm". Ông thậm chí dọa nhảy xuống đất "quyên sinh" nếu những người truy đuổi cố bắt ông.

Vở bi hài kịch chỉ tạm hạ màn khi nhóm an ninh nắm tay nhau lập thành vòng tròn bao vây để ông Saakashvili khỏi nhảy lầu. Tuy nhiên, khi xuống tới đất, đám đông ủng hộ đã xông vào ngăn cản vụ bắt giữ, giúp Saakashvili chạy thoát nhân lúc hỗn loạn.

Mấy người ngồi nóc nhà

Không dừng tại đó, ông Saakashvili - người từng giữ chức tỉnh trưởng Odessa của Ukraine (2014-2016) - quấn lá cờ Ukraine lên vai, tay còn lủng lẳng chiếc còng số 8, dẫn đầu hàng trăm người ủng hộ đi bộ về phía tòa nhà Quốc hội Ukraine kêu gọi hạ bệ Tổng thống Poroshenko...

Đám đông ủng hộ ông Saakashvili choảng nhau với cảnh sát tại Kiev ngày 5-12 - Ảnh: EPA

Từ Matxcơva, các quan chức Điện Kremlin theo dõi cảnh tượng đó với một sự ngạc nhiên pha lẫn hài hước không chút giấu giếm. 

Người phát ngôn Tổng thống Nga, ông Dmitri Peskov bình luận trước các phóng viên: "Chúng tôi theo dõi các sự kiện với một sự quan tâm. Tất nhiên, đây là cơn đau đầu của Ukraine. Tôi nói vầy nhé, thậm chí là kẻ thù chúng tôi cũng không mong họ rơi vào hoàn cảnh (bi đát) này". 

Đề cập đến cựu lãnh đạo Gruzia Saakashvili - người đã phát động chiến tranh với Nga năm 2008, ông Peskov nói pha chút châm chọc: "Các anh biết đấy, chúng tôi không quen phản ứng trước tuyên bố đưa ra bởi những người ngồi trên nóc nhà".

Không kể đến Nga, nhiều người Ukraine cũng chỉ biết lắc đầu. Ông Mustafa Nayyem - nghị sĩ Quốc hội Ukraine, mô tả trên Facebook những gì ông chứng kiến là "ngu xuẩn".

"Mặc cho mọi người nghĩ sao về Saakashvili, hành động của chính phủ mới làm chúng ta lo ngại. Điều đó có thể xảy ra với bất cứ ai không chịu thỏa hiệp với họ" - ông Nayyem bình luận.

Giải thích tại sao SBU muốn bắt giữ cựu lãnh đạo Gruzia, Tổng công tố viên Ukraine Yuri Lutsenko cáo buộc ông Saakashvili "hỗ trợ tổ chức tội phạm" của cựu Tổng thống bị lật đổ Yanukovych và nhận tài trợ từ "các thế lực thân Nga".

Thật ra, theo như tờ New York Times của Mỹ bình luận, những ngày này, các phe phái chính trị ở Ukraine đấu nhau bằng cách thay phiên buộc tội đối thủ cấu kết với Điện Kremlin, mặc kệ chuyện đó có đúng hay không. 

Theo logic trên, các cáo buộc nhắm vào cựu lãnh đạo Gruzia dường như có mục đích làm mất uy tín. Chẳng là ông Saakashvili thu hút được một lượng người ủng hộ nhất định ở Ukraine nhờ quan điểm thù địch với Nga, chống tham nhũng và chống Tổng thống Poroshenko. 

Người ủng hộ vây quanh chiếc xe an ninh chở ông Saakashvili - người sau đó tranh thủ trốn thoát - Ảnh: REUTERS

Người đàn ông bị hai quốc gia chối bỏ

Ngày thứ ba hỗn loạn chứng kiến nấc leo thang căng thẳng mới giữa ông Saakashvili và cựu đồng minh Poroshenko. Đây cũng là cú ngoặt mới trong sự nghiệp chính trị ồn ào của nhà cựu lãnh đạo, người đã gây nhiều ân oán đến mức bị cả Gruzia và Ukraine tước quốc tịch.

Ông Saakashvili bây giờ không là công dân của bất cứ nước nào. May mắn (một chút) cho người, Kiev đến nay vẫn cự tuyệt yêu cầu dẫn độ của Gruzia để xử nhà lãnh đạo của họ tội tham nhũng.

So với khoảng thời gian gần 10 năm làm tổng thống, màn leo nóc nhà hôm 5-12 của ông Saakashvili là một cú rơi khá xa. Ông từng được Mỹ và phương Tây vỗ tay tán thưởng nhờ quyết liệt trấn áp tham nhũng, biến quốc gia nhỏ thuộc Liên Xô cũ trở thành một thành công hiếm hoi.

Nhưng hình ảnh người anh hùng cải cách của Saakashvili mờ dần sau cuộc chiến tranh ngắn năm 2008 với Nga, tiếp nối là một loạt cuộc bắt bớ không chỉ nhắm vào tham nhũng mà còn quơ luôn các đối thủ chính trị.

Ông Saakashvili đứng trước tòa nhà Quốc hội Ukraine kêu gọi biểu tình lật đổ Tổng thống Poroshenko ngày 5-12. Tham nhũng là lý do lớn nhất khiến chính quyền Kiev bị người dân tẩy chay - Ảnh: REUTERS

Saakashvili rời Gruzia năm 2013. Sau khi Tổng thống Yanukovych bị lật đổ năm 2014, ông Saakashvili được tân Tổng thống Poroshenko bổ nhiệm làm tỉnh trưởng Odessa - khu vực khét tiếng tham nhũng ở Ukraine.

Làm được 2 năm thì ông Saakashvili rời chiếc ghế ở Odessa, than phiền rằng ông Poroshenko và các quan chức cấp cao Ukraine ngăn cản nỗ lực chống tham nhũng của ông. Năm ngoái, nhà cựu lãnh đạo bị Ukraine tước quốc tịch khi đang ở nước ngoài và không cho phép quay về. 

Tháng 9-2017, ông được một đám đông ủng hộ tháp tùng về Ukraine qua ngả biên giới với Ba Lan - hành động bị Kiev lên án là "xâm nhập bất hợp pháp".

Việc ông Saakashvili "tái xuất giang hồ" theo kiểu không giống ai khiến chính quyền Ukraine vô cùng tức giận. Ông này chẳng khác nào "củi khô" làm ngột ngạt bầu không khí chính trị ở Kiev, trong khi chính quyền Tổng thống Poroshenko đã có đủ rắc rối với các nhóm nổi dậy thân Nga ở miền đông Ukraine và hàng loạt cáo buộc dung túng tham nhũng từ phe đối lập.

Được tán dương là "lá cờ đầu chống tham nhũng", ông Saakashili ban đầu chỉ bị chính quyền phê phán là "kẻ cơ hội", nhưng khi chứng kiến sự ủng hộ dành cho ông ngày càng tăng, Kiev chuyển sang cáo buộc ông nhiều tội nặng, trong đó có âm mưu đảo chính.

Có lẽ đúng như người phát ngôn của ông Putin nói, cơn đau đầu này quả thật Ukraine phải tự tìm ra thuốc đặc trị cho mình, nếu không thì "đau thật là đau".