TTO – Công Phượng, Văn Hậu và Tiến Dũng - ba gương mặt vàng   của bóng đá Việt Nam (BĐVN) đều có thử thách với ngưỡng thi đấu là 20% số trận của CLB họ đầu quân.

Thủ môn Bùi Tiến Dũng ra sân không nhiều ở mùa bóng năm nay khiến HLV Park Hang Seo đau đầu - Ảnh: NAM KHÁNH

Đại khái, số trận ra sân của cả Công Phượng, Văn Hậu và thủ môn Bùi Tiến Dũng trong màu áo CLB đều chưa chạm ngưỡng 20% ở mùa giải này.

Công Phượng chơi cho CLB Sint Truiden ở giải cao nhất ở Bỉ đã được 2 tháng, mới chỉ ra sân 1 lần.

CLB SC Heerenveen thi đấu 3 trận kể từ khi Văn Hậu có mặt ở đội bóng này, nhưng cầu thủ được Hà Nội cho đi mượn vẫn ngồi trên ghế dự bị.

Còn Hà Nội của thủ môn Bùi Tiến Dũng đã đi tới 95% chặng đường của cả mùa giải, vô địch V-League sớm 2 vòng và đã vào tới trận chung kết liên khu vực (tương đương bán kết) ở AFC Cup; và Dũng mới chỉ có 4 trận đứng trong khung thành của Hà Nội.

Văn Hậu và Công Phượng trong màu áo tuyển Việt Nam - Ảnh: N.K

Hãy nói về tỉ lệ 20% trước. Nó tương đương với việc cầu thủ được ra sân 1 lần sau mỗi 4 trận đấu của CLB. Hoặc có thể là 1 lần ra sân mỗi tháng.

Tính dài hơn – cả một mùa giải, nó có thể tương đương với khoảng 7 trận đấu cho Văn Hậu ở SC Heerenveen vì giải VĐQG Hà Lan có 34 vòng (không tính giải cúp quốc gia Hà Lan dù đây có thể là sàn diễn chính của Hậu). Hoặc 6 trận ở một giải đấu như ở Bỉ có 16 đội.

Nếu một cầu thủ chỉ ra sân mỗi tháng 1 lần thì cũng thật khó để anh ta đạt được mục tiêu của một cầu thủ chuyên nghiệp: Duy trì cảm giác bóng, tích lũy thể lực trận đấu, đóng góp cho CLB. Và với những người muốn đi học hỏi hơn là chinh phục, họ cũng thật khó trưởng thành vượt bậc.

Cầu thủ sẽ chỉ đạt được điều đó trừ phi anh ta có tiềm năng lớn, được dìu dắt theo một lộ trình đặc biệt trong tập luyện bởi các nhà cầm quân chất lượng, để sau này phát triển.

Bầu Đức sau nhiều lần chứng kiến quân của HAGL như Tuấn Anh, Xuân Trường, Công Phượng đi nước ngoài bị đầy ải trên ghế dự bị đã tự lấy 20% tỉ lệ trận đấu của các CLB đối tác là mục tiêu.

Bầu Hiển lần đầu xuất khẩu cầu thủ cũng coi tỉ lệ 20% ra sân là một trong hai tiêu chí tiên quyết cho Văn Hậu (tiêu chí còn lại là phải được cho về nước đá SEA Games).

Và rất có thể, nếu một tài năng trẻ của BĐVN được đưa đi tìm cơ hội chơi bóng ở nước ngoài nào đó tới đây cũng có thể lại chọn tỉ lệ 20% này.

Ra sân tối thiểu 20% số trận của CLB như vậy bỗng được coi như một chuẩn mực. Nhưng đây lại không phải chuẩn mực của bóng đá quốc tế để phát triển các tài năng. Cũng không phải là chuẩn mực trong hoạt động đàm phán hợp đồng.

Công Phượng (trái) mới đá được 20 phút trong màu áo CLB Sint-Truiden - Ảnh: STVV

Cũng chẳng ai có thể đảm bảo tỉ lệ 20% sẽ được đáp ứng, và nếu có xảy ra cũng chưa chắc sẽ là thành công. 

Vị trí tiền vệ tấn công hay tiền đạo của Công Phượng thường có những sự thay đổi người, nhưng lại cần những cầu thủ mang đến sự khác biệt về chiến thuật. Còn vị trí hậu vệ của Văn Hậu đặt sự ổn định lên hàng đầu.

Liverpool, CLB đang dẫn đầu Ngoại hạng Anh mùa giải này đã giữ nguyên hàng phòng ngự 4 người gồm Van Dijk, Matip, Trent và Robertson suốt 7 trận đấu và chưa ai bị HLV Klopp thay ra.

Trong bóng đá vẫn có các cơ hội, có những sự khác biệt ở mỗi CLB qua mỗi hoàn cảnh, có những HLV phải xoay tua khi đội bóng tham dự nhiều đấu trường. Nhưng tới lúc này, chúng ta lại phải phân tích về vấn đề trình độ, phong độ của các cầu thủ Việt đang trong vai trò sứ giả BĐVN.

Heerenveen trong trận đại thắng 3-0 trước VVV Venlo trên sân đối phương đã thực hiện 3 quyền thay người, cả 3 đều xảy ra khi đội đã thắng 2-0, và 1 trong số đó rơi vào vị trí hậu vệ cánh.

Nhưng lại là hậu vệ cánh phải, tạo nên sự tiếc nuối cho những ai trong tâm trạng chờ Văn Hậu được tung vào sân.

Nếu quan sát hậu vệ dự bị cho cánh phải này qua một quá trình sẽ thấy đó lại là quyết định hợp lý của HLV Jansen: Van Rhijn 28 tuổi, dày dặn kinh nghiệm, từng khoác áo Ajax, AZ, Brugge… và mùa này cũng đã từng được vào sân thay người.

Hai cầu thủ còn lại vào sân từ băng ghế dự bị là cho các vị trí ở hành lang trái, nhưng ở tiền vệ và tiền đạo cũng là những cầu thủ có năng lực: Halilovic từng đá ở Barcelona, và Jordy Brujin có pha kiến tạo ở bàn ấn định tỉ số.

Kết luận đưa ra như vậy, về chủ quan là chỉ có năng lực của các cầu thủ, còn khách quan là đánh giá của HLV mới quyết định việc ra sân và được ra sân, và thông thường, nó được đặt trên lợi ích của các CLB.

Lợi ích của CLB với bóng đá chuyên nghiệp là một thứ tối thượng. Hơn ai hết, CLB Hà Nội rất hiểu điều này khi cần phải lựa chọn cầu thủ cho các trận đấu.

Hãy tham chiếu với trường hợp của thủ môn Bùi Tiến Dũng của chính CLB Hà Nội. Dũng về lý thuyết còn là thủ môn của U23 Việt Nam sẽ tham dự SEA Games cuối năm nay và VCK U23 châu Á.

Tiến Dũng ký hợp đồng với CLB Hà Nội từ đầu mùa giải 2019 sau khi được giải phóng khỏi CLB Thanh Hóa. Nhưng Hà Nội cũng chỉ sử dụng Dũng vài lần rồi quyết định thủ môn Văn Công bắt chính trên mọi mặt trận, từ V-League tới AFC Cup và cả Cúp QG nữa. 

20% số trận mà Hà Nội đặt ra cho Văn Hậu thì đội bóng này cũng không thể thỏa mãn cho chính cầu thủ của mình là Tiến Dũng. Dĩ nhiên, không trách HLV hay ông chủ của CLB Hà Nội. Cú ăn 3 của Hà Nội có ý nghĩa quyết định trong một mùa giải mà họ có ngân sách tới 100 tỉ đồng.

Văn Hậu chưa đá phút nào cho đội 1 Heerenveen nhưng đã có những trận đấu cho đội trẻ - Ảnh: STVV

Một CLB chuyên nghiệp sẽ trở thành đội bóng văn phòng nếu các cầu thủ được đưa ra sân theo diện chính sách.

Ở các nền bóng đá đang phát triển nếu có các điều khoản quy định tương tự cũng có thể bị các HLV chuyên nghiêp vượt qua bằng các biện pháp kỹ thuật.

Như ở giải VĐQG Trung Quốc, các HLV ngoại đôi khi chống lại quy định phải đưa cầu thủ U23 ra sân bằng một cách giản đơn: Thực hiện quyền thay người để rút cầu thủ U23 ra sân ngay ở những phút đầu tiên sau khi bóng chết.

Thế cho nên, số phút ra sân thực tế còn quan trọng hơn là số trận đấu. Chẳng hạn, giải VĐQG Bỉ đã qua 8 vòng, và nếu Công Phượng được vào sân thêm 1 lần nữa thì anh đạt chỉ tiêu 20% số trận.

Còn nếu chỉ vào thay người lúc bù giờ cuối trận, tính tất cả cũng mới chỉ được hơn 20 phút. Tỉ lệ số phút sẽ chỉ là 1,25%.

Cũng có thể tới một lúc nào đó, tỉ lệ số phút lẫn số trận đều đạt được. Nhưng nếu nó chỉ xảy ra lúc cuối mùa, khi các CLB họ đầu quân đã an vị trên bảng xếp hạng, hết động lực để phấn đấu, thì chơi dăm ba trận vào dịp tháng Tư hay Năm còn có ích nhiều không?

Mason Mount (trái) và Tammy Abraham là những sản phẩm xuất sắc của Chelsea - Ảnh: GETTY IMAGES

Xưa nay chúng ta không cần phải quan tâm tới thế giới, nhưng khi các hoạt động xuất khẩu cầu thủ đã xảy ra thường xuyên hơn thì tham khảo cũng là việc có ích.

Hầu hết các hoạt động cho mượn cầu thủ xảy ra theo xu hướng cầu thủ từ một CLB mạnh không có nhiều cơ hội ra sân được đem cho các CLB yếu hơn mượn.

Cách thức này giúp cho các cầu thủ (thường là trẻ) sẽ được ra sân thi đấu thường xuyên qua đó tích lũy rồi có thể trở về CLB cạnh tranh vị trí, hoặc được đem đi bán với một cái giá kỳ vọng nào đó.

Và với các hợp đồng cho mượn thuần túy về chuyên môn, CLB đi mượn lẽ thường cũng mong muốn khai thác được giá trị của cầu thủ. Vì thế, nếu có điều khoản hay phụ lục nào đó, họ phải trả thêm cho CLB chủ quản một khoản phí nếu cầu thủ được ra sân thường xuyên hay CLB có thành tích.

Chelsea là CLB điển hình của đào tạo trẻ, cho mượn cầu thủ của bóng đá Anh hiện nay, và cả thành tích trẻ. Họ vô địch UEFA Giải Trẻ 2014-15, 2015-16, U18 Premier League 2 lần 2016-17, 2017-18, vô địch U18 FA 7 lần trong 10 năm qua trong đó có 5 lần liên tiếp, và hàng loạt thành tích khác.

Các cầu thủ trẻ của Chelsea được đem cho mượn khắp nơi với nhiều mục đích. Trong đó, Giám đốc Học viện bóng đá của Chelsea, ông Neil Bath có đúc kết một tiêu chuẩn: Các cầu thủ trẻ phải được chơi trên trăm trận cho các CLB khác mới có đủ khả năng cạnh tranh vị trí ở đội 1 Chelsea.

Mùa này những Mason Mount, Tammy Abraham… đã được trở lại Chelsea vì họ bị cấm chuyển nhượng (án của FIFA), nhưng Mount cũng đã đá tới 64 trận qua 2 mùa khi được cho mượn trong 2 năm qua, còn 3 mùa gần đây Abraham đã đá 109 trận ở các CLB khác. 

Nếu muốn quy đổi ra tỉ lệ, thì cả hai đều đã chơi tối thiểu 80% số trận của các CLB.     

Giờ đây, nếu người hâm mộ hiểu rằng cầu thủ con cưng đang được đưa ra nước ngoài thi đấu "không đúng quy trình" như trên thì sự kỳ vọng sẽ không trở thành ác mộng.  Sẽ bớt đi các cuộc "tấn công mạng" hướng tới các CLB như Sint Truidense hay Heerenveen nếu các cầu thủ cứ mài đũng quần trên băng ghế dự bị.

Nó (hy vọng) một cách gián tiếp cũng sẽ có thể giảm đi các sức ép lên bản thân các cầu thủ. 

Cú sút trượt bóng của Công Phượng trước Thái Lan khi về khoác áo đội tuyển Việt Nam ở vòng loại World Cup hồi đầu tháng 9 nếu một phần là do thiếu cảm giác bóng, nhưng sức ép từ chuyện dự bị quá lâu và các CĐV quá sốt ruột đã ảnh hưởng tới cầu thủ này cũng rõ ràng là tác nhân.

HLV Park Hang Seo là người rất hiểu giá trị của các cầu thủ chơi bóng ở châu Âu. Và cũng thấy rõ những hệ lụy của việc các trụ cột của đội tuyển lại không được ra sân chơi bóng trong thời gian dài.

20% đến đây là chuyện của cả đội tuyển, của một nền bóng đá…